Tarih öğrenmenin faydaları

Toplumuzda tarih merakının oldukça yüksek olduğu görülür. 🔷 En basit tanımıyla tarih, 'geçmiş zamanın incelenmesi' olarak ifade edilir. Bu alana dair tarihçiler tarafından yapılmış pek tanım bulunur. 🔷 Sözlükte tarih şöyle tanımlanır: 'Toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketlerden doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyeti inceleyen bilim.' Tarihi metinleri okumaya yardımcı olan sözlükler 🔷 Kur'an-ı Kerim'de tarihten pek çok örnekler verilir. Yirmi yedi peygamberin hayatından bahsedilen rehber kitabımızda tarihi olayların anlatılması bizlere bu alanı okumanın ne denli önemli olduğuna işaret eder. 🔷 Yüce Allah (CC) bizlere misaller vererek ibret almamızı ister. Kitabımız, geçmiş kavimlerin nasıl yok olduğunu ve kötü bir hayat sürenlerin sonlarının ne olduğunu bildirirek bize büyük bir ders verir. Kur'an'da geçen kıssalar 🔷 'Tarih, muazzam bir erken uyarma sistemidir' sözüyle Norman Cousins, tarihin gelecek olaylarla ilgili ipucunu verdiğine vurgu yapar. 🔷 Tarih bizi kahin yapmaz ancak gelecekte yaşanabilecek olaylar hakkında tahminler yürütmemize imkan vererek bizleri olaylara hazırlıklı hale getirir. Eylül ayında gerçekleşen tarihi olaylar 🔷 Tarihin en önemli faydalarından biri de geçmişte denenmiş işlerin sonuçlarını çıplak gözle görülebilmesini sağlamasıdır. Bu aktarım bugün yaşayan insanın aynı hataları yapmaması için büyük bir imkandır. 🔷 Nitekim Amerikalı yazar George Santayana, 'Geçmişi unutanlar onu yeniden yaşamaya mahkumdurlar' diyerek bu gerçeğe dikkat çeker. Ayasofya'nın gizli tünelleri 🔷 'Tarih bilmeyen diplomat, pusuladan anlamayan kaptana benzer, her ikisinde de karaya oturma tehlikesi, kaçınılmaz sonuçtur' diyen Cevdet Paşa, bir devlet için tarihin ne kadar mühim olduğunu belirtir. Tarih devletlere doğru adım atma ve dünyayı okuma imkanı verir. 🔷 Bir devlet, uluslararası alanda adım atmadan önce tarihte yaptığı anlaşmaları, yaşadığı olayları bilmek zorundadır. Cevdet Paşa kimdir? 🔷 'Tarih değil, hatalar tekerrür eder' diyen Osmanlı'nın büyük padişahı II. Abdülhamid, tarihi olayların tekrarlanmadığını, insanın aynı hataları tarihe rağmen tekrarladığını ifade eder. Abdülhamid'in hayatı hakkında 33 ilginç gerçek 🔷 Sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilen İbn-i Haldun, tarih için şöyle söyler: 'Geçmiş, geleceğe suyun suya benzediğinden daha fazla benzer' 🔷 Tarihte yaşanan olayların benzerinin gelecekte de yaşanacağını ifade eden büyük yazar, tarih ile birlikte sosyolojiye dikkat çeker. İbn Haldun kimdir? 🔷 Tarihçilerin kutbu olarak anılan, Türkiye'de son yüzyılın en büyük tarihçisi olarak kabul edilen Halil İnalcık, çalışmalarını dünyanın en büyük devletlerinden biri olan Osmanlı'nın aydınlatılması ve aktarılması için gerçekleştirir. 🔷 'Benim tarih anlayışım devletlerin tarihini ortaya çıkarmaktan ziyade halkın tarihini, halkın geçmişte nasıl yaşadığını, sosyal hayatını, ekonomisini, gündelik yaşantısını ve bunları belirleyen şartları ortaya çıkarmaktır.' Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık 🔷 İnsan kendine bir kimlik oluşturacaksa onu tarihten alarak çizer. İçinde yaşadığı milleti tanıması, köklerini bilmesi için insanın geçmişini bilmesine ihtiyacı vardır. 🔷 Bireylerin yaşadığı toplumu sorgulama ve kıyaslama imkanı veren en iyi inceleme alanı tarihtir. Batı'nın karanlık sureti 🔷 Bernard Lewis, şöyle söyler tarih için: 'Tarih bir milletin hafızasıdır; tarihini bilmeyen millet, hafızasını kaybetmiş insana benzer.' 🔷 Lewis'in bu ifadesiyle geçmişi bilmeyen milletin bugünün dahi sönüş, yarınının ise belirsiz olduğuna vurgu yapar. Ortadoğu'yu kana bulayan sürecin mimarı: Bernard Lewis 🔷 Vicdanı ve fikirleriyle yakın dönemin en büyük mütefekkirlerinden biri olarak kabul edilen Cemil Meriç, yazılan tarihin tarafsızlığı noktasına dikkat çeker: 'Tarih, galiplerin yazdığı bir kitap. Zafer, arkasından bıçaklanan masum düşmanların cesetleri üzerine atılan yapma çiçeklerden bir çelenk.' Cemil Meriç'in 100 akıl dolu tespiti 🔷 XVIII. yüzyılın ünlü düşünürlerinden, Fransız İhtilali'nin fikir öncülerinden biri olan J. J. Rousseau 'Tarih; okuyana, kendi gözünün görme derecesine göre, yol gösteren bir kılavuzdur' sözüyle bu alanın insanın önünü açan bir kitapçık olduğunu ifade eder. 🔷 Meşhur 1984 kitabının yazarı George Orwell, tarih ile ilgili şu çıkarımı yapar: 'Geçmişi kontrol eden geleceği de kontrol eder; bugünü kontrol eden geçmişi de kontrol eder' George Orwell'ı neden okumalıyız? 🔷 İslam tarihine ışık tutan muteber tarihçi İbn'ül Esir'e göre, tarih insana dünya ve ahiret hayatı için pek çok fayda sağlar. Dünyevi faydalarını şu şekilde ifade eder: ➡ İnsan târih okumakla tecrübeler kazanır, bazı olayları öğrenir ve bunların sonuçlarını kolayca kestirebilir; çünkü dünyada meydana gelmiş hiçbir olay yoktur ki, onun aynısı veya bir benzeri meydana gelmemiş bulunsun. İşte kişinin bunlar aracılığıyla aklı gelişir ve lider olmaya ehliyet kazanır. ➡ Tarih kitaplarını okuyan bir kimse, geçmiş çağların insanlarıyla aynı yüzyılda bulunmuş gibi olur; bu kitaplardaki olay ve haberleri öğrenen kişi de bu insanlarla karşılaşmış gibi olur ve kendisini onların arasında bulur. ➡ Tarih okumakla, düşmanların verecekleri zararları önleyecek isabetli görüşleri de öğrenirler ve böylece kendilerini tehlikelerden kurtarırlar. ➡ İnsan sahip olduğu târih kültürüyle, çeşitli toplantılarda bir şeyler anlatmak, nadir ve güzel şeyler nakletmekle bir güzellik kazanır; hatta bütün yüzler kendisine çevrilir, kulaklar dikkatle kendisini dinler ve kalpler onun anlattıklarını hoşlanarak inceden inceye düşünmeye başlar. İslâm'ın tarihe bakışı 🔷 İbn'ül Esir'e göre tarih okumanın ahiret hayatı için faydaları şunlardı: ➡ Tarih kitaplarını okuyup üzerinde düşününce, ayrıca dünyanın durmadan yaşayanlarıyla değiştiğini ve dünyanın musibetlerinin dünyada ikamet eden kişilerin başına döküldüğünü, dünyanın hem onların canlarını hem de mallarını ellerinden çekip aldığını, bazen yaşlı bazen genç pek çok insanı yok ettiğini, şerefli olsun şerefsiz olsun hiçbir kimseyi hayatta bırakmadığını, zorluk ve sıkıntılarından zengin ve fakirin kurtulamadığını görünce, dünyadan el çeker, dünyadan yüz çevirir, âhiret için hazırlığa yönelir. ➡Târih okuyan kişi, bunun sonucu ahlakın güzelliklerinden olan sabır ve dayanıklılığı huy haline getirir. Akıllı kişi üstün bir peygamberin de, büyük bir hükümdarın da yani hiçbir insanın dünyanın musibetlerinden kurtulmadığını görünce, onların başına gelen felâket ve musibetlerin kendi başına geleceğini de bilir. İlber Ortaylı'dan tarihin muhtasarı: Gelenekten geleceğe 🔷 İnsanların geçmişten ders yahut cesaret almaya, onu öğrenmeye ve tecrübe birikimini devralmaya ihtiyacı vardır. Zira insan başkalarından ilham alır, diğerlerinin tecrübeleriyle yol alır, büyük insanlardan rol bulur. 🔷 Türkiye'nin yaşayan büyük tarihçilerinden İlber Ortaylı, 'En utanılacak yönümüz; tarih yaptığımız halde tarih öğrenmemek, tarih yazmamak konusundaki cahilce ısrarlarımız' diyerek iki sorunumuza dikkat çeker. 🔷 Bu alan günümüzde daha çok popüler ve magazinsel bir unsura dönüşmüş vaziyette. Ancak kendisine samimi ve ciddiyetle yaklaşanlar için büyük dersler vermeye devam ediyor. İlber Ortaylı'nın yaşam tecrübesinden öğütler