Yabancı seyyahların gözünden İstanbul

Fransız bilim insanı, çevirmen ve topograf olan Petrus Gyllius, 1490-1555 yılları arasında yaşadı. Fransa Krallığı'nın emrinde çalıştı ve görev için Akdeniz'in bazı bölgelerinde bulundu. İlk kitabında, Fransa kıyılarındaki deniz yaşamını kaleme alan Petrus Gyllius, kraliyetin dikkatini çekebilmek ve araştırmaları için destek almak üzere eserini I. Francois'e adamıştı. Çok iyi bir Rönesans eğitimi alan Petrus Gyllius'un ölümünün ardından yeğeni Antoine Gilles, notlarına ulaştı ve eserlerini iki kitap olarak bastı. Petrus Gyllius'a ait ilk kitap 'Boğaz'ın Trakya Kısmı Üzerine', diğeri ise 'İstanbul'un Topografisi ve Antik Eserleri' isimlerini taşır. İkinci kitap çok uzun süre İstanbul üzerine en önemli referanslardan biri olarak kabul edildi. Bu kapsamlı çalışma, günümüzde halen kaynak olarak kullanılıyor. Petrus Gyllius, 16'ıncı yüzyılda kaleme aldığı eserde İstanbul için şu sözlere yer vermişti: 'Tüm kentler zamanın erozyonuna uğrayacaktır. Yalnız İstanbul ölümsüzdür.' Avusturya Monarşisi için görev yapan Flemenk diplomat Ogier Ghiselin de Busbecq, 1522-1592 yılları arasında yaşadı. Ogier Ghiselin de Busbecq, 16'ıncı yüzyıl İstanbul'u hakkında en yetkin kaynaklardan biri olan 'Türk Mektupları' adlı eseri yazdı. Eserinden, ordunun disiplini, Türk hamamları ve Türklerin beden temizliğine verdiği önemin Busbecq'i oldukça etkilediği anlaşılıyor. Busbuecq, ayrıca Osmanlı' da kadının hukuki statüsünden de takdirle bahsediyor. Türk kadınının boşanma talebinde bulunabildiğini, Osmanlının Avrupa'dan daha ileride olduğunu belirtiyor. Edebiyatta gezi mektupları türünün öncülerinden biri olan Busbecq, Türk lalesini Avrupa'ya tanıtan kişi olarak da bilinir. Busbecq, 1554 yılında kaleme aldığı bir yazıda İstanbul'dan şu sözlerle bahseder: 'İstanbul tabiatın özenerek yarattığı bir şehir. Öyle bir mevkide kurulmuş ki, bundan daha güzel daha uygun bir yer düşünülemez.' İtalyan romancı, öykü yazarı ve şair olan Edmondo de Amicis 1846-1908 yılları arasında yaşadı. Önce seyahatnameleri, daha sonra çocuk ve okul hayatını konu edinen eserleri ile tanındı. 1874 yılında ziyaret ettiği İstanbul'u anlatan iki ciltlik 'Constantinopoli', İstanbul üzerine yazılmış seyahatnameler arasında oldukça önemli bir yere sahip. Edmondo de Amicis'in 1886 tarihinde yayımladığı Çocuk Kalbi adlı çocuk romanı, dünya çocuk edebiyatının başyapıtlarından kabul edilir. 1874 yılında kaleme aldığı seyahatnamesinde ise ünlü yazar, İstanbul için şu sözlere yer vermişti: 'İstanbul'a bir bakışımı bile bir imparatorluğa değişmezdim.' 1926 yılında New York'ta doğan John Freely, 17 yaşında Amerikan Deniz Kuvvetleri'ne katıldı. 1960 yılında New York Üniversitesi'nde fizik doktorasını tamamladı ve doktora sonrası çalışmalarını Oxford Üniversitesi Bilim Tarihi Bölümü'nde gerçekleştirdi. İstanbul'a ilk defa 1960 yılında Robert Kolej'de fizik öğretmenliği yapmak için geldi. New York, Boston, Londra, Atina ve Venedik'te yaşadıktan sonra 1993 yılında Boğaziçi Üniversitesi'ne döndü. John Freely 1972 yılında Hilary Sumner Boyd'la birlikte kaleme aldığı ilk kitabı 'İstanbul'da Gezinti'de, İstanbul için şöyle yazmıştı: 'Sizi kalbinizden yakalıyor İstanbul.' İspanyol şair, deneme yazarı ve romancı Juan Goytisolo, 1931-2017 yılları arasında Marakeş'te yaşamını sürdürdü. Goytisolo'nun yetişme dönemi, İspanya İç Savaşı'nın çalkantılı yıllarına rastladı. Bu dönemin birey üzerinde bıraktığı kişilik bozukluğu ve toplumsal kimlik kaybı gibi temel sorunlar, Goytisolo'nun edebiyat anlayışını ana çizgilerle belirledi. Özellikle İslam kültürüyle ilgilenen Goytisolo, titiz bir gözlemin ürünü olan gezi yazıları ve denemelerinde, Doğu-Batı ilişkileri üzerinde durarak Avrupa'nın 'tek merkezli uygarlık' görüşüne sert eleştiriler yöneltmişti. Juan Goytisolo, 2008'de kaleme aldığı bir kitabında İstanbul için şöyle demişti: 'Kedi gibi dokuz canlı olsam, bir hayatım mutlaka İstanbul'da geçerdi.'

Yabancı seyyahların gözünden İstanbul

PETRUS GYLLIUS KİMDİR?