Cemil Meriç'in Sosyoloji Notları ve Konferanslar kitabından alıntılar

'İnsan mecbur kalmadıkça düşünmemiştir.' 10 soruda Cemil Meriç hakkında bilinmesi gerekenler Bir ülkede şair ne kadar çoksa, o ülke düşünce bakımından o kadar geridir, insanlar ve milletler yaşlandıkça şiirin yerine nesir geçer.' 'Hafızanın kanunu, aşkın kanunudur. İnsan ancak sevdiğini öğrenir.' Cemil Meriç'in düşünce dünyamızı aydınlatan kavramları 'Acem Mektupları'nda' Montesquieu 'Tımarhânedekiler, dışardakiler kendilerini akıllı sansın diye içeri tıkılmış bedbahtlardır' der, Sighele de 'Hapishaneler dışardakiler kendini namuslu sansın diye yapılmıştır', der. Suçta tekâmül şiddetten hileye geçişledir.' 'Vakit geçmiyor diye şikâyet edilir. Neyin geçmesini istiyoruz? Hayatın. Ve hepimiz ölümden korkuyoruz. Hayatı mümkün kılacak imkânlar var: okumak bunlardan biri.' 'Hepimiz gurbetteyiz. Kökü mazide olmayan her insan memleketine ve başka memleketlere yabancıdır. ' 'İnananlar kardeştir.' İnananlar yani hakikati birlikte arayanlar.' 'Batı'dan gelen cemiyetle ilgili her görüş yalandır. Bütünü bilen hiçbir zaman aldanmaz. 'İkra' (Okuyunuz). Marksizm'i bilirsek, ayıklarsak bizim için hiçbir zaman tehlikesi yoktur, ama Rusya'nın, Çin'in vermek istedikleri formüller içinde bir felâkettir.' 'Adaletin tarifi: insan haysiyetine saygıdır. Başkalarının haysiyetine, kendi haysiyetimize gösterdiğimiz saygıyı göstermek, kimde ve nerede tehlikeye düşerse düşsün onu müdafii etmektir.' 'Düşman bir dünyanın ortasında yalnız iktisaden değil, fikren de sömürüldük.' 'Bilgi, zekânın kemendidir.' 'İnsan kendini yalnız hissedince felâkete düşer. Yalnız değildir, herkes aşağı yukarı aynı durumda. Herkes konuşmadığı için bilmiyoruz neler hissettiğini. Birçokları susar. Sükûtun ne trajediler sakladığını bilmeyiz.' 'İslâmiyet bütün insanlığa hitap eden tek dünya görüşü. Temeli vahdet, sevgi, adalet. Bütün insanlar doğuştan müsavi. ' 'Medeniyetler de, cemiyetler de insanlar gibi ihtiyarlar, hattâ ölürler.' 'İnsan bakışlarıyla önce gökkubbeyi ve yıldızları taramış, sonra tabiat hâdiselerini gözlemeye razı olmuştur.' 'Güzelin ve iyinin modasının geçmiş olması neyi değiştirir? Neyin iyi, neyin kötü olduğu belli değil. TV, kitabı, ilk raundda öldürdü. Düşünce sakin bir iklimde gelişir ve kitap sayfalarında muhafaza edilir. Kaç senelik bir icat. TV her şeyi adileştiriyor. Biz yokuz. Bize ait hiçbir şey yok. Tercüme TV. Her şeyimiz tercüme.' 'İrfan insanlığın müşterek malıdır. Ama Bilgi kendimizden başlar. KENDİNİ TANIYAN Rabbini de tanır. Kendi kıymetlerimizi bilmek, cemiyeti tek uzviyet halinde yaşatan, tarihî bir musikî haline getiren ecdadımızı bilmek gerek.' 'Çalıştığı halde karnını doyuramayan insan düşünemez, vakti yoktur düşünecek.' 'İlim sayesinde önceden görüş, önceden görüş sayesinde eyleme geçmek mümkündür.' 'Düşüncenin gemlerini biraz bırakınca cinnete ve hikmete beraber gidiyor insan.' Cemil Meriç, 1916'da Hatay'da doğdu. Ailesi Balkan Savaşı sırasında Yunanistan'dan göçmüştü. Fransız idaresindeki Hatay'da Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi'nde okudu. Tercüme bürosunda çalıştı, ilkokul öğretmenliği ve nahiye müdürlüğü yaptı. 1940'da İstanbul Üniversitesi'ne girip Fransız Dili ve Edebiyatı öğrenimi gördü. Mükemmel düzeyde Fransızca okuyup yazan Meriç, İngilizceyi anlıyor, Arapçayı, kendi ifadesiyle, 'söküyor'du. Elazığ'da ve İstanbul'da Fransızca öğretmenliği yaptı. 1941'den başlayarak İnsan, Yücel, Gün, Ayın Bibliyograf'yası dergilerinde yazmaya başladı. İÜ'de okutmanlık yaptı (1946-63), Sosyoloji Bölümü'nde ders verdi (1963-74). 1955'de, gözlerindeki miyopinin artması sonucu görmez oldu, ama olağanüstü çalışma ve üretme temposu düşmedi. Çeşitli dergilerde yazılan yayımlandı. Hisar dergisinde 'Fildişi Kuleden' başlığıyla sürekli denemeler yazdı. 1974'te emekli oldu ve yılların birikimini ardarda kitaplaştırmaya girişti. 1984'te, önce beyin kanaması, ardından felç geçirdi, 13 Haziran 1987'de vefat etti. İlk telif eseri Balzac üzerine küçük bir incelemeydi. Hint Edebiyatı (1964) daha sonra Bir Dünyanın Eşiğinde başlığıyla iki kez daha basıldı. Cemil Meriç'in Bir Dünyanın Eşiğinde eserinden alıntılar 1974'ten sonra yayımlanan kitapları şunlardır: Bu Ülke (1974, 5 baskı), Ümrandan Uygarlığa (1974, 2 baskı), Mağaradakiler (1978, 2 baskı), Kırk Ambar (1980), Bir Facianın Hikayesi (1981), Işık Doğudan Gelir (1984), Kültürden İrfana (1985). Balzac'tan yaptığı çevirilerin ilki 1943'te yayımlandı. Fransız edebiyatından yaptığı çevirilerin yanı sıra, Uriel Heyd'in Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliğinin Temelleri (1980), Thornton Wilder'in Köprüden Düşenler (1981) ve Maxime Rodinson'un Batı'yı Büyüleyen İslâm (1983) adlı eserlerini de Türkçeye kazandırdı. Cemil Meriç'in 'Bütün Eserleri' toplu halde basılırken, daha önce yayımlanmamış iki kitabı daha yayınlandı: Jurnal 1 (1992) ve Jurnal 2 (1993).