Sputnik-1: İnsanlığın uzaya ilk adımı

🛰 Sovyetler Birliği tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye yerleştirilen dünyanın ilk yapay uydusu Sputnik 1 uzay aracı fırlatılmıştır. 🛰 Soğuk Savaş döneminde fırlatılan bu uydu ile uzay yarışının fitili ateşlenmiş ve Uzay Çağı olarak bilinen uzay yarışları resmen başlamıştır. 🛰 Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılan Sputnik-1 uzay aracı, hem dünyada hem de ABD'de ciddi etki yaratmıştır. ABD, Sovyetler'in bu hamlesine hemen karşılık vermek amacıyla uzay çalışmalarını hızlandırmıştır. 🛰 Rusça'da 'arkadaş' anlamına gelen Sputnik sözcüğü, astronomi sözlüğünde 'uydu' anlamında kullanılmıştır. 🛰 Sovyetler Birliği'nin istihbarat örgütü olan KGB, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzaya gönderilmek üzere bir uydu çalışması yaptığı bilgisini ilettikten sonra, Sovyet bilim insanları hızlı bir şekilde Sputnik-1'i geliştirmiştir. ABD ile her alanda mücadele halinde olan Sovyetler için ABD'den önce uzaya bir araç fırlatma fikri büyük bir propaganda olarak kullanılabilecek bir olaydı. Yaklaşan Ekim Devrimi'ne de yetişecek olması, Sovyet liderler için kaçırılmayacak bir fırsattı. 🛰 Sputnik-1'in öncelikli görevi, uzaya gönderilen ilk uzay aracı olması istencidir. Basit bir uydu sistemi olan Sputnik'in fırlatıldıktan 3 hafta sonra pilleri bitmiştir. Pilleri bitene kadar sinyal göndermiştir. Daha sonra yalnızca görüntü olarak takip edilebilmiş ve 4 Ocak 1958'de atmosferde yanarak yok olmuştur. 🛰 Sovyetler'in Uzay Çağı'nı başarılı bir şekilde başlatmasının ardından hızlanan uzay yarışlarına ABD de 1958'de 'Explorer I' adlı ilk uydusunu dünyanın yörüngesine göndererek uzay yarışındaki ilk hamlesini yapmış oldu. 🛰 Caltech tarafından geliştirilen Explorer 1 uydusu Sputnik 1'e göre oldukça küçük ve sadece 13,3 kg ağırlığındaydı. Bu, Sputnik'e oranla 5 kat daha küçük bir uyduydu. 🛰 Explorer I fırlatıldığında henüz NASA kurulmamıştı. Uzay programlarından sorumlu olarak NASA daha sonra kuruldu. NASA adıyla fırlatılan ilk uzay aracı 11 Ekim 1958'de fırlatılan 'Pioneer' olmuştur. 🛰 ABD'nin uzay yarışına dahil olmasıyla çalışmalarını daha da hızlandıran Sovyetler, Luna 1, Luna 2, Luna 3 roketlerini ardı ardına yollamıştır. 🛰 12 Nisan 1961 tarihinde Sovyetler Birliği, Vostok 1 adlı araçla Yuri Gagarin'i uzaya göndererek bir ilki gerçekleştirdi. Böylece insanlı uzay yolculuğu da başlamış oldu. 🛰 Sovyet Hava Kuvvetleri pilotu Yuri Gagarin, uzaya çıkan ilk insan olarak tarihe geçtiğinde henüz 27 yaşındaydı. Fiziksel ve psikolojik dayanıklılığa tabi tutulan adaylar arasından performansı ve fiziksel özellikleri ile sıyrılmayı başarabilmişti. 🛰 Gagarin bu başarısı ile Uzay Çağı'nı başka bir boyuta taşımış oldu ve uluslararası bir ün kazandı. Uzayda 1 saat, 48 dakika geçirdi. Ancak bu yolculuk onun ilk ve tek uzay yolculuğu oldu. Gagarin, 1968 yılında rutin bir deneme uçuşu gerçekleştiği sırada kaza geçirerek eğitmeniyle birlikte 34 yaşında yaşamını yitirdi. 🛰 Aynı yıl içinde NASA, Merkür Projesi çerçevesinde ürettiği uzay araçlarıyla önce maymunları ardından da astronot Alan Shepard'ı uzaya gönderdi. Ancak Shepard, Dünya'nın yörüngesine erişmeyi başaramadı. Bu deneyden sonra astronot John Glenn, 20 Şubat 1962'de Amerika'dan ilk kez Dünya'nın yörüngesine giren isim oldu. Glenn, tam 4 saat 56 dakika boyunca süren bu yolculuk sırasında Dünya'nın etrafını üç kez dolaştı. 🛰John Glenn'in bu çığır açan başarısının ardından ABD'de kahraman ilan edildi ve dönemin ABD Başkanı John Kennedy tarafından kendisine Uzay Kongresi Onur Madalyası verildi. Ülke genelinde okullar ve sokaklara Glenn'in adı verildi. Kennedy, yaptığı bir konuşmada, 1960'ların sonuna kadar Ay'a insan gönderme hedeflerini kamuoyuna duyurdu. 🛰 Apollo programı aracılığıyla Ay'a gitme hedefi amaçlanmıştı. Bu nedenle, 16 Temmuz 1969'da Cape Kennedy Uzay Üssü'nden Satürn V roketiyle Apollo 11'in fırlatılmasıyla bu misyon başlamış oldu. 🛰 ABD'nin ilk uzay görevlerinde genellikle Kennedy Uzay Üssü'nün rampası kullanıldı. Bu ilklerden bazıları; ilk ABD dünya uydusunun fırlatılması, yörüngeye fırlatılan ilk ABD astronotunun fırlatılmasıydı. 🛰 Ay'a ayak basan ilk insan Armstrong'un, 'Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım' sözü tarihe geçti. Neil Armstrong, 25 Ağustos 2012'de 82 yaşında yaşamını yitirdi. 🛰 NASA'nın ABD ekonomisindeki bütçe giderleri oldukça maliyetli olmuştur. Bu sebeple, kamu kaynaklarıyla yürütülen tüm insanlı uçuş programlarına 2011 yılında son vererek bu alanda özel sektör girişimlerini teşvik etmeye başladı. 🛰 Alçak yörüngenin ötesine yönelik insanlı uzay yolculukları için SpaceX'in 'Starship' uzay mekikleri 2030 yılı için Mars'a insanlı uçak yolculuğu yapmayı planlamaktadır. 🛰 Türkiye'nin uzay yolculuğuna dair en büyük adım 2018'de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türkiye Uzay Ajansı kurulması kararı ile gerçekleştirildi. 🛰 Belirlenen politikalar doğrultusunda 'Milli Uzay Programı' kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan hedefler belirlendi. 🛰 Türkiye'nin uzay faaliyetlerine ilişkin uydu çalışmaları, TÜBİTAK aracılığıyla uzaya fırlatılan yerli üretime sahip uydular, bugün geniş bir coğrafyada, TV yayıncılığı ve veri haberleşme hizmeti sağlıyor. 🛰 Amerika'da bulunan ve özel bir teşebbüsle kurulan uzay şirketi Space X şirketi aracılığıyla da Türksat uyduları uzayda yerini almıştır. 🛰 İslam bilim tarihinde astronomi çalışmalarının önemli bir yeri vardır. İslam'ın ilk devirlerinden beri özellikle astronomi gözlemleri ile gezegen teorileri konularında büyük başarılar elde edilmiştir. Şam ve Bağdat gibi merkezlerde kurulan rasathanelerde pek çok astronom yetişmiş ve çok sayıda astronomi eseri kaleme alınmıştır. Meraga ve Semerkand gibi büyük rasathanelerde yapılan çalışmalarla İslam astronomi bilimi zirveye ulaşmış ve her iki rasathane ekolünü oluşturmuştur. 🛰 Osmanlılar bir yandan bu iki ekolün sürdürücüsü olan bilim adamlarını yetiştirirken, öte yandan da kendi ekolerini oluşturacak çalışmalara başlamışlardır. XV. asrın sonlarına doğru müneccimbaşılık adlı bir kurumla ülkedeki tüm astronomi çalışmalarını idare etmeyi hedefleyen Osmanlılar, muvakkithaneler vasıtasıyla memleketin her köşesinde bir tür astronomi faaliyetinin yapılmasını sağlamışlardır.

Sputnik-1: İnsanlığın uzaya ilk adımı

Uzay serüveni nasıl başladı?