Bebekleri anlama kılavuzu olarak beden dili

Bebeklerin en çok sevdiği şey, karşısında duran kişinin yüzüne bakmaktır. Eğer anne ve babanın yüzü bebeğin yüzünden 20-25 santimetre kadar uzaklıktaysa, bebek karşısındakini kolaylıkla görebilir. Bu durumda bebek tepki vermek isteyecektir. Yüze odaklanan bebekte kalp atışları hızlanır, heyecanlanır. Bu yüzden ebeveynlerin bebekler konuşması ve ona bol bol gülümsemesi iyi bir ilişkinin temelini oluşturur. Bir bebeğin ilk kez ağlaması onun nefes aldığı anlamını taşır. Bununla beraber güvensiz, bilmediği bir ortama karşı yaşadığı tedirginliği gösterir. Bebeğin ağlaması için tek bir sebebe ihtiyaç yoktur. Bebek, acıktığında ağlayacaktır. Uyku pozisyonu doğru değilse ağlayacaktır. Gazı varsa ve bunu atamamışsa ağlayacaktır. Hastayken, canı acıdığında veya sıkıldığında, hatta kıyafetindeki etiketinin rahatsız etmesinden dolayı da ağlayacaktır. Dr. Linda Acredolo; 'Bir çocuk ağlamaya başladığında duygusal tepkilerini kontrol edemez duruma gelir. Canı iyice sıkılmadan önce bir durup dinlenmesini sağlamamız gerekir.' diyerek ebeveynlerin dikkat etmesi gereken noktayı vurgulamıştır. Bebeğin başını çevirmesi ya da gözlerini kapatıp sıkması ağlamak üzere olduğunun işaretidir. Böyle durumlarda bebeği ağlamadan evvel daha sakin bir yere götürülmelidir. Bebeğin çağıldaması veya güvercin gibi ses çıkarıp agulaması onun mutlu ve keyifli olduğuna işaret eder. Genellikle korkunun bir işaretidir. Korkan bebeğin ya da çocuğun yüzünün rengi solabilir, nefes alıp vermesi hızlanabilir ve gözlerini kocaman açıp ağlamaya başlayabilir. Çocuğu kucağa alıp sakinleştirmek, güvende olduğunu belli etmek onu rahatlatır. Bebeğin aşırı uyarılmış veya heyecanlanmış olması onu çığlık atmaya sevk eder. Bebekler acıktığında yiyeceği arar. Bunu da ağızlarını açıp kapatarak yaparlar. Bebeğin yanağını okşarsanız, otomatik olarak annenin göğsünü bulmak için kafasını çevirecektir. Bebeğiniz göğüs, süt şişesi, emzik, kendi yumruğu veya temiz parmaklarınızı emerler. Bebekler, anne karnında başparmaklarını emmeyi öğrenmişlerdir. Dünyaya geldiklerinde ise başparmaklarını emmeyi öğrenmeleri 2-3 ay alır. Ağlayan bebekler için emme en sık karşılaşılan rahatlama kaynağı olarak görülür. Bebeklerin sırtını geriye doğru çekmesi, bebeğin acıdan veya mide yanmasından dolayıdır. Bu durum bebekte reflü olmasının habercisi olabilir. Bebek, kendisini rahatlatmak için böyle bir harekete başvurur. Ancak ailelerin hemen telaşa kapılmaması gerek. Bebek, istediği şey kendisine verilmemesinden dolayı da bu hareketi yapabilir. Bu hareket aile bireyleri tarafından endişeyle karşılanır. Bebeklerin birçoğu da bu davranışın kendilerine getirecekleri zararın ve acısını düşünmeden yaparlar. İleri geri ritmik olarak sallanmayı ise rahatlamak için yaparlar. Ancak bu durum çok uzun sürerse bir doktora götürmekte fayda var. Tekme atmaları da ağlamaları gibi pek çok sebepten kaynaklanıyor olabilir. Gaz, kirlenmiş bezleri, dar alanda olmaları bebeklerin tekme atmalarındaki belli başlı sebeplerdir. İlk başta bu belirtileri kontrol edin. Eğer bu belirtiler yoksa mutlu olduğu için, oyun oynamak istediği için veya tekeme atmayı sevdiği için bu şekilde davranıyordur. Bebeğin yumruğunu sıkması açlığın işareti olarak görülür. Şayet 3 aydan fazla devam ederse doktora görünmesinde fayda var. Bebekler genellikle diş çıkardıkları zaman kulaklarını çeker. Diş çıkarıyorsa serinletici bir diş halkası ya da çiğnemesi için elma verilebilir. Bebeğin, dizlerini aniden kendisine doğru hızlıca çekmesi besin geçişleri döneminde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu durum, anne sütünden pastörize süte geçişlerde ya da 6 aylıkken katı gıdaya geçildiğinde bebeklerin karınlarında oluşan bir rahatsızlığın işareti olabilir. Sabahları erken uyanan bebekler ebeveynler için yorucu olabilir. Ancak bebeğin erken uyanması, ailesini çok sevmesinden kaynaklanıyor. Bebekler sizin hasretinizi çekiyor, sizin sesinizi duymayı çok seviyor. Bu sizi uykunuzdan mahrum etmesi anlamına gelmiyor. Bebek sadece hoşsohbet ce sosyal olmak istiyor. Sizinle uyanık kaldığı her dakikada yeni beceriler öğreniyor, dünyayla yeni bağlantılar kuruyor. Bebeğiniz erken kalkar ve yeniden uyumazsa onu sizi görebileceği şekilde sandalyesine oturtun. Bir süreliğine onunla konuşun veya oynayın. Sonra beşiğine koyun ve uykuya dalana kadar şarkı veya ninni mırıldanın. Geceleyin bebeği biraz daha geç yatırmak veya gün içinde uyumamasını sağlamak da erken kalkmasına önlem olabilir. Çoğu ebeveyn bebeklerinin gülümsemesini kendilerine duyduğu sevgiden kaynaklandığını düşünür. Ancak bebeklerin 6 haftalık olmadan önce attıkları gülücüklerin kaynağı, enerji birikimleri ya da hoşlarına giden bir fiziksel temastır. Dr. Ari Brown'a göre; bebekler 6-12 haftalık olduktan sonra sosyal etkileşim anlamında gülücükler atmaya başlar. Örneğin; siz onlara gülümsersiniz, onlar da size gülümser. Bebekler 4 aylık olduktan sonra ise seçici sosyal gülümsemelere başlarlar. Yani en sevdikleri kişilere daha fazla gülümserler. Aileler, sürekli ses çıkaran bebeklerinin kendileriyle konuştuklarını düşünürler. Ancak gerçekte durum biraz farklıdır. Bebekler, ses tellerini çalıştırmak için sürekli konuşur. Beyinde linguistik becerilerden sorumlu ki kısım vardır; bu alanlardan biri daha ilkel, ötekisi ise daha olgundur. Dr. Brown bu durumu 'Bu dönemde bebeğinizin ilkel becerileri tam kapasite çalışmaktadır ve çıkardıkları seslerle yetişkinlerin konuşmalarını bire bir taklit etmeye çalışırlar.' şeklinde açıklar. Bir yaşına geldiğinde ise beynindeki dille ilgili olgun olan öne çıkmaya başlar ve böylelikle kelimeleri nesnelerle eşleştirebilmeye başlar. Bu dönemde her ne kadar 'Bir bardak süt lütfen!' diyemese de lengüistik (dilbilimsel) gelişimi açısından ciddi anlamda yol almaya başlamıştır bile. Dr. Brown; 'Ağzı kalabalık bebeğinize cevap verin ve ses çıkartarak sözlü iletişim kurmaya çalışmasına destek olun.' diyor. Bebek, yemek esnasında tabağını fırlatıyorsa ebeveyn bunu, bebeğin yemeği beğenmediği olarak düşünür. Eğer bebek bu davranışı esnasında ağzındakileri tükürüp dilini dışarı çıkarmıyorsa (bu iki hareket bebeğin yemeği beğenmediğini gösterir) annesinin yemeğini beğendiğini gösterir. Ancak bebekler meraklıdır. Dr. Brown'a göre bebekler nesneler yere düşünce ne olacağını merak ettiklerinden eşyaları fırlatırlar. Eğer uçan tabaklar görmekten yorulduysanız, bir mendil kutusunu bebeğinize verin ve bırakın bu kutuyu atsın. Kaşların çatılması, mutsuzluğun ve rahatsızlığın göstergesidir. Bebekler henüz konuşamazken sıkıntılarını kaşlarını çatarak ifade ederler. Küçük bebeklerde kaşlar çatıldığı zaman, bakım veren kişinin önce bebeğin fiziksel bir rahatsızlığının olup olmadığına bakması (gaz şikâyeti, bez değişimi, açlık, üşüme, terleme gibi) gerekir. Yaş büyüdükçe kaşların çatılması, öfkenin ve isteklerinin yerine gelmemesinden ötürü duyduğu olumsuz duygulara işaret eder. Öfkelenen çocukla konuşulmalıdır. Öfkesinin hafife alınmadığı belli edilmelidir. Fakat sırf öfkesi sakinleşsin diye her istediği yerine getirilmemelidir. Bu durum sınır koymakta zorlanan anne-baba tutumlarına davetiye çıkarır. Bebeklerde bir ihtiyacın olduğuna işarettir. Sıkılmış, kendini ortamda yabancı hissetmiş veya ilgi bekliyor olabilir. Küçük çocukların odaklanma süreleri kısa olduğu için kolay sıkılmaları normaldir. Sabır göstererek onunla değişik oyunlar oynamak iyi bir fikir olabilir. Merak belirtisi olabilir. Yeni bir şey gören bebek gözlerini kocaman açar, uzunca o nesneye bakar ve anlamlandırmaya çalışır. Eğer bebek merak ettiği şey için gözlerini kocaman açıyorsa, o uyarıcı ile zaman geçirmesine izin verilmelidir. Gözlerin kocaman açılması aynı zamanda korkunun da işareti olabilir. Korkan bir çocuk gözlerini daha büyük açar ve kaskatı kesilir. Eğer bir çocuk korktuğu için gözlerini açıyorsa, sakinleştirilmelidir ve güvende olduğu hissettirilmelidir. Korku duygusu hafife alınmamalıdır. Neden korktuğunu anlatması için cesaretlendirilmelidir. Anlaşılmadığını hissederse, sakinleşmekte zorlanır. Sevginin göstergesidir. Çocuklar, yanında kendini rahat ve huzurlu hissettiği kişiye sarılırlar. Anne-baba ve çocuk üçlüsü mümkün olduğu kadar çok sarılmalı ve sevgilerini göstermelidirler. Bebeğin başı bir taraftan diğerine hareket ediyorsa yorgun demektir. Dikkatini bir nesneden başka tarafa çeviriyorsa manzara değişikliğine ihtiyacı var anlamına gelir. Başını yana çeviriyor ve ağzı açık şekilde boynunu geriye uzatıyorsa karnı açıkmış anlamındadır. Başı dik pozisyondayken öne düşüyorsa her insan gibi yorgun demektir. Çığlık atma görüntüsü. (Gazı veya başka bir sancısı var ama ses çıkmıyor; sonunda, önce bir zorla soluma, ardından işitilebilir düzeyde bir feryat gelir.) Bebeklerin alt dudakları titriyorsa üşümüşlerdir. Bebeğin dilini emmesi kendisi yatıştırması demektir. Bazen bu durum açlıkla karıştırılır. Dilini yanlardan kıvırıyorsa klasik aranma hareketini yapıyor demektir. Yani acıkmıştır. Dili yukarı doğru kıvrılıyorsa anca buna emme hareketi eşlik etmiyorsa bebeğin gaz veya başka bir sancısı var demektir. Bebek, yüzünü ekşitiyor, buruşturuyor; yatar pozisyonda sık nefes almaya, gözlerini devirmeye benzer bir ifade takınıyorsa gazı veya başka bir sancısı var demektir ya da kaka yapıyordur. Yüzü kırmızı, şakaklarındaki damarlar belirginse bebek çok uzun süre ağlamaya terk edilmiş demektir. Nefesini tutmasıyla da damarları genişlemiştir. Bebekler mutlu olduklarında göz bebekleri büyür, alnı kırışır, ağzını ve gözlerini iyice açar. Gözlerinden yaş gelmeden sürekli ağlıyorsa bulunduğu ortamdan sıkılmış demektir. Onun dikkatini başka bir şeye çekebilirsiniz. Ellerini ağza götürüp emmeye çalışıyorsa bebek 2,5-3 saattir beslenmemişse aç; aksi takdirde emme ihtiyacı duyuyor demektir. Parmaklarıyla oynuyorsa bebeğin manzara değişikliğine ihtiyacı vardır. Elini, kolunu çok uyumsuz bir şekilde sağa, sola sallıyorsa bebeğiniz fazla yorgun veya gazı var anlamına gelir. Bebeğin nemli, terli olması ortamın fazla sıcak gelmiş olması veya çok uzun süre ağlamaya terk edilmiş olması anlamına gelir. Çünkü bu da bedenin sıcaklık ve enerjiyi dışarı atmasına neden olur. Bebeğin mavimsi el ve ayakları onun üşümüş olduğunun, gazı veya başka bir sancısı var olmasının ya da çok uzun süre ağlamaya terk edilmiş olduğunun işaretidir. Bu zamanlarda beden sıcaklığı ve enerjiyi dışarı atarken el ve ayaklardan kan çekilir. Bebeğin tüylerin minik minik ürpermesi üşümüş olduğunu gösterir.