Tarihi kaynakların izinde Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatı

Fihrist-i Şahane, Solakzade Mehmed Hemdemi Çelebi 📌 I. Süleyman, 6 Kasım 1494 tarihinde Trabzon'da Yavuz Sultan Selim'in oğlu olarak dünyaya geldi. Seyyid Lokman'ın Hünername eserine göre adını, doğduğu saatlerde Kur'an'dan açılan sayfada geçen Hazreti Süleyman'dan aldı. 📌 Kanuni Sultan Süleyman'ın çocukluk yılları babasının sancakbeyi olduğu Trabzon'da geçti. Evliya Çelebi'ye göre Trabzon'dayken süt kardeşi Kadı Ömer Efendi'nin oğlu Yahya ile (Beşiktaşlı Yahya Efendi) birlikte bir Rum kuyumcudan kuyumculuk öğrendi. Osmanlı'nın sanatkar padişahları Tevarih-i Al-i Osman, Kemalpaşazade 📌 Şehzadelik yıllarında iyi bir eğitim aldı. Arapça ve Farsça bilen Sultan Süleyman, Kefe sancak beyliği sebebiyle Tatar lehçesiyle de konuşabiliyordu. 📌 Yavuz Sultan Selim'in tahta çıkmasıyla birlikte 1513'te tek taht varisi sıfatıyla sancak beyi olarak Manisa'ya gönderildi. Babası Sultan Selim'in vefatıyla birlikte 30 Eylül 1520'de İstanbul'a gelerek tahta oturdu. Osmanlı'nın 10'uncu sultanı oldu ve 46 yıl tahtta kaldı. Hayatını at üzerinde seferlerde geçiren Kanuni son nefesini de savaşta verdi. Osmanlıca dersleri için tıklayın Terceme-i Haridetü'l- Acaib ve Feridetü'l-Garaib, Hace Hatib Mahmud er Rumi 📌 Kanuni Sultan Süleyman, Batı'ya gaza ederken iki ana hedefi vardı. Bunlardan ilki, Orta Avrupa'nın kilidi durumunda bulunan Belgrad, diğeri Akdeniz hâkimiyeti bakımından son derece önemli olan Rodos'tu. Saltanatının ilk yılında sefere çıktı, aynı senenin ağustos ayında Belgrad'ı aldı. Tarih-i Sefer-i Zafer-Rehber-i Alaman, Celalzade Salih Çelebi 📌 Kanuni, ilk siyasi faaliyetlerinde Fatih Sultan Mehmed'in izinden gitti ve ikinci seferini Rodos Adası'na düzenledi. Dönemin şeyhülislamı Zenbilli Ali Efendi de bu gazada bulundu. 📌 Öyle ki kazanılan zaferin ardından camiye çevrilen Saint Jean Katedrali'nde ilk Cuma namazını kıldırdı. Kanuni, şeyhülislamın ardında saf tuttu. Zenbilli Ali Efendi kimdir? Risale-i Pür-hüner der Hakk-ı İbrahim Paşa-yı İbret-muhayyer, Latifi 📌 Saltanatının ikinci yılında İbrahim Paşa'yı sadrazamlığa getirdi. 13 yıl sadaret makamında kalan Paşa, Sultan ile yakınlığının bir nişanesi olarak 'makbûl' lakabı ile anıldı. Pargalı İbrahim nasıl öldürüldü? Kitab-ı Bahriye, Piri Reis 📌 Kanuni Sultan Süleyman, 29 Ağustos 1526'da Mohaç ovasında Macarları kısa sürede yendi. Meydan savaşı Macar Krallığı'nın da bir anlamda sonunu getirdi. Ardından Budin'e hareket eden Kanuni Sultan Süleyman,11 Eylül'de hiçbir direnişle karşılaşmadan şehre girdi. 📌 Ardından Viyana'ya yönelse de mevsim şartlarından dolayı 21 günlük kuşatmayı kaldırarak İstanbul'a geri döndü. Bilmeyenlere Kanunî dersleri: Yenilmez Türk Cihad-ı Ekber-i Hayreddin Paşa, Katib Çelebi 📌 Kanunî döneminde doğu sınırlarının fazla tehdit almaması ve Avrup+a'da gelişen şartlardan dolayı asıl hedef Batı oldu. Osmanlı'nın Avrupa'daki iç mücadeleye karışması siyasi dengenin yeniden kurulmasını sağladı. Fransa, Osmanlı'nın Habsburglar'a karşı mücadeleye girmesiyle hayat hakkı buldu. Tuhfetü'l Guzat, Matrakçı Nasuh 📌 Kanuni 1530 yılında üç şehzadesi, Mustafa, Mehmed ve Selim için görkemli bir sünnet töreni düzenledi. On beş gün süren şenliklerde cambaz ve hokkabaz gösterilerinin dışında, Matrakçı Nasuh iki seyyar kale yaparak savaş oyunu temsil etti. Bir osmanlı dâhisi Matrakçı Nasuh Mecmu'a-i Eş'ar 📌 Kanuni'nin Mohaç Savaşı'ndan sonra Yanoş Zapolya'yı Macaristan tahtına oturttu. Fakat Almanya İmparatoru Charles ve kardeşi Habsburg Avusturya Arşidükü Ferdinand'ın onu indirmeye çalışması Sultan'ın 1532'de sefere çıkmasına sebep oldu. 📌 Estergon, Vişegrad gibi birçok kaleyi fethederek ilerlemesine rağmen ne Alman İmparatoru ne de Ferdinand Kanuni'nin karşısına çıkmaya cesaret edemedi. 📌Yedi ay süren sefer sonrasında imzalanan antlaşma ile Avusturya Arşidükü Osmanlı sadrazamına denk görüldü. Gülşen-i Şuara, Ahmed Ahdi bin Şemsi-i Bağdadi 📌 Kanuni'nin Irakeyn Seferi, sadrazamı olan Makbul İbrahim Paşa'nın hayatında dönüm noktasını oluşturdu. Nitekim sefer sırasında anlaşmazlığa düştüğü Defterdar İskender Çelebi'yi önce azlettirip sonra da Bağdat'ta katlettirmesi, yetkilerine güvenerek kendisini sultan olarak anması ve uygunsuz tavırları Kanuni'nin üzerinde olumsuz bir etki oluşturdu. 14-15 Mart 1536 gecesi boğularak idam edildi. 📌 İbrahim Paşa'nın yanında divan kâtipliğinde bulunmuş olan Celâlzâde Mustafa Çelebi, onun sultanın emirleri ve kanunların tatbikine çok büyük önem verip her işi adaletle yerine getirdiğini, son derece dindar olduğunu, fakat Bağdat'ın fethinden sonra ahlakının değiştiğini, gurura kapılıp cahillerin sözleriyle uygunsuz işler yaptığını bütün bunların da padişahın gazabına yol açtığını yazar. 'Bu büyük devleti idare eden benim, her ne yaparsam yapılmış olarak kalır, zira kuvvet benim elimdedir' Fransa Kralı Ferdinand'ın elçileriyle görüşürken söylediği bu sözler onun saltanat hırsını da gözler önüne serer. Şehzade Bayezid'e gönderilen mektuplar, Celalzade Salih Çelebi 📌 1538 yılında Papa'nın liderliğinde İspanya-Venedik-Papalık-Malta Şövalyeleri ve diğer küçük İtalyan devletleri arasında Osmanlı'ya karşı bir ittifak oluşturuldu. Düşman askerlerinin sayıca üstün olmasına rağmen Kanuni'nin kaptan-ı deryası Barbaros Hayreddin Paşa'nın zekice manevraları sayesinde Haçlı donanması geri çekilmek zorunda kaldı. 📌 Papa'nın ordusunu hezimete uğratan Barbaros Hayreddin Paşa'nın bu zaferi sayesinde çeyrek asır boyunca Osmanlı Akdeniz'de üstünlüğü elinde tuttu. Osmanlı'nın Akdeniz'i Türk gölü haline getiren Preveze Deniz Zaferi, denizcilik tarihimizin en önemli zaferlerinden biridir. Preveze Deniz Zaferi nasıl kazanıldı? Ka'bename, Abdurrahman Gubari 📌 1548'de Safevi hükümdarı Şah Tahmasb'a karşı yeniden İran'a sefer düzenledi ve Tebriz'e girdi. Bu seferde Van Kalesi alınarak beylerbeyi merkezi yapıldı. 📌 1550 yılında İstanbul'da kendi adında bir külliye yaptırdı. Aynı zamanda Mekke'de birtakım tadilatlar yapıldı. Kabe'nin çatısı ve kapısı onarılıp, oluğu değiştirildi, tavaf alanındaki mermerler yenilendi. Burada dört mezhep için birer medrese inşa ettirdi. Osmanlıların Haremeyn'e hizmetleri Sübhatü'l Ahbar ve Tuhfetü'l Ebrar- Derviş Mehmed 📌 Kanuni'nin hayatının önemli dönüm noktalarından birisi de büyük oğlu Mustafa'nın idamı oldu. 1553 yılında İran Seferi için gönderdiği Rüstem Paşa'dan Şehzade Mehmet'in tahtı ele geçirmek için planlar yaptığına dair haber alması üzerine, ordunun başına kendisi geçti. Konya Ereğlisi mevkiinde iken şehzade boğduruldu. Rüstem Paşa'yı da sadrazamlıktan azletti. 📌 Oğlunu idam ettiren Kanuni Sultan Süleyman'ın buna zaman geçtikçe çok üzüldüğü ve pişmanlık duyduğu gerek Osmanlı gerekse Batı kaynaklarında açık şekilde belirtilir. Ayrıca bu olay dolayısıyla Taşlıcalı Yahya gibi bazı şairler tarafından ağır sözlerle eleştirildiği halde sesini çıkarmadı. Çocukluk arkadaşı Beşiktaşlı Yahya Efendi'nin bu mesele yüzünden onunla konuşmadığına dair bilgiler menakıbnamelerde yer alır. Divan-ı Muhibbi, Kanuni Sultan Süleyman 📌 Sultan Süleyman harekatını sürdürerek Halep'e ulaştı, fakat 27 Kasım 1553'te üzerine çok titrediği oğlu Cihangir hayatını kaybetti. Kaynaklarda iki oğlunu peş peşe kaybeden padişahın büyük bir üzüntüye kapıldığı ve bunun izlerini uzun süre üzerinden atamadığı belirtilir. 📌 1 Haziran 1555'te Şah Tahmasb'ın elçileriyle Amasya Antlaşması imzalandı. Kanuni'nin barış şartlarını da içine alan Tahmasb'a yolladığı mektupta dini meselelere vurgu yapıp, aşırı uç Şiiler'in Hazreti Aişe'ye ve 3 halifeye karşı olan küfürlerinin yasaklanmasını istedi. 📌 15 Nisan 1558 yılında Kanuni, çok sevdiği hasekisi Hürrem Sultan'ı kaybetti. Sultan Süleyman'ın ona olan sevgisi ve muhabbeti dönemin kaynaklarında çokça bahsedilir. Onun için yazdığı şiirler divanında yer alır. Hürrem Sultan ile karşılıklı mektuplaşmaları da günümüze ulaşmıştır. Mektuplar, fermanlar ve şiirlerde Kanuni Sultan Süleyman Su Yolu Haritası, Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi 📌 1564'de Kanuni'nin en uzun soluklu imar faaliyeti olan 'Kırkçeşme Suyolları' tamamlandı. Mimar Sinan'a yaptırılan yapı 50 milyon akçeye mal oldu. İstanbul'un en önemli sorunu olan su ihtiyacını karşılanması için yaptırıldı. 📌 Sultan Süleyman, 1 Mayıs 1566'da Eyüp Sultan'ın türbesini ziyaret ettikten sonra son seferi için yola çıktı. Zigetvar Kalesi kuşatılırken Kanuni'nin otağı da hakim bir tepeye kuruldu. 📌 Gut hastalığı iyice ilerlemesine rağmen savaş meydanından ayrılmayan Kanuni Sultan Süleyman, 7 Eylül 1566'da kalenin alınışını göremeden vefat etti. Kuşatma sürerken iç organları çıkarılan naaşı, misk ve amber kokuları sürülerek tahtın altına gömüldü. Kalenin düşmesinin ardından 42 gün gömülü olan naaşı arabaya konuldu ve padişah yaşıyormuş gibi davranıldı. Kendisine haber gönderilen şehzade II. Selim'in Belgrad'a gelişi üzerine vefat haberi resmen ilan edildi. Divan-ı Baki, Baki 📌 Süleymaniye Camisi'nde 23 Kasım'da Şeyhülislam Ebussud Efendi'nin kıldırdığı cenaze namazının ardından, naaşı caminin kıble tarafındaki türbesine defnedildi. 📌 Kanuni unvanıyla tanınan Sultan hakkında bu sıfat, 18. yüzyılda ilk defa Dimitrie Cantemir'in Osmanlı tarihinde geçti, XIX. yüzyılda Osmanlı tarihçilerince de benimsenerek yaygınlık kazandı. Çağdaşı Batılı yazarlar Sultan'ı 'Muhteşem' veya 'Büyük Türk' lakaplarıyla andı.