Hayat kalitesini derinden sarsan romatizma hastalığı: Fibromiyalji Sendromu

Kronik ağrı ve yorgunluk sendromu olarak bilinen 'Fibromiyalji Sendromu' stres devreye girdiğinde yeniden kendisini yenileyen bir hastalık. Çoğunlukla yaşam tarzının değiştirilmesi ile tedavi edilebilen Fibromiyalji, yumuşak doku romatizmasıdır. Uyku bozukluğu, kaslarda ağrı ve hassasiyet, aşırı halsizlik ve yorgunluk hissi, sabah tutukluğu ile kendini belli eden hastalık kronik yumuşak doku ağrı sendromudur. Vücudun belli noktaların aşırı hassasiyetiyle hastalığın anlaşılması mümkün olur. Romatizmal kökenli olan Fibromiyalji, kendi grubunda en fazla görülen ikinci hastalıktır. Toplumun yüzde üçünde görülür ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Teşhis edilme sayısına göre, ülkemizde yaklaşık 1,3 milyon kişi Fibromiyalji hastasıdır. İstatistiklere göre erkeklere göre kadınlarda üç kat daha sık görülme olasılığı vardır ve 20-55 yaş arası kadınlarda daha fazla görülme olasılığı vardır. Belirtileri birçok hastalıkla karıştırılabilecek düzeydedir. Doğru teşhis konulmadığı zaman rahatsızların şikâyetleri azalsa da yeniden ortaya çıkma riski oldukça fazladır. Tedavinin geciktirilmesi ya da tedavi sürecine hiç başlanmaması yaşam kalitesini düşürür ve işgücü kaybına sebep olur. Sendrom, herhangi bir kişide kendisini göstermez. Bu hastalığa yakalanan hastalara bakıldığında ortak bir karaktere sahip oldukları görülür. Bu kişiler, kendilerinden beklentileri yüksek olan, aşırı titiz, mükemmeliyetçi, duygu durumları çok çabuk değişen bireylerdir. Bu tip insanlarda stres durumu arttığında ağrıların da artma ihtimali oldukça yüksektir. Hastalığın belirtilerinden olan bel ve boyun ağrıları; kronik yorgunluk sendromu, depresyon, hipotiroid, uyku bozuklukları hastalıklarıyla karıştırılır. Sendromun belirtileri tam bir kesinliğe sahip değildir. Ancak en önemli belirtisi vücudun belli yerlerinde görülen hassasiyet durumudur. Bu belirtinin yanında vücuttaki ağrı ve sabahları zor uyanma ile kendisini belli eder. Nefes almakta zorlanma ve kulak çınlaması en büyük belirtilerindendir. Herhangi bir ağrıyı normalden daha fazla algılamak, ağrı yapmayan uyarıcıları da ağrı gibi hissetmek, el ve ayaklarda karıncalanma hissi ve uyuşmanın olması, çarpıntı, egzersize karşı dirençsizlik, kabızlık, ishal ve gaz şikayetleri, depresyon hali, hafıza problemleri, gün boyunca yorgunluk hissi, dinlenemeden uyanmış olma hissi, uyku kalitesinde azalma, sinir sisteminden alınan uyarılar nedeniyle, ağrının azaltılması ile hissedilen genel hassasiyet, konsantrasyon bozukluğu, yeni şeyler öğrenme zorluğu, kişiye göre değişen ödem hassasiyeti, vücudun üst kısmı ile sınırlı olan kızarma eğilimi hastalığın diğer belirtileridir. Hastaların % 30-50'si eklem gevşekliğine sahiptir. Sendromun nedeni henüz tam olarak çözülememiş olsa da yapılan araştırmalar sonucu hastalık için genetik faktörlerin önemli rol oynadığını ortaya çıkardı. Yani birinci derece yakınında fibromiyalji görülen kişinin bu hastalığı taşıma riski normal kişiye göre tam 8 kat artmakta. Bununla beraber çevresel faktörler de sendroma neden olabiliyor. Çocukluk çağlarında geçirilen fiziksel ve duygusal travmalar hastalığın büyük risklerinden sayılıyor. Bu rahatsızlığın dikkat edilmesi gereken bir yönü de psikolojik tarafının da bulunmasıdır. Depresyon hastaları, uyku bozukluğu olanlarda ve anksiyetesi yüksek olan kişilerde Fibromiyalji daha fazla görülür. Eğitim ve okuma düzeyi ortalamanın üzerinde olan kişilerde Fibromiyalji sendromu daha sık görülür. Mükemmeliyetçi ve işkolik bir kişilik yapısı bu hastalığı tetikler. Gazetecilik, Mimarlık ve Finans gibi meslekler uğraşanlarda bu rahatsızlık daha sık görülür. Ayrıca mesleğini sevmeyen kişilerde de hastalığın görülme olasılığı yüksektir. Çünkü mutsuzluk da ağrıları artırıcı özelliğe sahiptir ve en az stresli meslekler kadar bu hastalığa yakınlık gözterir. Bireylerin, rahatsızlığın belirtileri meydana geldiği gibi teşhis için Romatoloji (romatizmal iltihabi hastalıklar ve diğer kas iskelet sistemi hastalıkları ile uğraşan bilim dalı) bölümünün bulunduğu bir hastaneye gitmeleri gerekir. Tedavisi için ise fizik tedavi bölümlerine başvurabilirler. Karmaşık bir yapısı olan bu hastalığın tedavisi için psikoloji, fizyoterapi gibi farklı branşlardan destek almak gerekir. Fibromiyalji teşhisi hastanın öyküsü, hastalık belirtileri ve fiziki muayene ile konur. Teşhis için rahatsızlığa dair şikayetlerin ve belirtilerin üç ay devam etmesi gerekir. Muayene esnasında tender point denilen vücudun 18 hassas noktasından yaklaşık 11'inde bu ağrılı noktaların bulunup bulunmadığı tespit edilir. Bu noktalarda hastanın aşırı hassasiyet göstermesi esas alınır. Kan testi, tanı koymak adına yardımcı rol oynar. Başka hastalıklarla sık sık karıştırılan Fibromiyaljinin tespitinde birçok tetkikin yapılması önem taşır. Ancak kan tetkiklerinde Fibromiyaljinin görülmesini hastaların beklememesi gerekir. İstikrar, bu hastalığın tedavisinde önem taşır. Sürekli doktor değişimi, tedavinin yarıda kesilmesi ve farklı tedavilerin arayışı fibromiyaljinin süresini uzatacaktır. Bu sebeple hastalık kronikleşebilir. İlaçla tedavisi mümkün olan bu hastalığın tedavisini sürdürebilir kılmak önem taşımaktadır. Hastalığın tedavisi için ilaç yöntemi tek başına yeterli olmayacaktır. Bu hastalıktan muzdarip olan bireylerin düzenli bir yaşam ve uykuya, dengeli beslenmeye yönelmeleri gerekir. Çünkü vücut dinlenmediği sürece birey günlük yaşantısında karşılaştığı en ufak bir olaya bile aşırı tepki verecektir. İlaç tedavisinde ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler tercih edilir. Ancak ilaç tedavisine ek olarak hasta eğitimi de önemlidir. Uzun süreli oturma, ayakta durma, stres, uzun süre yazı yazma, ağırlık kaldırma, kolların gergin pozisyonda çalışmasının şikayetleri artıracağı unutulmamalıdır. Fibromiyalji egzersizleri, tedavinin en önemli bölümünü oluşturur. Yorucu ve stresi geçen günlerde haftada en az 3 kez spor yapmak gerekir. Özellikle masa başında ve hareketsiz çalışanların kas gelişimindeki olumsuzluklar bu şekilde en aza indirilebilir. Fibromiyalji için yapılacak egzersizlerde kondisyon artışı sağlanır. Aynı zamanda travmalar ve dışardan gelen zararlı uyaranlar azaltılır ve ağrı döngüsü kırılmış olur. Fibromiyalji hastalarının özellikle aerobik, duruş, germe, pilates, yoga ve yüzme egzersizleri yapmaları çok önemlidir. Bunun yanı sıra, sıcak tedaviler, elektrik simülasyonları, kaplıca ve masaj gibi fizik tedavi uygulamaları oldukça etkilidir. Fibromiyalji hastaları her ne kadar egzersiz yapmakta zorlansa da hafif şiddette başlayıp, hafif şekilde devam edildiğinde hayat kalitesinde büyük artış gözlenir. Fibromiyalji her ne kadar hayatı tehdit eden bir hastalık olmasa da hayat kalitesini son derece etkiler. Fibromiyalji tedavisi uzun süren bir hastalıktır ve bulgularında düzelme olana dek hekim kontrolü şarttır. Düzenli olarak egzersiz yapmak çok önemlidir. Özellikle gevşeme egzersizleri, germe egzersizleri, kardiyovasküler kondüsyon egzersizleri, düşük yoğunlukta yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme, su aerobiği gibi aktiviteler faydalıdır. Fibromiyalji tedavisi için kullanılan ilaçlar, ağrıyı azaltmak, uykuyu düzenlemek ve depresyonu tedavi etmeye yöneliktir. Antidepresanlar, ağrıı kesiciler, uyku düzenleyiciler ve kas gevşetici ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde kullanılmadır. Uyumadan önce çay, kahve, alkol, kola gibi maddelerden uzak durmak gerekir. Fizik tedavi uygulamalarından sıcak uygulama, derin ısıtıcılar ve elektriksel stimülasyon, masaj ve kaplıca kürleri tavsiye edilir. Sıcak ve kuru hava fibromiyaljiye iyi gelebilir.