Sultan Abdülhamid’in Hırka-i Saadet’i ziyaret günleri

Hırka-i Saadet, Hz. Muhammed'e ait olan, keçi tüyünden yapılmış geniş kollu hırka, Hırka-i Saadet Dairesi ise Topkapı Sarayı'nda, bu hırkanın muhafaza edildiği yere verilen isimdir. I. Selim, Mısır'ı fethettikten sonra, diğer kutsal eşyalarla birlikte hırkayı da İstanbul'a getirmiştir. Önceleri haremde muhafaza edilen hırka, Topkapı Sarayı'ndaki Hırka-i Saadet Dairesi'nin yapılmasıyla, diğer kutsal eşyalarla birlikte burada muhafaza edilmeye başlanmıştır. Hırka-i Saadetin içinde saklandığı gümüş sandukanın ve altın çekmecenin anahtarları yalnız padişahın kendisinde bulunurdu. I. Selim'den, Halife Abdülmecid'e kadar devam eden ve bir gelenek haline gelen Hırka-i Saadet ziyareti, her Ramazan ayının 15'inde padişah, sadrazam, şeyhülislam ve diğer devlet erkanı tarafından yapılırdı. Padişah kilitleri açar, hırkayı çıkarıp önce kendisi, daha sonra erkan yüzlerini ve gözlerini sürerler, bu sırada imamlar ve müezzinler sürekli olarak Kur'an okurlardı. Ziyaret tamamlandıktan sonra yine padişahın bizzat kendisi, hırkayı yerine koyarak çekmece ve sandukayı kilitleyerek ayrılırlardı. Resul-i Ekrem'in ashabından Kâ'b b. Züheyr'e hediye ettiği hırka olup bugün Topkapı Sarayı'nda sergilenmektedir. Yaygın olarak 'hırka-i saâdet' adıyla anılan bu hırkadan (bürd, bürde) başka Hz. Peygamber'in Veysel Karanî'ye verilmesini vasiyet ettiği söylenen bir hırka daha vardır. İstanbul-Fatih'te bulunduğu camiye de adını veren bu hırkaya ise 'hırka-i şerif' denilmektedir. Ancak tarihî kaynaklarda her iki ismin birbirinin yerine kullanıldığı da görülmektedir. Topkapı Sarayı Has Oda'da hırka-i saâdetin Hırka-i şerif Ramazan aylarında her dairede ayrı ayrı bir imam, iki müezzin ve iki harem ağasının refakatiyle teravih namazı kılınırdı. Teravihi takiben imam ve müezzinlere buzlu şerbetler ikram edilirdi. Babam teravih namazını, hususi dairesinin bitişiğindeki köşkte, ulema ve müezzinlerin refakatinde kılardı. Erkek evlatları ve bazen de amcalarımız cemaatine dahil olurlar ve namazdan sonra sohbet yapılırdı. Damatları ve biraderlerimi, babam sık sık iftara davet eder, yemekten sonra ''diş kirası'' adını taşıyan zengin keseleri ihsan ederdi. Topkapı Sarayı'nda Hırka-i Saâdet Dairesi'nin revaklı ön cephesi Senede bir defa, Ramazan ayında Hanedanın 'Hırka-i Saadet''i ziyaret günü vardı. Peygamber Efendimizin şahsi eşyalarını ihtiva eden mukaddes emanetler, Topkapı Sarayı'ndaki hususi dairede büyük bir ihtimamla muhafaza edilirdi. Bu ziyaret mühim dini geleneklerimizden biriydi. O gün erken kalkardık, arabalarımızla Topkapı Sarayı'na giderdik. Saraydaki özel dairelerinde Padişah amcalarımızdan kalmış, çok ihtiyar ve emektar saray kadınlarını görürdük. Onlar Hırka-i Saadet'in muhafaza edildiği bu yerde, ömürlerinin son günlerini ibadet ve dua ile geçirirlerdi. Bizleri görünce bir anne gibi severler, sevinirler, her birimizi şefkatle kucaklarlardı. Biz de onların okşayışlarına kendimizi aynı duygularla bırakırdık. Hırka-i Saadet dairesinde babama mahsus bir mahal vardı, burada bir masa üzerinde, sımalı kat kat bohçalara sarılmış, Peygamber Efendimize ait en mühim mukaddes emanet bulunurdu. Büyük hatlarla yazılmış Kur'an-ı Kerim ayetleri ile işlemeli bir örtü yarı açık şekilde bu masanın üzerine serilmiş dururdu. İlk önce Babam, masanın önünde dini bir hürmetle ayakta durur, sonra yanında beklerdi; onu, Şehzadeler başta olmak üzere ulema, vükela, evli hemşirelerimin, halalarımın zevcleri, paşalar, mabeyn erkânı bendegan, yaverler, askerler takip ederlerdi. Mukaddes emanet önünde ve Babamın huzurunda tazim duruşunu icra ederlerdi. Has Oda'nın Vâsıf tarafından yapılan sedef kakmalı kapısı Selamlıktaki merasim bitince; bizlerin bulunduğu harem salonunun kapısı açılırdı. O güne mahsus ağır tuvaletlerimiz başlarımızda taçlar ve göğüslerimizde nişanlarımız olduğu halde, kıdemlerimize göre validelerimizin yanında yürür, huşu ile bu ziyareti biz de icra ederdik. Ardımızdan Vükela hanımları, sarayın Haznedarları, emektarlarımız ve sarayın genç kızları bizi takip ederdi. İftar yemeğini her birimiz için ayrı odalarda hazırlanmış sofralarda yerdik, tanıştığımız hanımlarla konuşur ve yeni dostlar kazanırdık. Hırka-i Saadet ziyaretinin gönüllerimize doldurduğu manevi saadetin, ruhi sevincin bizleri nasıl birbirimize sevgi ve muhabbetle kaynaştırdığını o zaman hep düşünürdüm. Hayatta, itikadıma ve mübarek dinime imanım, bu kaynaktan en büyük gıdasını almıştır. Bu mesut iftar sonrasında tekrar arabalarımıza biner, bir alay halinde Yıldız'daki dairelerimize avdet ederdik, yolda arabalarımızın mum fenerleri yanar, onların aydınlığında senede bir defa Hırka-i Saadet ziyareti vesilesiyle, şehirdeki gece hayatına merakla bakmak talih ve zevkine mazhar olurduk.' Saray Başkâtibi Tahsin imzalı 10 Ocak 1899 tarihli Meclis-i Mebusan'a iletilen bir ferman, Sultan II. Abdülhamid Han'ın Ramazan ayına verdiği ehemmiyeti gösteriyor. Şerefle gelip yaklaşmakta olan mübarek Ramazan ayının bilcümle müminlere ve Allah'ın birliğine inananlar için günahlarının affına vesile olması ve bütün ehl-i islamın bu ayın kutsiyetini dikkate alarak İslamiyet'in yüce prensiplerine aykırı hareketlerden, mübarek gecelerde münasebetsiz ve çirkin yerlerde bulunmak gibi İslam'a yakışmayan ve men edilmiş hallerden kat'i suretle uzak durmaları, oruç, namaz vesaire gibi dini vazifeleri yerine bir kat daha dikkat etmeleri velhasıl müminlerin dinin açık hükümlerine tamamiyle riayet etmelerinin, Yüce Yaratıcı'nın rızasına, Peygamber Efendimiz'in hoşnutluğuna ve her iki dünyada kurtuluşa mucip olacağından şüphe bulunmamaktadır. Bu sebeple bu konuya dair emir ve tenbihlerinin ilan edilmesiyle Padişahımız efendimiz hazretlerinin emir ve iradeleri gereğindendir. Her vakitte ve Ramazan-ı şerifte İslamiyet'in şiarına uyulması ve Müslüman kadınlarının örtünme kurallarına özen göstermeleri lüzumu herkesin malumu olup, bu kutsal ayda öyle bir takım münasebetsiz yerlerde ve tesettüre aykırı elbise ve kıyafette bulunmalarının kabul edilmeyeceği aşikardır. Bu sebeple, ilgililerce lazım gelen uyarının yapılması ve gazeteler tarafından yayınlanmak üzere bu konuda bir ilan müsveddesi hazırlanarak saraya arzı, Padişahımız efendimiz hazretlerinin emir ve iradeleri gereğidir.

Sultan Abdülhamid’in Hırka-i Saadet’i ziyaret günleri

HIRKA-İ SAADET NEDİR?