Yıllardır dinmeyen sızı: Çerkes Sürgünü

◼ 21 Mayıs 1864'te, başta Adigeler ve Abhazlar olmak üzere Kuzey Kafkasya halklarının Osmanlı topraklarına yönelik zorunlu göçleri, 'Çerkes Sürgünü' olarak anılır. Bu olayın ardından Abhazya'da, 21 Mayıs günü 'ulusal yas günü' olarak ilan edilmiştir. ◼ Sürgünün faili olan Rusya İmparatorluğu'nun gerekçesi, emperyalist emelleridir. Bundan sebep Kuzey Kafkas halklarını sürgüne zorlamış, bu da Çerkeslerin dünyanın çeşitli ülkelerine dağılmasına neden olmuştur. Çerkes kültürü: Xabze ◼ Sürgün esnasında binlerce insan hayatını kaybetti. Zorla gönderildikleri topraklarda hastalık, açlık ve yoksulluk gibi problemlerle karşı karşıya kalırken bazı amansız hastalıklara da yakalandılar. ◼ Ruslar, Kırım Savaşı ile birlikte Türk ve Müslüman topluluklardan kurtulmaya karar verdi. Çünkü Rus yönetimine göre Türkler, 'sıcak denizlere inme yolunda bir engeldiler.' ◼ Adigeler, dayanışma içinde yaşayan bir toplumdu. Aynı zamanda deniz yoluyla batıdan yardım alabilecek ve hızla kalkınabilecek bir yapıya sahiptiler. ◼ Rus İmparatorluğu ise Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenmişti. Kendi politik çıkarları için bütün Rusya'daki Müslüman ve Türk nüfusunu etkisiz hale getirmek istiyordu ve bu hedef doğrultusunda harekete geçtiler. Hayalet Kent: Gamsutl ◼ Rusya topraklarında yaşayan Müslüman topluluklar olan; Adigeler, Abhazlar, Nogaylar ve Kırım Tatarları için de aynı görüş hakimdi. ◼ Bu amaç doğrultusunda Kuzey Kafkasya halklarının Osmanlı'ya göç ettirilmesi için gerekli çalışmalara başladılar. Bu faaliyetler tamamen insanlık dışı, kanlı eylemler olarak tarihe geçti. ◼ Müslüman halkların Osmanlı'ya göç etmelerini hızlandırmak amacıyla 1860 yılında, General Mihail Tarieloviç Loris-Melikov, İstanbul'a gönderildi. ◼ Amaç, Kuzey Kafkasya Müslüman nüfusunun Osmanlı Devleti'ne transferinin Rusya açısından yaşamsal bir önem taşıdığını İstanbul'daki Rus büyükelçisine izah etmekti. Şeyh Şamil'in Mektupları ◼ Osmanlı Devleti, Kuzey Kafkasya'dan gelecek Müslüman nüfusu kabul etti. İlk aşamada, 1860-1861 yılları arasında, Kabartay ve Oset halkının büyük çoğunluğu Osmanlı topraklarına göç etti. ◼ Rus yönetimi, göç etmeyen Kabartay ve Osetler için baskı kurmaktaydı. Hatta bu insanların evleri, köyleri ve toprakları ellerinden alınmıştı. ◼ Rus yönetimi, göçe zorlamak adına bazı ajan ve derebeylerine gizlice para dahi vermişti. Bu sürgünle 22 bin Çeçen ve Oset, Türkiye'ye gönderildi. ◼ Kafkasya'da bulunan halkları kökten yok etmeyi hedefleyen bu göçler, belli aralıklarla 20. yüzyıl başlarına dek sürdü. Göç sürecinde, 'İstambulak'o' diye bir kavram ortaya çıkmıştı. Bu, 'İstanbul'a göç' manasına gelmekteydi. Kafkasların asil milleti: Çerkesler ◼ Trajik olaylar yalnız yukarıda anlattıklarımızla sınırlı kalmamıştı. Zorla Karadeniz kıyısına yığılan sivil nüfus, Rus askerlerinin süngü ve dipçik darbeleriyle oturmaya bile yer kalmayacak biçimde, yığınlar halinde gemilere dolduruldu. ◼ Ve bu, o saatten sonra ölüm yolculuğuna dönüşmüştü. Modern tarihin en büyük kitlesel nüfus hareketlerinden biri olan Çerkes Sürgünü sırasında, deniz kana bulandı. ◼ Binlerce insan, Rus askerlerinin süngülerinden kurtulmak ve gemiye binmek için adeta çırpınıyordu. Gemi sahipleri ise daha fazla para kazanmak adına fazla fazla yolcu alıyor bu yüzden gemiler, yol alamadan batıyordu. ◼ 1864'ün Mayıs ayında, Trabzon'daki Rus Büyükelçi'nin bildirdiğine göre 30 bin kişi açlık ve hastalıktan yaşamını yitirmişti. Alabildiğince kalabalık olan gemilerde herhangi bir hastalık belirtisi olduğunda, o insanlar derhal denize atılıyordu. Karabağ'ın incisi: Şuşa ◼ Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetiminde, Karadeniz kıyısında göçmen kampları kurulmuştu. Ancak bu kamplar, salgın hastalıklar ve açlık gibi durumlardan ötürü ölüm kamplarına dönüşmüştü. ◼ Büyük çoğunluğu yolculuklar sırasında ölen göçmenlerin az bir kısmı kıyıya çıkabilmiş; bunların da bir kısmı kamplarda yaşamını yitirmişti... ◼ Tarihe kara bir leke olarak geçen Çerkes Sürgünü'nün üstünden tam 160 yıl geçti, fakat acılar hala dünkü gibi çok taze...

Yıllardır dinmeyen sızı: Çerkes Sürgünü

ÇERKESLER