Fotoğraflar ile koronavirüsün dünya üzerindeki çarpıcı etkisi

İlk kez Aralık ayında Çin'in Vuhan kentinde görülen ve 'Kovid-19' olarak adlandırılan dünya çapında ölümlere neden olan koronavirüs, milyonlarca insanı tedirgin etmeye devam ediyor. Virüs, tüm çabalara karşın yayılmaya devam ediyor. Halen ölüme yol açma riski yaklaşık yüzde 3 olarak belirtiliyor. Bu oranın, bir tür koronavirün 2003 yılında neden olduğu SARS salgınına göre daha düşük olduğunun altı çiziliyor. Buna karşılık, virüsün bu defa daha hızlı yayıldığı, daha kısa sürede daha çok insana bulaştığı vurgulanıyor. Kovid-19 için ülkeler tedbirlerini aldı ve gelişmelere göre tedbirlerini genişletmeye devam ediyor. Tedirginlik yaratan virüse ilişkin doğru bilgi edinilmesi sağlığın korunması için önem taşıyor. Dünya genelinde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) bulaşan kişi sayısı 435 bini aşarken, virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 19 bin 627 oldu. Son 24 saatlik sürecin ardından Türkiye'de bugüne kadar Kovid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 44'e yükseldi, vaka sayısı ise 1872 oldu. Bugün yurt dışında yaşayan 32 Türk vatandaşının koronavirüsünden hayatını kaybettiği açıklandı. En fazla can kaybının yaşandığı İtalya'da, yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ölenlerin sayısı bugün 743 kişi artarak 6 bin 820'ye yükselirken, salgının başından itibaren virüs bulaşanların sayısı ise 69 bin 176'ya çıktı. Ülkedeki iyileşenlerin sayısı ise 894 artarak 8 bin 326 oldu. İspanya'da ise Kovid-19 nedeniyle yaşanan can kaybı son 24 saat içinde 514 artarak 2 bin 696'ya, virüs bulaşan kişi sayısı 6 bin 584 artarak 39 bin 673'e çıktı. Böylece İspanya'da son 24 saatte Kovid-19 nedeniyle en yüksek can kaybı ve enfekte sayısı kayda geçmiş oldu. Koronavirüs tanısı nasıl konur? Çin'de son bir haftada ortaya çıkan yeni vakaların çoğu yurt dışından gelen kişilerde görüldü. Bu süreçteki 135 yeni vakanın 129'u yurt dışına seyahat eden ve virüsü orada kapan kişilerde tespit edildi. Çin'deki toplam can kaybı son 24 saatte 7 kişi artarak 3 bin 277'ye, virüs bulaşanların sayısı ise 81 bin 171'e çıktı. Çin'de meydana gelen corona virüs kaynaklı 3 bin 281 ölümün 3 in 260'ı Wuhan'ın bağlı olduğu Hubei eyaletinde yaşanmıştı. Çin hükümeti ülkede başlayan corona virüs salgının ardından 58 milyondan fazla insanın yaşadığı Hubei eyaletini 23 Ocak'ta karantinaya almıştı. Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan corona virüs tüm dünyayı etkisi altına aldı. Dünya genelinde bilanço hızla artarken Çin'de karantina sona eriyor. Çin, karantinanın sona erdiğini dünyaya ilan etti. Koronavirüs hakkında doğru bilinen 10 yanlış Kuzey Horasan Sağlık Bilimleri Üniversitesinden yapılan açıklamada, Kuzey Korasan eyaletinde şu ana kadar 189 kişide Kovid-19 tespit edildiği belirtildi. Virüsünün yayılmasına ne sebep oldu? Çin'in Vuhan kentinde aralık ayında ortaya çıkmasının ardından kısa sürede dünyada küresel salgına yol açan Kovid-19'un risk grubunu yaşlıların oluşturduğu söylense de doktorlar, hastalığın çocuklara da bulaşabildiğini ve bağışıklık sistemi zayıf çocuk ve gençlerde ölümcül sonuçlara yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Koronavirüs salgınından en çok etkilenen ülkelerden biri de İran. Bugüne kadar 23 binin üzerinde vaka tespit edilen İran'da ölü sayısı bin 800'ü geçti. Bunun yanı sıran 8 binin üzerinde kişi de tedavi edilip taburcu oldu. Şu ana kadar Türkiye'de corona virüs vaka sayısı bini aşarken, hepsi risk grubunda olan 30 vatandaşımızı Kovid-19 nedeniyle kaybettik. Bu nedenle Türkiye'de, risk grubunun virüse maruz kalmaması için sokağa çıkma sınırlandırması getirildi. Elinizi doğru yıkıyor musunuz? ABD'de koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 797'ye yükselirken, ülkedeki vaka sayısı 55 bin 222'ye ulaştı. Amerika Birleşik Devletleri'nde devam eden koronavirüsü salgınında bilanço her geçen gün ağırlaşıyor. Almanya'da Corona Virüs tespit edilen vaka sayısı ciddi boyutlara ulaştı. Almanya, 32 bin 991 kişi ile en çok vakanın görüldüğü ilk 5 ülkeden birisi haline geldi. Salgın nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise 159'a çıktı. Almanya'da en çok vakanın görüldüğü bölge Kuzey-Ren Vestfalya bölgesi oldu. Evde el dezenfektanı nasıl yapılır? Nasıl bulaşıyor? Bulaşma, hastalığın başlangıcındaki ilk kaynak olarak Huanan Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı satılan vahşi hayvanlar düşünülmekle birlikte, insandan insana ve sağlık merkezlerinde bulaşma olduğu yönünde bilgiler yer alıyor. Diğer solunum yolu virüsleri gibi Kovid-19 da hasta kişinin öksürmesi, hapşırması ya da burnunu temizlemesi sırasında saçılan parçacıkların solunması ile bulaşıyor. Bu yolla bulaşma, genellikle hasta kişiyle 1 metreden daha yakın mesafeli temas sonucu gelişiyor. Ayrıca, hasta bir kişinin temas ettiği yüzeylere dokunma ve daha sonra dokunan el ile ağız, burun ya da göze temas yoluyla da bulaşma riski bulunuyor. Belirtileri neler? Belirtiler, hafif ya da şiddetli olabilir. Ateş ve öksürüğün yanı sıra hastalığı şiddetli geçiren kişilerde nefes darlığı, zatürre, böbrek yetmezliği gelişebilir ve hastalık ölümle sonuçlanabilir. Tanı nasıl konuluyor? Kovid-19 olası vaka tanımına uyan hastalarda solunum yolu numuneleri Kovid-19 açısından HSGM Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarlarında değerlendiriliyor. Kovid-19 olası vaka tanımına uyan tüm hasta numuneleri Kovid-19 için de değerlendiriliyor. Aşısı geliştiriliyor mu? Hastalığın şu an için bir aşısı bulunmuyor ancak aşı geliştirme çalışmaları hızla sürdürülüyor. İnfluenza virüsü dışındaki solunum virüslerine etkili herhangi bir ilaç bulunmuyor. Bu nedenle yalnızca yakınmaları hafifletmeye yönelik ağrı kesici, ateş düşürücü gibi ilaçlar kullanılıyor. Tedavi sürecinde, destekleyici bakım iyileşmede önem taşıyor. Hastalığın önlenmesinde hijyen kurallarına uyulması önem taşıyor. Buna göre, hijyen kurallarına göre öksürme ya da hapşırma sırasında ağız ve burun tek kullanımlık mendille kapatılmalı. Mendil yoksa dirseğin iç kısmı kullanılmalı, eller sık sık su ve sabunla iyice yıkanmalı, su ve sabun olmaması halinde alkol içerikli el dezenfektanları kullanılmalı. Maske kullanılmalı mı? Herkesin maske kullanması gerekmiyor. Ancak, gribi olan, soğuk algınlığı belirti ve bulguları olanların virüs bulaştırmaması için maske kullanması öneriliyor. Seyahat ederken nelere dikkat edilmeli? Çin Halk Cumhuriyeti başta olmak üzere yüksek vaka sayısı veya hızlı vaka artışının görüldüğü ülkelere seyahatler mümkünse ertelemeli, zorunluluk durumlarında seyahat planlayanlar, hasta insanlarla temastan kaçınmalı. Hastaların yoğun olarak nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirmeli. Seyahatta bulunanlar özellikle gıda güvenliği önerilerine dikkat etmeli. Çiğ süt ve hayvansal ürünler tüketilmemeli, yabani hayvanlardan temastan mümkün olduğunca kaçınılmalı. Hastalık neden bu kadar önemli? En sık görülen, en çok sakat bırakan ve en çok öldüren hastalıklar toplum sağlığı açısından 'önemli hastalık' olarak tanımlanır. Ayrıca bir salgında hastalık etkeninin (virüs, bakteri veya mantar olabilir) kişiden kişiye bulaşma hızı, bulaştığı kişilerde şiddetli hastalık ortaya çıkma oranı, hastalık ortaya çıkan kişiler arasındaki ölüm oranı da salgının ne düzeyde önemli olduğuna işaret eder. Gelişen salgın için önleme ve tedavi yönteminin olup olmaması da önem taşır. Daha önce görülen koronavirüs salgınlarından SARS salgınında her 100 hastanın 11'i, MERS salgınında ise her 100 hastanın 35'i ölümle sonuçlanmıştı. Mevcut salgında net bir ölümlülük oranından bahsetmek şu an için mümkün olmasa da hasta ve ölen kişi sayıları incelendiğinde bu oranın SARS ve MERS'e göre daha düşük olduğu, yaklaşık olarak yüzde 3-4 düzeyinde olduğu söylenebilir. Hastalık nasıl öldürüyor? Virüs insanlara bulaştıktan sonra en sık akciğerlere yerleşiyor ve burada çoğalıyor. Virüs yeni olduğu için bağışıklık sistemimiz de virüsü tanımıyor ve karşı koymak için yetersiz kalıyor. Bu durumda zatürre gelişiyor ve akciğerlerin kapasitesi sınırlandığı için hastalar solunum sıkıntısı çekmeye başlıyor. Enfeksiyonun giderek yayılması ile genellikle solunum yetmezliği ile hastalar kaybediliyor. Kimler risk altında? Salgın durumlarında elbette virüsün bulaştığı her hasta ölmüyor, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan toplumsal gruplar bir bulaş olması durumunda hayati risk altında. Bağışıklık sistemi zayıf olan riskli grupların başında yaşlılar, çocuklar ve gebeler yer alıyor. Ayrıca astım, KOAH, böbrek yetmezliği vb. kronik hastalıkları olanlar da risk grubunda yer alıyor. Ancak şu anki yeni koronavirüs salgınında ilk bulgulara göre 25 yaş ve üzerindeki kişilerde hastalık daha fazla. Bilinen en küçük yaştaki hasta ise 2 yaşında Çinli bir kız çocuğu. Ölüm vakalarının çoğunda (5 kişiden 4'ünde) eşlik eden kronik hastalıkların (Hipertansiyon, Diyabet vb.) olduğu da belirtiliyor. Daha ne kadar yayılması bekleniyor? İngiltereli epidemiyologların yayınladıkları bilgilere göre hasta bir kişi en az iki veya üç kişiye hastalığı bulaştırıyor. Lancaster Üniversitesi'ndeki çalışmalara göre salgının birkaç hafta içinde toplam 190 bin kişiye yayılabileceği tahmin ediliyor. 'Benim de yüksek ateşim, balgamlı öksürüğüm var. Yoksa ben de mi?..' Yukarıda bahsedilen belirtilerin bir kişide var olması elbette yeni koronavirüs hastası olduğunu göstermek için çok yetersiz. Çünkü bu belirtiler her mevsim gelişen grip enfeksiyonunda da mevcut. Bu sebeple bir kişide koronavirüs şüphesi olabilmesi için yukarıdaki belirtilere ek olarak; a. Son 14 gün içinde uzakdoğuya seyahat etmiş veya Çin'de bulunmuş olmak b. Tanı konulmuş bir hastaya yakın temas öyküsü c. Hastaların tedavi edildiği kurumlarda çalışıyor/bulunuyor olmak kriterlerinden en az birini karşılıyor olması gerekiyor. Eğer bu üç kriterden birini taşımıyorsanız, yeni koronavirüs hastalığı açısından şüpheli vaka sınıfında değilsiniz. Özetle; ateşiniz, balgamlı öksürüğünüz varsa ve yukarıdaki kriterlerden birini taşıyorsanız yeni koronavirüs hastalığı açısından şüpheli vakasınız ve acilen en yakın referans hastaneye başvurmalısınız. Koronavirüslerle ilgili doğru bilgileri nereden edinebilirim? Mevcut salgınla ilgili en doğru bilgiler Dünya Sağlık Örgütü'nün web sitesinde gün be gün yayınlanıyor. Salgına yönelik bilgiler özet olarak 'durum raporları' bölümünde her gün listeleniyor. Türkiye'ye yönelik gelişmeler için en doğru bilgi kaynağı ise Sağlık Bakanlığı web sitesinin duyuruları ve bakanlık yetkililerinin basın açıklamaları. Daha detaylı bilgiler için ise Çin başta olmak üzere salgınla ilgilenen devletlerin sağlık bakanlıklarının ve halk sağlığı kurumlarının web siteleri güvenilir bilgiler sunuyor.