Sultan Abdülhamid'in ilk kez sergilenen şahsi eşyaları

Sultan II. Abdülhamid Han'ın kişisel eşyalarının ilk kez gösterildiği sergide, Japon İmparatoru Meiji'nin kendisine hediye ettiği marangozluk takımları da var. Beşiktaş'taki Saray Koleksiyonları Müzesi'ne alınan Milli Saraylar İdaresi Başkanlığınca Yıldız Sarayı Koleksiyonu'na kayıtlı Sultan II. Abdülhamid Han'ın kılıcı, kamçısı, marangozluk takımları, tespihleri ve altın mührü artık sürekli görülebilecek. Usta marangoz Abdülhamid Saray Koleksiyonları Müzesi hakkında kısa bilgi veren Güller Karahüseyin müze hakkında şu bilgileri verdi: 'Şuan içinde bulunduğumuz bölüm, Saray koleksiyonları müzesinin deposu. Yaklaşık 3 bin metrekarelik alan üzerinde kuruldu. Saray koleksiyonları müzesinin ilk kez oluşturulma sebebi; başta Dolmabahçe Sarayı olmak üzere Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı'na bağlı bütün saray, kasır ve köşklerdeki sergilenemeyen eserlerin bir arada toplandığı ve en ideal koşullarda muhafaza edildiği bir depo oluşturulması isteğinden kaynaklandı. Aynı zamanda bu depodan seçilen çok özel eserlerle bir müze oluşturulması fikrinden doğdu. İlk kez 2006 yılında başlanan bu proje 2011 yılında şu anki haliyle bu konseptle yeniden oluşturuldu ve ziyarete açıldı. Sultan Abdülhamid'in tarihe geçen sözleri Kurum içi ve kurum dışı süreli sergilerimizde daha çok geleneksel Türk el sanatlarına ait eserler bulunuyor. Müze bölümümüzde ise bütün saraylarımızda günlük hayatta kullanılmış her türlü objeyi sergilemekteyiz. Bütün vitrinlerimizi tematik olarak düzenledik; tekstil vitrini, çocuk vitrini, aydınlatma araçları vitrini, yıldız porselen vitrini, Hereke fabrikası vitrini gibi… Burada saraylardaki tefrişler görülemeyecek eserleri sergiliyoruz. Eserleri sadece depoya kapatmıyoruz, depomuz açık ve ziyaret edilebilir durumda. Örneğin, Mavi kutular içinde kristal cam ve porselen kırılabilir nitelikteki eserler var. Bunları kutuların içine seperatörler ve süngerlerle destekleyerek yerleştirdik. Önlerinde de bariyerler var. Düşme riskine karşı muhafaza altına aldık. Yine tefrişte kullanılamayan mobilyaları da ağır yük raflarında muhafaza ederek sergiliyoruz.' Sultan Abdülhamid'in botanik merakı 2011 yılından beri müzemizi ziyaretçilerimizle buluşturuyoruz. Bu nedenle bazı vitrinlerimizde değişiklikler yapmayı planladık, diyen Karahüseyin, Yıldız Sarayı Koleksiyonu'ndan Milli Saraylar İdaresi başkanlığı Tarihi eserler Koleksiyonu'na nakledilen eserleri depoda ya da çekmecelerde kilitli bölümlerde muhafaza etmek yerine ziyaretçilerle buluşturmak istediklerini belirterek şöyle devam etti: 'Çünkü bunlar Sultan Abdülhamid'e ait çok kıymetli kişisel eşyalar. O nedenle böyle bir sergileme fikri doğdu. Abdülhamid'in tören kılıcı, kamçısı, tesbihleri, mühür ve marangozluk takımlarını yaklaşık birkaç hafta önceden beri müzede sergiliyoruz. Biraz daha öncesinde yine Sultan Abdülhamid'e ait fayton sergilemeye başlamıştık. Sultan Abdülhamid'e ait, 25. cülus yıl dönümünde kendisine hediye edilen pek çok özel eser de yine vitrinlerimizde sergilenmeye başladı.' Üç kıtaya hükmeden cihan imparatorluğu olan Osmanlı padişahları küçük yaşlardan itibaren özenle yetiştirildi, devlet idaresinin yanında bir veya birkaç sanatın ustası oldular. Kimi bestekâr kimi şair kimiyse marangozdu. 'Osmanlı padişahları sanata ve sanatkâra çok değer verdiler. Kendilerinin de her biri birer sanatçı aslında. Nakkaş, kuyumcu, şair, bestekâr padişahlarımız var. Sultan Abdülmecid mesela bir hattattır. Abdülhamid'in de ilgisi ve istidadı marangozluktur.' diyen Karahüseyin, Abdülhamid'in marangozluğa dair ilgisiyle ilgili bilgiler de verdi: 'Kendisi şehzadeliğinden itibaren marangozluğa ve ahşap işlerine çok ilgiliydi. Şehzadeliği döneminde de zaten bu işi yapıyordu. Padişah olduktan ve Yıldız Sarayı'na taşındıktan sonra da Yıldız sarayı bünyesinde sarayın tefrişi ve mobilya ihtiyacı için Tamirhane-i Hümâyûn fabrikasını kurdurdu. O fabrikada üretilen eserlerden de parçalar, şuanda bizim koleksiyonumuzda da mevcut. Osmanlı'nın sanatkar padişahları Müzemizde özel bir çekmece var. Mücevher sandığı mesela fildişi sedef, ahşap çok özel bir eserdir. Tamirhane-i Hümâyûn mamulatı olduğu, eserin altında Osmanlıca olarak kaydedilmiş. (1324) Dolmabahçe Sarayı'nda da Tamirhane-i Hümâyûn mamulatı bazı eserlerimiz var. Bir diğeri de Sultan Abdülhamid'in Yıldız Sarayı bünyesinde kurdurduğu küçük marangozhanedir. Bir tane de kendisinin 'Çalışırken dinleniyorum.' dediği hususi marangozhanesi vardır. Orada da Sultan Abdülhamid, daha çok ince marangozluk işlerini yapıyordu. (Ahşap oymacılık, kakmacılık gibi…) Burada bahsettiğimiz marangozluk takımları da işte o işlerde kullanılan marangozluk aletlerinden. Onların da en önemli kısmını Japon İmparatorunun hediyesi olan grup oluşturuyor.' Sultan Abdülhamid'in ülkeyi ihya eden fabrikaları Marangozluk takımı hakkında da bilgi veren Karahüseyin, 'Marangozluk takımları içinde çok daha nitelikli ve özellikli olanlar arasında Japon İmparatoru Meiji'nin, Sultan Abdülhamid'e hediyesi olduğunu bildiğimiz takımlar var. Hediye marangozluk takımlarının sap kısmında Japon İmparatorluk arması olan krizantem çiçeklerinin işlendiğini görüyoruz. Tarih sahnesinde 'Ulu Hakan': Sultan Abdülhamid Aynı zamanda gövde kısmının metal bölümünde, Japon şirket tarafından imal edildiği bilgisi kazınmış durumda. Bir diğer grubun da üzerinde yine fildişi kasnak var ve sedef yine Uzakdoğu motifleri olan; salyangoz, kuş, böcek gibi figürler işlenmiş durumda. Onlar da bu nedenle ayrı bir öneme sahip. Sultan Abdülhamid'e ait eserleri sergilemek tabi ki müzemize de Milli Saraylar Koleksiyonu'na da ayrı bir değer katıyor.' diye konuştu. Eserlerden siyah kaplı ve kabzalı olan tören kılıcının üzerinde kabartma çiçekler bulunuyor. Kabza arkası ve siperlik balçağı bulunan kılıçta Osmanlı arması yer alıyor. Kılıcın bir yüzünde kabartma yazılar işlenmişken diğer yüzüne ise ay yıldız mevcut. Kamçı ise altın tel örmeli, sedef saplı. Sap kısmında kalem işi, rumi desenler, altın kaplamalı çerçeveler yer alıyor. Baş kısmında sedef rozet bulunuyor. Altıgen formlu kamçının her bir yüzeyinin sedef kakma ve rumi bezekli olduğu belirtiliyor. Karahüseyin, kılıcı ve altıgen formlu kamçısı hakkındaki bilgileri şöyle detaylandırdı: 'Sap 6 bölüme ayrılmış durumda, daha doğrusu altıgen. Yine sedef bir sap ve üzerinde Rumi bezekler var. Baş kısmında bir sedef rozet üzerinde arusek sedefle Sultan Abdülhamid'in baş harfleri olan 'ayn ve ha' harflerini görüyoruz. Abdülhamid'e adanmış şiirler Kılıç üzerinde de yine Sultan Abdülhamid'in isminin baş harfleri olan 'ayn ve ha' harfleri işlenmiş durumda. Zülfikar oluklu inen kılıç tek uçla sonlanıyor. Üzerinde de yine duaların kabartma olarak işlendiğini görüyoruz. Dualar ise şöyle: 'Maşallah, Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil aliyyil azîm ve Hasbunallahu ve ni'mel vekil.' Bu duaların işlenmiş olması da gücün kudretin sadece Allah yardımıyla elde edildiğini ifade etmesi bakımından oldukça önemli.' Günümüzde mutfakta kullanılan her eşyanın geçmişteki halini görebileceğimiz bir mutfak bölümü de müzede sergileniyor. Geçmişte soğutucu olarak kullanılmış dolap şeklindeki objeler hakkında bilgi veren Karahüseyin, bu soğutucuların bir tarafında musluklu hazne olduğunu ve o hazneye kar ile buz konulduğunu anlattı. Karahüseyin şöyle devam etti: 'O dönemde Hazîne-i Hâssa'ya bağlı bir daire vardı: Karhan-i Amire dairesi. Bu dairenin görevi, kışın karları ve buzları depolayıp muhafaza etmek, bunların yazın kullanılmasını sağlamaktı.' Karahüseyin müzede sergilenen eserlere dair verdiği bilgilere şöyle devam etti: 'Yine saraydan o dönemde ayrılmış son handen üyesi Halife Abdülmecid Efendi'nin kızı Dürrüşehvar Sultan'a ait oyuncaklar ile eğitim araç, gereçleri var. Osmanlı'da kurulan fabrikalar olan Hereke ve Yıldız Porselen Fabrikası'na ait eserler var. (Günlük hayatta kullanılan aydınlatma objeleri; elde taşınan fenerler, gaz lambaları, kadınlara ait lambalar gibi…) Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Valide Sultan'a ait gümüş bir şamdan var. (Kaidesindeki Osmanlıca ifadeden bunu anlıyoruz.) Yine ona ait gümüş fener var. Çünkü sarayda bir yerden bir yere giderken bu fenerler yürümeye yardımcı oluyordu. Sultan Abdülhamid'in Alman İmparatoru 2. Wilhelm'i Yıldız Şale'de ağırladığında bir ziyafet masası kuruldu. Bu ziyafet masasının bir kesitini müzede sergilediklerini anlatan Karahüseyin şöyle devam etti: 'Masada yine gümüş üzerine altın kaplamalı yemek takımları var. Bunlar da Abdülhamid'in tuğrasını taşıyan takımlar olması açısından ayrı bir önem taşıyor.' Müzenin haftanın 6 günü Pazartesi günleri dışında sabah 09:00 ve akşam 17:00 saatleri arasında açık olduğunu ifade eden Karahüseyin son olarak, bütün ziyaretçileri beklediklerini belirtti. Röportajın tamamını izlemek için tıklayın. Röportaj: Özge Özkul - Gülcan Sevindik

Sultan Abdülhamid'in ilk kez sergilenen şahsi eşyaları

Sultan Abdülhamid'in ilk kez sergilenen eşyaları