Mikrop nedir, nasıl bulaşır? Her gün temas halinde olduğumuz en çok mikrop barındıran yerler...

Bakteri, virüs ve mantar gibi mikroplar her yerde yaygın olarak bulunur. Bu mikropların bir kısmı sağlık için faydalıdır. Ancak bazı bakteri ve virüs tiplerinin hastalıklara yol açan özellikleri vardır. Havaların soğuması ile kapalı ortamlarda daha çok vakit geçirilmesi, okulların açılması, stresin artması, burun mukozasının soğuması ile virüslerin yaşama alanının artması gibi faktörler nedeniyle virüsler artık daha kolay bulaşıyor, bağışıklık sistemimizi etkisi altına alıyor. KORONAVİRÜS DİĞER SALGINLARDAN NE KADAR TEHLİKELİ? Solunum yolunda hastalık yapan mikropların başlıca üç bulaşma yolu vardır: Doğrudan veya dolaylı temas yoluyla bulaşma El sıkışma, sarılma veya öpüşme ile olan bulaşmalara doğrudan temas; hasta kişilerin temas ettiği bir eşyadan veya ortak kullanılan aletlerden (kapı kolu, bardak, çatal-kaşık, diş fırçası gibi) mikrop geçişi ise dolaylı temas yoluyla bulaşma olarak adlandırılır. Soğuk algınlığı ve nezleye yol açan birçok virüs bu yolla bulaşır. Damlacık yoluyla bulaşma Kişinin konuşurken, hapşırırken veya öksürürken mikropların, çok küçük sıvı damlacıklar içinde yakın temastaki kişilere bulaşmasıdır. Grip ve boğmaca virüsleri bu şekilde bulaşırlar. Hava yoluyla bulaşma Solunum yolundan çıkan mikropların küçük toz parçacıkları üzerinde uzun süre yaşayarak, hava akımı ile nispeten uzak yerlere giderek hastalık bulaştırmasıdır. Bu yolla bulaşma tüberküloz, kızamık, suçiçeği ve aspergilloz gibi hastalıklarda görülmektedir. Vücudumuz mikrobu aldığında, erişkinlerin yüzde 25'inde belirti olmayabilirken, çocuklarda ateş ön planda olur, yaşlılarda ise sekonder bakteriyel enfeksiyon riski daha fazla olur. En sık belirtiler, boğaz kuruluğu, boğaz ağrısı, öksürük, hafif ateş, hapşırma, boğuk ses, burun tıkanıklığı, hafif baş ağrısı, koku ve tat duyusunda azalmadır. Seyrek de olsa beraberinde kas ağrıları yorgunluk, iştahsızlık, titreme görülebilir. Belirtiler ortalama 7 gün sürer. Vakaların dörtte birinde bu süreç 2 haftaya kadar uzayabilir. Soğuk algınlığı mevcutken özellikle çocuklarla bakteriyel ikincil enfeksiyonun eklenmesi ile grip, orta kulak iltihabı, boğaz enfeksiyonu görülür. Bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve yaşlılarda ise daha çok akut bronşit, zatürre, akut bakteriyel sinüzit ve eğer daha da ilerlerse menenjit gibi hastalıkların eklenme riski oluşur. Tüm bunlar istenmeyen komplikasyonlardır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığına (KOAH) ve astıma sahip insanlar, soğuk algınlığına karşı savunmasız olabilir ve durumları daha da kötüleşmemesi için önlem almak zorunda kalabilirler. ENFEKSİYONLARIN BULAŞMA YOLLARI NELERDİR? Bol bol sıvı almak, bağışıklık sistemi, virüs ile savaşırken bolca dinlenmek ve yatak istirahati, baş ağrısı veya ateşi gidermek için aspirin, parasetamol veya ibuprofen almak (16 yaşından küçük çocuklara aspirin verilmemelidir) gereklidir. Buhar banyosu, tuzlu suyla bol burun temizliği, burun tıkanıklığı belirtilerini hafifletmekte etkili olabilir. Bu tedavilere ek olarak, ABD'de hastaların üçte biri, Avrupa'da yüzde 40 - 70'i alternatif tedavi kullanmaktadır. Alternatif tedavi olarak sıklıkla esansiyel yağlardan oluşan mentol, içinde bir sülfür bileşiği olan 'Ajoenc'in etkisinden yararlanmak için sarımsak, çinko ve yüksek dozlarda (günde 1 - 2 gram) C Vitamini alınarak antioksidan etkilerden yarar sağlayabilmektedir. GRİBE İYİ GELEN BESİNLER NELER? İşte her gün temas halinde olduğumuz en çok mikrop barındıran yerler... Yapılan araştırmalarda mutfak, en mikroplu yer olarak gösteriliyor. Öyle ki tuvaletinizde santimetreye 100 mikrop düşerken; bu miktar lavabonuzda 100 bin… Bunun nedeni ise tuvaletin lavabodan daha fazla yıkanması. Mikroplar nemli ortamlarda çok daha rahat yayılırlar. Yemek artıkları ise mikroplar için şölendir. Çözüm ise lavabonuzu sık sık yıkamaktan ve dezenfekte etmekten geçiyor. ELİNİZİ DOĞRU YIKIYOR MUSUNUZ? Mutfağınızın adeta bir mikrop yuvası olmasının sebebi bulaşık bezi, süngeri gibi mutfak eşyalarının hijyenik kullanılmaması. Bu temizlik malzemeleri mikropların büyümesi için elverişli bir ortama sahip. Araştırmalar sonucunda, 8 farklı örneğin % 60'ında gribal enfeksiyona yol açan virüs, 38 örneğin % 32'sinde zatürre ve kan dolaşımı enfeksiyonlarına yol açan MRSA virüsü, % 10'unda tifo ve %32'sinde koli basili örnekleri tespit edildi. 'Temizlik' amaçlı kullandığımız tezgah havluları da benzer riskleri taşıyor. Çözüm; mutfak havlusunu her kullanıştan sonra yıkamamız ya da hepimiz için daha kolay yolu, bezi, çamaşır suyu ile lavaboda hızlıca yıkamak olabilir. Mutfak için geçerli olan tüm riskler, banyo için de geçerli. Şayet banyo havlularınızı insanlarla paylaşıyorsanız, havluyla beraber mikropları da paylaşıyorsunuz demektir. Çözüm ise; havlularınızın size özel olmasından ve mümkün olduğunca çok yıkamaktan geçiyor. 2006 yılında yapılan bir araştırmaya göre, sık kullanılan ve uzun süreler ıslak kalan kalıp sabunların üstünde potansiyel olarak zararlı mikroplar ve bakteriler bulundu. Ellerinizi yıkadıktan sonra, sabunun üstünde kalan ıslaklık nedeniyle bazı bakteriler sabunun yüzeyinde kalmayı sürdürüyor. Ancak kullanımdan sonra sabunun üstünde kalan köpüğü akıtmak, bu bakterilerden kurtulmak için yeterli. Sıvı sabunlar ise sterilize edici ya da dezenfekte edici bir ürün değil sadece temizlik ürünüdür ve asla bakterisiz değildir. Temizleyicilerin amacı mikropları öldürmek değil, toplanmalarını engellemektir. Uzmanlar sıvı sabunların kalıp sabunlardan daha az bakteri taşıdığını kabul ediyorlar. Ancak tekrar tekrar doldurulup kullanılan sıvı sabun kapları zamanla bakteri üretebiliyor. Bu yüzden sıvı sabun dispanserlerinin tekrar doldurulmadan önce temizlenmesine özen gösterilmeli. Çözüm tam hijyenin sağlanması için sıvı sabunu kullandıktan sonra sabun kabını ve çubuğunu temizlemekten geçiyor. Çoğu mikrop yıkamada değil, kurutma sırasında ölür. Aslında siz temiz çamaşırlarınızı makineden toplarken - şayet elleriniz temiz değilse- hem onlara mikrop bulaştırmış, hem çamaşırlardaki mikrobu almış oluyorsunuz. Yapılan araştırmalar bir tur yıkanmış çamaşırın, çamaşır makinenizde 100 milyon koli basili bırakabildiğini ve bu da sonraki yıkamalarınızda bulaştırdığını gösteriyor. Çözüm ise ellerimizi iyice yıkamaktan ve çamaşır makinenizin su sıcaklığını 60 derece seviyelerine çekmekten geçiyor. Bunu yaparken ise hassas çamaşırlara ve renk karışıklıklarına dikkat etmek lazım. Tuvaletinizi temiz tutmak, biyofilm oluşumunu yavaşlatır. Biyofilm, ıslak bir yüzeye yapışan ve genellikle yeşil yosun gibi görünen mikrop ve bakteri kolonisidir. Araştırmalar, klozetin sifonunu her çektiğinizde, klozetteki suyun 2 metreye kadar sıçradığını gösteriyor. Bu da demek oluyor ki o çevredeki herhangi bir eşyayla temas ediyor. Sonuç olarak mikroplar çevreye yayılıyor. Bu riski en aza indirmek için ise, steril olması gereken malzemeleri (havlu, diş fırçası) belirli bir yükseklikte tutup, diş fırçasının ağzını kapatmak. Umumi tuvaletlerin temiz olmadıkları bilinen bir gerçektir. Klozetlerin içindeki su, mikropların çoğalması için ideal bir ortamdır, Peki, umumi tuvaletleri kullanırken sağlığımızı nasıl koruyacağız? Ellerinizi düzgünce yıkamanız yeterli. Yapılan araştırmalara göre ellerinizi tuvaletten sonra düzgünce yıkamanız olası karın ağrınızı %50 önleyecektir. Çözüm tuvaleti her kullandığımızda ellerimizi iyice yıkayıp, kapıları peçetelerle açmaktan geçiyor. Mikropların en fazla cirit attığı yerlerden birisi de ofisler. Yapılan araştırmaların birinde zararsız bir virüs sabah vakti bir bina girişinin kapısına bulaştırılıyor ve sonra virüsün yayılma hızı izleniyor. Bir diğerinde ise yine işe başlama saatinde bir çalışanın eline bulaştırılıyor. Sonuç iki durumda da hemen hemen aynı: Öğle yemeği saati geldiğinde, virüs her yerde geziniyor oluyor. Çözüm ise; bolca ıslak mendil kullanmaktan geçiyor. Mikropların ev ile iş arasında taşınmasını sağlayacak en tehlikeli şey arabadır. Hele bir de çocuğunuz varsa ortalık daha da karışır. En iyisi siz arabaya bindiğiniz anda ıslak mendili elden ele dolaştırın. Çocukların oturdukları yerler dışında da, arabada sağlığı tehdit edici birçok alan bulunmakta. Bunlardan başlıcaları direksiyon, göstergeler ve emniyet kemeri, kapı koludur. Bu yerleri dezenfekte mendillerle aşağı doğru silerek biraz olsun mikropları uzak tutabilirsiniz. Araba koltukları da mikropların kol gezdiği mekanlardan birisidir. Bunun kaynağı ise çocuklarınızın kirli elleridir. Çözüm ıslak mendil ve dezenfekteden geçiyor. Her gün kullandığımız eşyalarımız da mikroplardan nasibini alıyor. Özellikle telefonumuz, sürekli elimizde olduğu için mikropların yuvası oluyor. Yürürken, yemek yerken, tuvaletteyken her an yanımızda... Bunun yanında bir o kadar da çevremizdeki insanların da rahatlıkla kullanması durumu var. Yapılan araştırmalar da her 6 telefonun 1'inde tehlikeli mikropların olduğunu söylüyor. Çözüm ise telefonunuzu parçalamadan temiz tutmaktan geçiyor. Para çektiğiniz bankamatiklerin içerdikleri mikroplar nedeniyle adeta bir tuvaletten farksız olduğunu biliyor musunuz? Hijyen sağlanmayan, dezenfekte edilmeyen bankamatiklerden para çekenler ise insan dışkısında bulunan mikroplardan menenjite yol açan ya da akciğer rahatsızlıklarına neden olan onlarca mikrop ve virüsün tehdidi altında. Ayrıca 2002 yılında Batı Ohio'da yapılan araştırmaya göre, 1 dolarlık kağıt paraların yüzde 94'ünde hastalığa yol açan bakteriler bulunduğu tespit edildi. İngiltere'de yapılan başka bir araştırma ise problemin evrensel olduğunu ortaya çıkardı. Bilim adamları, paraların ve kredi kartlarının üzerinde dışkıyla ilgili bakteri olup olmadığını incelediler. Tahmin edildiği gibi, kredi kartlarının yüzde 8'i ve kağıt paraların yüzde 6'sında dışkıyla ilgili bakteriler bulunduğunu belirlediler. Aynı şekilde gün boyunca elden ele gezen bozuk paralarda da birçok bakteri, virüs ve mantar kalıntıları bulunuyor. Toplu taşıma araçlarında tutunmak için kullanılan araç ve malzemeleri, umumi mekanların kapı kolları gibi malzemeler toplum sağlığını tehdit eden unsurlar. Özellikle dolmuşlar, belediye otobüsleri gibi araç ve mekanlarda düzenli temizlik yapmalarını sağlayıcı önlemler alınmalıdır. Göremediğiniz yerlerin tozlandığını atlayabilirsiniz. Bunların arasında buzdolabı üst kısım, alt kısım ve tutacaklarını temizlemeyi unutmayın. Tüm bunlarda el yıkamak hala en etkili dezenfekte yöntemlerinden biri olarak gösteriliyor.