Suya aksini yansıtan 3 İstanbul camisi

Beyoğlu ilçesinde, Dolmabahçe Sarayı ile Kabataş sahili arasında, Marmara'yı Karadeniz'e bağlayan Boğaziçi'nin başlangıç noktasında yer alır. Sultan II. Mahmud'un ikinci eşi ve I. Abdülmecid'in annesi olan banisi Bezmiâlem Valide Sultan'ın (1807-1853) ölümü üzerine Sultan Abdülmecid tarafından tamamlanarak ibadete açılmıştır. Yapının kitabesinde 1853-53 tarihi yazılıdır. Dolmabahçe Camii'nin mimarı, sarayın baş mimarlığını yapan Balyan ailesinden Garabet Balyan ve oğlu Nikogos Balyan'dır. Asıl adı Bezmiâlem Valide Sultan olan cami, Dolmabahçe Sarayı'nın bütünü içinde düşünülerek sarayın adıyla anılmaktadır. Dolmabahçe Camii, dönemin mimari üslubuna nüfuz eden barok ve ampir öğelerle bezelidir. Cami, yapıldığı dönemin mimari estetiğini yansıtmakla kalmayıp aynı zamanda cami mimarisinde o güne değin denenmemiş dairesel pencere düzeniyle kendine has mimari bir fark yaratmıştır. Korint sütun başlığı şeklinde tek şerefeli, yivli iki minareye sahiptir. Bu minareler, hünkâr kasrının kuzey cephesinin iki ucunda yer almaktadır. Caminin en belirgin biçimsel özelliği, net bir kurgu ve geometriye sahip olmasıdır. Cami ve hünkâr kasrı, sanki birbirinden ayrı tasarlanıp sonradan birleştirilmiş gibidir. Cami, kare planlı altyapı üzerine kubbeli ve yüksek bir kütleden oluşmaktadır. Hünkâr kasrı ise dikdörtgen planlı prizmatik ve daha alçak bir kütledir. Bu iki ana kısım, caminin kuzey cephesi yönünde birleşmektedir. Yapı, ampir üslubunun 19'uncu yüzyılın ortasındaki son ve en bütüncül örneklerindendir. Caminin selatin camilerde de görülen dış avlusu ve sebili ise yol genişletme çalışmalarında yıkılmıştır. Muvakkithanesi, denize bakan cepheye taşınarak yıkımdan kurtulmuştur. 27 Eylül 1948'de Deniz Müzesi yapılan ibadethane, 1961'de askeri yönetim tarafından denetimine verildiği Yassıada İrtibat Kurulu'nun talimatıyla yeniden ibadete açılmıştır. Yapı, 1966 ve 2007 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Beşiktaş ilçesinde, Ortaköy iskele meydanının kuzey ucunda bulunmaktadır. Güneyi ve batısı denizle çevrili olan eser, Boğaz'a uzanan küçük bir burnun üzerindedir. Caminin bulunduğu yere, daha önce Vezir İbrahim Paşa'nın damadı Mahmud Ağa, 1721'de bir mescit inşa ettirmiştir. Mahmud Ağa'nın Patrona Halil Ayaklanması'nda ölümünden sonra yıkıldığı tahmin edilen mescidin yerine, günümüzdeki cami yapılmıştır. 1721 yılında inşa edilen ilk yapının, Mahmud Ağa'nın damadı Kethüda Davetdar Mehmed Ağa tarafından 1740'lı yıllarda yenilendiği tahmin edilmektedir. 1810'lardaki Bostancıbaşı defterlerinde 'Mehmed Kethüda Cami-i Şerifî' olarak kayıtlı olan eser, Büyük Mecidiye Camii adıyla da bilinir. Ortaköy Camii, Dolmabahçe Sarayı'nın yapıldığı ve kentin anıtsal dokusunun Boğaziçi'ne doğru uzandığı yıllarda, bu açılışı simgeleyen yapılardan biri olarak gerçekleştirilmiştir. Sultan Abdülmecid tarafından 1853'te yaptırılan caminin giriş kapısı üzerindeki kitabede Sultan Abdülmecid'in tuğrası ile birlikte caminin bitirilişini belirten tarih yazılıdır. Caminin mimarı Nikogos Balyan'dır. Cami, 19'uncu yüzyıl selatin camilerinin tümünde olduğu gibi iki bölümden; asıl ibadet mekânı olan harim bölümü ile girişin önünde yer alan hünkâr kasrından oluşur. Kare planlı harim bölümü, sağır kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Caminin mermer mihrabı ve minberi motiflerle süslenmiştir. Minberin üzerinde Sultan Abdülmecid'in kelime-i tevhid yazısı bulunur. Vaaz kürsüsü mermer ve somakiden yapılmıştır. Caminin duvarlarında Sultan Abdülmecid'in 'çeheyar-ı güzin' levhası ile Ali Haydar Bey tarafından yazılan levhalar asılıdır. Barok tarzında yapılan caminin zengin iç süslemelerinin aksine hünkâr kasrı bölümü çok sadedir. Caminin dikdörtgen planlı son cemaat yeri içeridedir. Caminin taştan, oyma ve kabartma süslemeli dış cephesi barok ve rokoko tarzındadır. Ortaköy Camii, statik açıdan oldukça narin bir yapıdır. Eser, 1862, 1866 ve 1894 yıllarındaki depremlerde hasar görmüş ve onarılmıştır. 1909 yılında Evkaf Nezareti'nce caminin yıkılan minareleri yivsiz olarak yeniden yapılmış, petek ve külah kısımları ile caminin bazı bölümleri yenilenmiştir. 1960 yılında camide tekrar çatlakların oluşmasıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan onarımlarda zemini güçlendirilmiş ve kubbesi yenilenmiştir. Bu restorasyon çalışmasında, 64 fore kazık cami beden duvarları boyunca karşılıklı olarak kullanılmış, 80 ton çimento şerbeti enjekte edilerek zemin takviye edilmiştir. Yapının duvar araları oyularak içinden demir putreller geçirilmiş, askıya alınan kubbe sökülerek yerine özgün kubbe formunu elde etmek üzere biri içeride diğeri dışarıda iki ince betonarme kabuk yapılıp yenilenmiştir. Cami bu yenileme çalışmaları sebebiyle 9 sene kapalı kalmıştır. 1969'da ibadete açılan cami 1984 yılındaki yangında çok fazla hasar görmüş ve tekrar restore edilmiştir. Geçirdiği deprem ve yangınlar sonucunda Ortaköy Camii'nin özgün parçaları büyük ölçüde yenilenip değiştirilse de, Boğaziçi girişindeki eşsiz konumuyla İstanbul'un mimari mirasının yapıtaşlarından biri olmayı sürdürmektedir. Cami, son olarak 2011 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyona alınmış, 2014 yılında da ibadete açılmıştır. Üsküdar ilçesinde, sahilde, Şemsi Paşa Caddesi üzerindedir. 1580'de Vezir Şemsi Ahmed Paşa tarafından yaptırılan bu eser, Mimar Sinan'ın inşa ettiği en küçük külliyedir. Cami medrese ve türbeden meydana gelen yapı Kuşkonmaz Camii olarak da bilinir. İki kapısı olan cami avlusunun bir kapısı deniz tarafına, diğeri ise park yönüne açılır. Kesme taştan harpuştalı olarak yapılan bu kapıların üzerinde kitabe yoktur. Avlu duvarlarında, klasik demir parmaklıklı pencereler bulunur. Camiye park tarafındaki kapıdan girildiğinde, sağ tarafta küçük bir hazire, sol tarafta ise abdest mahalli görülür. Kare planlı caminin tek kubbesi kurşun kaplıdır. Kubbe, sekiz yüzlü bir kasnağa oturtulmuştur. Kasnağın dört yüzü, köşelerde olmak üzere yarım kubbeciklerle takviye edilmiştir. Kasnakta ayrıca dört pencere vardır. Caminin son cemaat yeri ve sağ tarafı, on mermer sütunun taşıdığı bir revakla çevrilmiştir. Revakların üzeri düzdür. Kesme taştan yapılan caminin kemerli cümle kapısı üzerinde dört mısralı şu kitabe bulunmaktadır: Şemsi Paşa eyledi bu camii bünyâd çün Cami, alt üst pencereli olup üst pencereleri vitraylıdır. Çok güzel bir görünüme sahip yapının yarım kubbeleri ve mermer mihrabı stalaktitlidir. Caminin sonradan yapılan minberi ahşaptır. Caminin kubbe göbeğine ve kasnağına güzel bir yazıyla ayetler yazılmıştır. Kesme taştan yapılan cami minaresinin şerefesinin altı stalaktitlidir. Son cemaat yerine pek az çıkıntı yapan minare, caminin esas yapısı üzerine ve köşeye oturtulmuştur. Avlunun kuzey ve doğu tarafını 'L' şeklinde çevreleyen medrese, kesme taş ve tuğladan inşa edilmiştir. 3x3 metre boyutlarında kare planlı on iki adet medrese hücresi kubbeyle örtülüdür. Dershane ve medrese hücreleri çift sıra pencerelidir. Medrese binası günümüzde kütüphane olarak hizmet vermektedir. Caminin banisi Şemsi Ahmed Paşa'nın türbesi caminin kuzeydoğu cephesine bitişiktir. 4,5x4 boyutlarındaki türbe bir oymalı tonozla örtülüdür. Türbe kapısı üzerinde, iki satır halindeki dört mısralık sülüs yazılı kitabe bulunmaktadır. Şemsi Paşa Külliyesi, 1894 depreminde ağır hasar görmüş ve onarılmıştır. Cumhuriyet dönemine harabe halde ulaşan külliye binaları 1940-1943 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmış, 2007-2008 yıllarında cami minaresi tamir edilmiştir. En son olarak İstanbul İl Özel İdaresi tarafından 2013 yılında restore edilmiştir. Allah'ın bize mescid kıldığı yeryüzünde, kimi camiler var ki mimari tasarımlarıyla adeta göz kamaştırıyor. Onlardan bazıları da suyun üzerine inşa edilen 'yüzen camiler'... Dünyanın dört bir yanından akisleri suya yansıyan, mimari dehanın ürünü yüzen camileri derlediğimiz haberimizi okumak için tıklayın.

Suya aksini yansıtan 3 İstanbul camisi

DOLMABAHÇE – BEZMİALEM VALİDE SULTAN CAMİİ