Sultan II. Abdülhamid döneminde eğitim veren 5 yüksekokul

Mekteb-i Fünun-u Mülkiye (sivil memur sınıfı), Sultan Abdülmecid döneminde (1859), İmparatorluğun kötü giden durumunu düzeltmek için çağdaş sistemin kurulması ve bu yeni sistemi yürütecek idarecilerin (kaymakam, müdür) yetiştirilmesi amacıyla kuruldu. Sultan II. Abdülhamid'in tahta çıkışı ile birlikte, Mekteb-i Mülkiye'nin yapısında önemli değişiklikler yapıldı. Öğrenim süresi beş yıla çıkarılan ve Mekteb-i Mülkiye-i Şahane ismi verilen okulun ilk üç yılına rüştiye mezunlarının, son iki yılına ise sultani mezunları ile o derece bilgiye sahip oldukları sınavla tespit edilenlerin kabul edilmesi kararlaştırıldı. 1883 yılında yatılı hale getirilen okul II. Meşrutiyet'e kadar mevcut yapısını korudu. II. Abdülhamid döneminde Mekteb-i Mülkiye-i Şahane'ye yabancı öğrenciler de kabul edildi. Talebeleri çalışmaya teşvik etmek için, Mekteb-i Mülkiyeyi birincilikle bitirenler saraya kâtip olarak alındı. Abdülhamid'in hayatı hakkında 34 ilginç gerçek 1900 yılında Dârülfünun'un dört şubesi Mülkiye'nin çatısı altında (İlâhiyat, Edebiyat, Riyaziyat, Tabakat) toplandı. Mülkiye Mektebi bu düzenlemelerle Darülfünun'un bir fakültesi durumuna gelerek, Dârülfünun'un diğer şubeleri ile beraber Beyazıt'ta 'Zeynep Hanım Konağı'na taşındı. Okul, II. Meşrutiyet'te İttihatçıların aldığı bir kararla kapatıldı, I. Dünya Savaşı'nın üç yılında kapalı kaldı. Adı 'Mekteb-i Mülkiye' olarak değiştirilen Okul Talat Paşa'nın çabalarıyla tekrar açıldı. Kurtuluş Savaşı sonrasında Cumhuriyetin memurlarını yetiştirme görevini üstlenen Mektebin adı, 76. kuruluş yıl dönümünde Siyasal Bilgiler Okulu oldu. Mekteb-i Mülkiye-i Şahane 1912 yılında Cağaloğlu semtindeki Hasan Fehmi Paşa Konağı'na taşındı. Bu konak, okulun ilk müstakil binasıydı. Osmanlı Devleti'nde ilk Mülkiye Mektebi; İstanbul Fatih'te resmi adı 'Mekteb-i Fünun-u Mülkiye' adıyla açıldı. Mektepte ilk açıldığında kültür ve meslek dersleri (kanunlar ve iktisat dersleri) verilmekteydi. Okutulan dersler arasında bulunan Ekonomi Politik, İdare Hukuku, Devletler Hukuku ve Ceza Hukuku; o zamana kadar hiçbir Osmanlı mektebinde okutulmamış ve ilk defa mülkiye mektebinin programına konulmuş derslerdi. Sultan Abdülhamid'in ülkeyi ihya eden 3 okulu İki yıllık eğitim süresinin yeterli olmadığı görülerek, 1867 yılında üç yıllık, 1868 yılında dört yıllık olarak düzenlendi. 1877 yılında hazırlanan 'Mekteb-i Mülkiye Nizamnamesi' ile mektep 3 yıl İdâdî (lise), iki yıl âli (yüksek) olmak üzere beş yıllık bir okul haline getirildi. Mühendishane-i Berr-i Hümayun, III. Selim döneminde (1795) topçu ve istihkâm subayı ile askerî mühendis yetiştirmek üzere kuruldu. Bu okul 1847 yılından sonra mühendislik eğitimi dışında mimarlık eğitimi de vermeye başladı. 1883 yılında Hendese-i Mülkiye, 1909 yılında Mühendis Mekteb-i Âlîsi adını almış ve ülkenin teknik elemanlarını yetiştirmeye devam etti. Sultan II. Abdülhamid döneminde Mühendishane, birçok mekân ve bina değişikliğinin ardından Halıcıoğlu semtindeki eski binasına nakledildi. İstanbul'u ihya eden Sultan Abdülhamid'in hizmetleri Mühendishâne-i Berr-i Hümâyûn, Yüksek Mühendis Mektebi adıyla kurulan İstanbul Teknik Üniversitesi'nin de çekirdeğini oluşturdu. İlk askerî mektep 'Acemi Oğlanlar Mektebi'nden sonra ikinci askerî mektep olarak 'Humbarahane ve Mühendishane' açıldı ve bu mektepler daha sonra 'Mühendishane-i Berri-i Hümayun' adını alarak Topçu Okulu olarak eğitim hayatına devam etti. Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn haritacılık, gemi inşaatı ve inşaat mühendisliği eğitimi vermekteydi. 1847 yılında mühendislik eğitiminin dışında mimarlık eğitimi de vermeye başladı. 1883'te Hendese-i Mülkiye, 1909'da Mühendis Mekteb-i Alisi adını alarak ülkenin alt yapı inşaatlarında görev alan kadroları yetiştirdi. Başlangıçta 200 öğrenciyle öğretime başlayan Mühendishâne-i Berri Hümâyun dört sınıftan oluşmaktaydı. Birinci sınıfta yazı, resim, geometriye giriş, sayılar, Arapça, Fransızca; ikinci sınıfta aritmetik, geometri metodu, coğrafya, Arapça; üçüncü sınıfta coğrafya, trigonometri, cebir, arazi bilgisi, harp tarihi; dördüncü sınıfta yüksek matematik, koniler (mahrut bilgisi), atış, astronomi, lağımcılık ve istihkâm hizmeti, eğitim (talim teorisi), cer (çeki) derslerinin okutulmaktaydı. Sultan Abdülhamid'in 'Hamidiye' adını taşıyan hizmetleri Mühendishane-i Berri Hümayun'un ilk komutanı topçuluk tarihinde ün yapmış biri olan Abdullah Ramiz Paşa'dır. 1796'da Üçüncü Selim zamânında Mühendishâneye 40 talebe alındı. Görülen dersler arasında; cebir, trigonometri (ilm-i müsellesât), hendese, mekânik, atıcılık, hey'et (astronomi), harp târihi, coğrafya ve istihkâmcılık dersleri bulunmaktaydı. Osmanlı Devleti'nde modern anlamda tıp eğitimi 19. yüzyıl başlarında, Tersane Tıbbiyesi (1805) ve Tıphane (Tabiphane-1806) ile verilmeye başlandı. Orduya gerekli olan hekimleri ve cerrahları yetiştirmek üzere, Sultan II. Mahmud'un emriyle, Tıphane-i Âmire ve Cerrahhane-i Âmire (Mekteb-i Tıbbiye) açılmış, 1839 yılında ise bu iki okul birleştirildi. 17 Şubat 1839 tarihinde Galatasaray'da, Mekteb-i Tıbbiye-i Aliye-i Şahane adı altında, askeri hekim yetiştirmek üzere modern bir askeri tıbbiye mektebi kuruldu. Bu tarih, Osmanlı Devleti'nde medrese tipi eğitimden, modern tıp eğitimine geçişin başladığı tarih olarak kabul edilir. II. Abdülhamid döneminde 1894 yılında yapımına başlanan, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane adıyla 6 Kasım 1903 tarihinde açılışı gerçekleştirilen mektepte, 1909 yılına kadar tıp eğitimi sürdürüldü. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, 1903-1909 yılları arasında Askeri Tıp Mektebi iken bu tarihten sonra sivil tıp mektebi olarak da hizmet verdi. Bünyesinde cerrahhane de barındıran Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, botanik bahçesi ve tıbbi bitkileri ile eczacı yetiştirilmesine de katkıda bulundu. Sultan II. Abdülhamid döneminde iyi hekim yetişmesi için modern bir tıp okulunun gerektiği ve mevcut tıp okulunun yerleşiminin okul olarak kullanıma uygun olmadığının tespit edilmesi üzerine Haydarpaşa'da yeni bir tıp okulu inşaatına başlandı (1895). Tıbbiye binası daha önceden yapılmış olan Haydarpaşa Askerî Hastanesi ile Selimiye Kışlası arasında hızla inşa edildi ve bina 1900 yılında tamamlandı. Mekteb-i Tıbbiye'nin yeni binası, II. Abdülhamit'in doğum günü olan 15 Şaban 1321/6 Kasım 1903 Cuma günü törenle açılmış ve eğitime başladı. 1909 yılında ise askerî ve sivil tıbbiyeler Haydarpaşa'daki tıbbiye binasında birleştirilerek Haydarpaşa Tıp Fakültesi adını aldı. II. Abdülhamid döneminde; kara ve deniz ticareti konusunda, teorik ve pratik bilgilerle donatılmış tüccar kaptanların yetiştirilmesi gerekliliği karşısında, sivil denizciliğin geliştirilmesi amacıyla, 1886 yılında, Heybeliada'da bulunan Mekteb-i Fünun-ı Bahriye-i Şahane binasında, bu kuruma bağlı olmak üzere bir Yatılı Kaptan Mektebi (Leyli Tüccar Kaptan Mektebi ) açıldı. Bahriye Mektebi Nazırı'nın yönetiminde idare edilen bu okulda, kaptanlık uygulamaları yapmak ve nazari bilgileri pratiğe çevirmek gayesiyle Tersane-i Amire'den verilen bir de gemi bulunmaktaydı. Öğrenim süresi dört yıl olan mektebe; Müslim ve gayrimüslim, Türkçe, hesap ve coğrafyayı bilen, sıhhatli, 15 ila 20 yaşları arasındaki gençler müraacat edebilmekteydi. Öğrencilerin kayıt işlemlerini tamamlamadan önce Bahriye Merkez Hastanesi'ne muayenelerini yaptırmaları, bedenen ve ruhen denizci olmaya elverişli bulunduklarına dair rapor almaları zorunluydu. Diğer adıyla 'Mekteb-i Fünun-u Şahane ve Tüccar Kapudan Mektebi', 1908 yılına kadar mezunlar verdikten sonra kapandı. 1909 yılında 'Milli ve Hususi Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi' adıyla başka bir okul açıldı. Osmanlı Devleti'nde modern tekniklere uygun olarak 'zâbitân' yetiştirmek amacıyla II. Mahmud tarafından kurulmuş olan bu askerî mektebin ilk adı 'Mekteb-i Ulûm-i Harbiye'dir. Okul kısaca 'Mekteb-i Harbiye' veya 'Mekteb-i Hassa', Fransızca kaynaklarda ise 'École Militaire' olarak anıldı. Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye'ye subay yetiştirmek için kurulduğundan dolayı, mektebe zaman zaman 'Mekteb-i Asâkir-i Hâssa-i Şâhâne' ve 'Mekteb-i Harbiyye-i Mansûre' gibi adlar da verildi. 1835 yılında Sultan II. Mahmud'un ziyaretiyle açılan mektep, bu tarihten sonra 'Mekteb-i Harbiye-i Şahane', 'Mekteb-i Fünun-i Harbiye-yi Şahane', 'Mekteb-i Cedid-i Harbiye-i Şahane' unvanlarıyla anıldı. 1845 senesinde, orduların toplanması, sevk ve idaresi, intikallerin, konak yerlerinin ve muharebe yapılacak sahaların önceden keşfi ve başkaca savaş işlerinin önceden düzenlemesi ve yürütülmesi amacıyla erkân-ı harbiye sınıfı oluşturuldu. Osmanlı Devleti'nde Erkân-ı Harbiye Mektebi ilk mezunlarını 1849 senesinde verdi. 1848 yılında Mekteb-i Harbiye'den mülazım rütbesiyle mezun olanlardan ilk beş dereceyi alan zabitler yüzbaşı rütbesiyle Mekteb-i Fünun-ı Harbiye-i Şahane Erkân-ı Harbiye sınıflarına dâhil edildiler. Mektebin kurulmasını öngören Hatt-ı Hümâyûn ile Mekteb-i Harbiye yanında, bandocu yetiştirmek üzere bir de mızıka okulu, 'Mızıkâ-i Hümâyûn Mektebi' kuruldu. Maçka Kışlası tamir edilerek, kışlaya cami, büyük bir okul, kütüphane, hamam, hastahane, eczane, mutfak ve sair eklemeler ile bir de yemekhane yaptırıldı. Bunların yanı sıra mektepte bir de litografya destgâhı (matbaası) kuruldu. Ders alet ve edevatları ile laboratuvar, kütüphane, spor salonu, manej (süvari sınıfı için at eğitim alanı) ihtiyaçları lâyıkiyle temin edildi, Avrupa'dan kitaplar getirtilip, tercüme ettirildi. Mekteb-i Harbiye'nin günümüzdeki adı 'Kara Harp Okulu'dur. Sultan İkinci Abdülhamid Han, İstanbul'dan başka Bağdad, Edirne, Erzincan, Manastır, Şam illerinde de harb okulları açtırmıştı. Mekteb-i Harbiye, Türkiye'de modern bilimlerin gelişmesinde önemli bir yere sahipti. Bu askerî okul, 1834 yılında, Sultan II. Mahmud tarafından; batı tekniklerine uygun ve çağdaş bilgilerle donanımlı subay yetiştirmek amacıyla 'Mekteb-i Fünün-u Harbiye' adıyla kurulmuştu. Mektebin ders programında, ağırlıklı olarak askerî bilim ve sanatlar yer alsa da, aynı zamanda modern bilimlere de yer verilmişti. 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi'nde Osmanlı Devleti'nin mağlup olunmasına kadar Harbiye mektebinde devam eden sistem bu harpte alınan yenilgiyle ve Padişah II. Abdülhamid'in kendisinden önce askerî alanda yapılan düzenlemelerin yeterli olmadığı kanaati sonucunda askerî mekteplerde ıslahatlar yapıldı. Bu ıslahatlar sonucunda Erkân-ı Harbiye Mektebinde eğitim süresi iki seneden üç seneye, Mekteb-i Harbiye ile beraber dört sene olan eğitim süresi de beş seneye çıkarıldı. 1886 senesinden itibaren askerî okulların eğitim müfredatı köklü bir değişikliğe uğradı, mühendislikle alakalı teknik dersler kaldırılarak bunların yerine askerlikle alakalı derslerin ağırlıkta olduğu yeni bir müfredat uygulanmaya başlandı. Mekteb-i Harbiye talebeleri, Avrupa'nın büyük şehirlerine öğrenci olarak gönderilerek modern bilimlerdeki gelişmeleri çok yakından takip etmeleri sağlandı. Derlenmiştir. Objektifden yansıyanlarla sultan II. Abdülhamit döneminde eğitim – Üsküdar Belediyesi

Sultan II. Abdülhamid döneminde eğitim veren 5 yüksekokul

Mekteb-i Fünun-u Mülkiye (Mülkiye Mektebi)