Trans yağ nedir? Trans yağlar vücudumuza neler yapıyor?

Trans yağ, doymamış yağ asitlerinin genel ismidir. Doğal bir yağ türü olmayan trans yağ, bitkisel sıvı yağların hidrojenize adlı bir işlemden geçirilmesiyle oluşur. Trans yağlar, içlerine hidrojen karıştırılarak çok yüksek sıcaklarda ısıtılır ve yağın bu noktada katılaşması beklenir. Böylelikle kolay yoldan ve daha fazla kullanılabilen yağlar elde edilir. Bu yağlar marketlerde satılırken, raf ömürleri oldukça uzatılmış olur. Ancak trans yağların raf ömürlerinin uzatılması, sizin ömrünüzü kısaltabilir. Çünkü hidrojen ekli yağlar sağlığınız açısından oldukça zararlıdır. Trans yağ yapımında birçok kimyasal yöntem kullanılır. Bu yöntem oda sıcaklığında bulunan sıvı ve 'doymamış' yağları, aynı oda sıcaklığı koşullarında katı yağ içeriğine dönüştürmek için kullanılır. Katı yağ içeriklerini elde etmek için ise bayatlamış ucuz yağlar 'nikel osit' adı verilen metal taneleriyle karıştırılır. Bu metalle karışan yağ, kapalı ortamda çok yüksek sıcaklık ve basıncın içerisinde hidrojen gazına bırakılır. Bu işlemden sonra içerisine kıvam verici ve yumuşaklaştırıcı kimyasallar ile nişasta eklenir. Daha sonra renkleri ağartma işlemiyle açılır. Trans yağın kullanım alanları genellikle dışarıda yenilen, günümüzde ticari olarak hazırlanan pek çok gıdada trans yağ kullanılmaktadır. Bir gıdanın içerisinde trans yap içerip içermediğini anlamak için ambalaj üzerinde yer alan 'içindekiler' bölümünü okumanız yeterli olacaktır. Bazı ambalajlarda 'trans yağ' yerine 'hidrojene nebati yağ' veya 'hidrojene bitkisel yağ' yazmaktadır. -İşlenmiş yiyecekler. -Kızartma yağları. -Margarinler. -Patates kızartmaları. -Fırınlanmış yiyecekler. -Cipsler. -Hazır yiyecekler. Trans yağlar, atardamarlarda pıhtılaşmaya ve tıkanmalara yol açar. Maksimum olarak günde 0.5 gram trans yağ alımına müsaade edilir. Bu oran, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde 20 grama kadar çıkmaktadır. Yüksek trans yağ tüketimi olan ülkelerde yaşayanlarda enflamasyon kriterleri yüksek bulunmuştur. Yani vücuda alınan 1 gram trans yağ ile kalp hastalıkları riski yüzde 5 oranında arttığına dair net veriler tıp literatürüne girdi. Vücuda giren trans yağ kötü LDL kolesterolün artmasına; iyi ve koruyucu kolesterol olan HDL'nin düşmesine sebep olur. Kalp krizi: Trans yağlar atar damarlarının daralmasına ve sertleşmesine neden olur. Kandaki kolesterol miktarını artırır. Ateroskleroz adı verilen bu durum kalp sağlığı için zararlıdır. Ayrıca alzheimer, diyabet, karaciğer bozukluğu, kadında kısırlık ve depresyon gibi sağlık açısından birçok tehlikeye yol açar. Damarlarda kireçlenme, tıkanıklık ve bu tıkanıklığı müteakiben gerçekleşen ani kalp krizi ve felçler. Zar yapısını bozmak suretiyle hücre fonksiyon bozukluğu, yani kanser. Özellikle karın bölgesinde yağ birikimi ve kontrolsüz kilo alımı, obezite. Yağsız yaşamın desteklediği yanlış yönlendirmeler etkisini kaybetti. Bunun yerine dengeli beslenmek adına yağ tüketimine de ihtiyaç duyduğu net olarak ortaya çıktı. Günlük enerji, düzenli hormon dizilimi, sağlıklı beyin fonksiyonu, sadece yağda eriyen A, D, E ve K vitaminlerinin emilimi bakımından yağ tüketimi oldukça elzem. Tıpkı yiyecek gruplarında olduğu gibi yağları da kendi içerisinde dengelemek gerekiyor. Bu nedenle gün içerisinde tüketilmesi gereken yağ miktarını bir birim mısır özü/ay çiçek yağı, iki birim zeytinyağı ve bir birim tereyağı/margarin olarak dengelendiğinde bütün yağlardan yeterli ve dengeli miktarda tüketilmiş olur. Trans yağlardan uzak durmak günümüzde artık mümkün değil. Ancak yapılan araştırmalara göre günde maksimum 0,5 gram trans yağ tüketmek gerekir. Fazlası tüm risklere davetiye çıkarmak anlamına gelir. Kümes hayvanlarını pişirirken derisiz olarak tercih etmek gerekir. Gıda paketi üzerinde bulunan içerik listesinde hidrojene yağlar ve trans yağ miktarını incelenmelidir. Fazla miktarda olanlar tercih edilmemelidir. Eğer kullanmak isterseniz, yumuşak margarin (sıvı veya sprey) kullanılmalıdır. Buharda pişirilmiş ve kızartma et daha sağlıklı olacaktır. Ekstra yağ eklenmemesi önerilir. Süt ve süt ürünleri seçilirken az yağlı veya yağsız olanlar seçilmelidir. Kepekli tahıllar, fasulye, bezelye, meyve ve sebze gibi doğal yağ oranı düşük; lif oranı yüksek besinleri tercih etmekte yarar vardır. Market raflarında karşılaştığımız paketli ürünlere gelince ise, ambalajında 'Trans yağ yoktur' logosunu gördüğünüz margarinleri ve diğer hazır gıdaları gönül rahatlığıyla satın alıp sofralarınıza taşıyabilirsiniz. Dünya Sağlık Örgütü trans yağ alımını toplam enerji alımının yüzde 1'inden daha az olmasını öneriyor. Basit bir hesaplama yapacak olursak 2 bin kalorilik diyetin 2.2 gr'dan daha az bir TYA tüketimine denk geldiğini söyleyebiliriz. Küresel Hastalık Yükü araştırmasında bu oranın yüzde 0.2-6.5 arasında olduğu da açıklandı. Çok az sayıda araştırma hem sokak lezzetlerinin hem de paketlenmiş gıdalarda trans yağların yüksek olduğunu gösteriyor. Kırgızistan'da sokakta pişirilerek satılan besinlerin ve Tacikistan'da paketlenmiş gofretlerin analizi yapıldığında her porsiyonda 2.5-3.8 gram TYA içerdiği bulundu. Trans yağ asitleri alımının, bilimsel verilerde yararı olduğuna dair herhangi bir bilgi bulunmuyor. Hatta zararı kesin olarak tespit edildiği için bu toksik yağı tamamen elimine etmek çok önemli. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ilk olarak bu tehlikeyi 1993 kararlarında belirlemiş, endüstriyel besinlerde oluşan trans yağların miktarlarının devletler tarafından izlenmesi ve paketlenmiş besin etiketlerinde ürünün trans yağ içerip içermediğinin belirtilmesi gerektiğinin altını çizmiştir.

Trans yağ nedir? Trans yağlar vücudumuza neler yapıyor?

TRANS YAĞ NEDİR?