Sultan II. Bayezid’in hatları

Sultan II. Bayezid, 1448'de Dimetoka'da doğdu. Osmanlı Devleti'nin sekizinci padişahı olan II. Bayezid, Fatih Sultan Mehmet'in Gülbahar Hatun'dan doğan büyük oğludur. Yedi yaşında iken Amasya sancak beyliğine gönderildi. Otlukbeli Savaşı'nda Kazova'da orduya katılan Bayezid sağ kolda yer aldı. İran'dan gelen tüccarların mallarının yağmalanması üzerine gönderdiği kuvvetler 1479'da Torul ve yöresini Osmanlı topraklarına kattı. Muarrifzâde'den eğitim alan Bayezid, Amasya'daki sancak beyliği sırasında, Çandarlı İbrahim ve Yahya Paşa gibi tecrübeli devlet adamlarının nezaretinde Mu'arrifzâde'den ilim tahsili; Şeyh Hamdullah'tan da hüsn-i hat dersleri aldı. Osmanlı hüsn-i hat ekolünün temelleri, II. Bayezid'in Amasya'da tanıştığı Şeyh Hamdullah'ı İstanbul'a davet etmesiyle atıldı. Osmanlı hüsn-i hat ekolü, 500 yılı aşkın bir süre boyunca İstanbul'u mesken edindi; yaşayan bir gelenek olarak sürekli kendini yenileyerek günümüze kadar gelebilmişti. Afyon kullandığı için bir ara babası ile arası açılmış, ancak Fatih oğlunu buna sürükleyen Hızır Paşazâde Mahmud ile Müeyyedzâde Abdurrahman'ın öldürülmelerini emretmişse de Bayezid musâhiplerini korumuş ve babasına zayıflamak için aldığı bazı 'müferrihât'tan vazgeçtiğini bildirerek af dilemiştir. Bunun dışında Bayezid'in mülklere ve vakıflara getirilen kısıtlamaları uygulamada ağır davranması ve İstanbul'a gönderilmesi istenen bir tüccarı teslim etmemesi gibi birkaç küçük olay yüzünden de babası ile münasebetleri bozuldu. Sultan Mahmud'un hatları Fatih Sultan Mehmet'in 3 Mayıs 1481'de ölümü, Bayezid ile Karaman sancak beyi olan kardeşi Cem'i tahta geçme konusunda karşı karşıya getirdi. Fatih'in düzenlediği kanunnamede padişah olacaklara 'nizâm-ı âlem' için kardeşlerini öldürme hakkı tanıması, şehzadeler arasındaki saltanat mücadelesine yaşamak arzusu gibi bir mahiyet de vermişti. Vezîriâzam Karamânî Mehmed Paşa'nın Cem'e taraftar olduğu, buna karşılık İstanbul muhafızı İshak Paşa ile Bayezid'in damatları Anadolu Beylerbeyi Sinan ve yeniçeri ağası Kasım'ın Bayezid'i istedikleri bilinmektedir. Fâtih öldüğünde kapıcılardan Keklik Mustafa Bayezid'e gönderilirken Cem'e de haber yollanmıştı. Ancak Cem'e giden ulağın yolu kesilmiş, İstanbul'da baş gösteren karışıklıklarda Karamânî Mehmed Paşa öldürülmüş ve yeniçeriler sokaklarda Bayezid lehine nümayişe başlamışlardı. İshak Paşa bir an önce gelmesi için Bayezid'e davetnameler gönderirken onun İstanbul'da bulunan oğlu Korkut'u babasına vekâleten tahta oturtmuştu. Babasının vefatını 7 Mayıs'ta öğrenen Bayezid 4 bin atlı ile yola çıkarak 21 Mayıs'ta Üsküdar'a ulaştı. Kadırga ile İstanbul'a geçip babasının cenaze merasimine katıldıktan sonra Topkapı Sarayı'na girdi. 22 Mayıs 1481'de toplanan Dîvân-ı Hümâyun, Şehzade Korkut'un saltanatı babasına bıraktığını ilân etti. Fakat kendisini saltanata daha lâyık gören Cem'in silahlı mücadeleye girişmesi kanlı bir iç savaşa, arkasından da devletlerarası bir probleme yol açtı. Sultan III. Ahmet'in hatları Cem olayı Bayezid'i çok dikkatli ve barışçı bir siyaset takip etmeye sürükledi. Bununla birlikte o gerektiğinde savaştan da çekinmemiş, böylece Osmanlı topraklarına yeni yerler katılmıştı. Bayezid sükûneti seven, memleketi mâmur, halkı refah içinde görmek isteyen bir padişah olmakla beraber bu emeline ulaşamadı. Bunun birçok sebebi arasında kendisinin giderek hoşgörüden uzaklaşmasının ve yönetimi ehil olmayan kişilere bırakmasının da payı vardır. Ortadan uzun boylu, yağız çehreli, elâ gözlü, geniş göğüslü olan Bayezid yumuşak, hatta melankolik bir tabiata sahipti. Gençliğinde serbest bir hayat sürdüğü halde padişahlığında ibadete ve hayır işlerine yönelmişti. Bu sebeple de Bâyezîd-i Velî diye anılır olmuştu. Mecbur olmadıkça savaştan uzak kalmaya dikkat etmiş, 'nizâm-ı memleket' için İstanbul'dan ayrılmamayı tercih etmişti. Sultan Abdülmecid'in hatları Şehzadeliğinden beri etrafına ünlü bilginleri toplamış ve kendisini yetiştirmeye çalışmıştı. Aynı zamanda şair olan ve şiirlerinde Adlî mahlasını kullanan Bayezid'in çoğunluğunu (125 kadar) gazellerin meydana getirdiği küçük hacimli divanı basılmıştır (İstanbul 1308). Orta derecede bir şair olan padişah hat sanatında oldukça yetenekliydi. Hat sanatındaki eserlerini, bizzat Şeyh Hamdullah'tan meşk etmişti. Uygur yazısını okumayı öğrendiği ve çok az İtalyanca bildiği yolunda da kayıtlar vardır. Ancak babası ölçüsünde hoşgörülü ve açık fikirli değildi. Gentile Bellini'nin yaptığı tabloların saraydan çıkartılıp satılması, Tokatlı Molla Lutfî'nin inançsızlıkla suçlanarak idamı bu dönemde olmuştur. Osmanlı'nın en iyi üç hattat padişahı Gençliğinde serbest bir hayat sürdüğü halde padişahlığında ibadete ve hayır işlerine yönelen Sultan II. Bayezid, İstanbul, Amasya, Edirne, Osmancık, Geyve ve Saruhan'da pek çok hayrat yaptırdı. Saltanatının son zamanlarında yaşanan salgınlar, kıtlıklar ve depremler, uğursuzluğuna işaret sayılmıştır. Şehzadeliğinden itibaren ulema ve şu'arayı himaye etmiş, san'atkarları desteklemiş olan Bayezid zamanında Molla Lutfî, Müeyyedzâde Abdurrahman, İbn Kemal, İdrîs-i Bitlisî, Tâcîzâde Câfer ve Sâdî çelebiler, Zenbilli Ali Efendi, Necâtî, Zâtî, Visâlî, Firdevsî gibi birçok âlim ve şair yetişmiştir. 30 yıl, 11 ay, 2 gün süren bir saltanatın ardından, 1512'de oğlu Şehzade Selim lehine tahttan çekilen Bayezid, doğduğu yer olan Dimetoka'ya gitmek üzere iken, 21 Mayıs 1512 tarihinde Çorlu yakınındaki Abalar köyünde vefat etti. İstanbul'a getirilen cenazesi, Beyazıt Meydanı'nda yaptırtmış olduğu caminin yanına gömüldü.

Sultan II. Bayezid’in hatları

SULTAN II. BAYEZİD KİMDİR?