Uyku neden önemli? Uyku bağışıklık sistemini nasıl etkiliyor?

Düzenli uyku uyumak, sağlıklı yaşam için olmazsa olmaz bir faaliyet. Her ne kadar uyuduğumuz süreyi pasif bir dönem olarak görsek de aslında uyku, bizler için hayati bir öneme sahip. Çünkü insan vücudunun sağlıklı kalabilmesi ve en iyi şekilde yaşamını sürdürebilmesi için gereken fizyolojik onarımlar yalnızca uyku sırasında yerine getirilebiliyor. İnsan hayatının yaklaşık üçte biri uykuda geçer. Ancak buna rağmen pek çoğumuz ona yeterince önem vermeyiz ya da zamanla yarıştığımız dönemlerde ilk olarak uykumuzdan feragat ederiz. Oysa uzmanlar bu durumun yanlış olduğunu sık sık vurguluyorlar. Uyku, beynimiz ve vücudumuzun yeniden yapılandığı bir dönemdir. Uzmanlar, düzenli uykunun bağışıklık sistemini olumlu etkilediğini ortaya koymuştur. Uyuduğumuzda, vücudumuzdaki kanın beşte biri beyni besler. Öğrenilen bilgileri hafızaya kaydeder. Uyku esnasında nöroplastisite adı verilen sinir hücreleri arasında bağlantıyı sağlayan ve uzun süreli hafızayı güçlendiren yeni sinaptik ileti tomurcukları oluşur. Aynı zamanda uyuduğumuzda beynimizde biriken toksik maddelerin atılmasını sağlayan glimfatik sistem mekanizması çalışır. İnsan vücudu ve beyni, kendini temizleme ve tamir işini gece 23.00-03.00 saatleri arasında yapar. Uyanıklık sırasında enerji kaynaklarımızı tüketmemizden ötürü harcanan enerji, adenozin denen zararlı maddelere dönüşür. Beynimizde adenozin arttıkça yorgunluğumuz ve uyku isteğimiz de artar, çünkü bu vücudun bize verdiği 'uyumamız gerektiği' uyarısıdır. Uykuya dalmayla zararlı adenozin maddeleri vücuttan atılır ve bu maddelerin vücudumuza zarar vermesi önlenmiş olur. Daha az hastalanmak ve güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmak için gece 23.00'ten itibaren uyumak oldukça önemlidir. 00.00 Uyumak için en uygun saati bekliyorsanız 23.00 ile 00.00 arasını tercih etmek gerek; çünkü bu saatlerde deri hücreleri durmaksızın yenilenmeye başlıyor. 01.00 Günün, daha doğrusu gecenin ilk saati vücudun uyku için hazırlandığı saattir. Biz her ne kadar aksi için çabalasak da verimimiz düşük olacaktır. Bu nedenle vücudun bu saatte uykuda olması önemlidir. 02.00 Refleksler, görme ve algılama konusunda dikkatin en düşük olduğu saattir. Trafik kazalarının en çok bu saatte görüldüğü gerçeği bu bilgiyle bağdaştırılabilir. 03.00 Melatonin hormonunun en yoğun salgılandığı saattir, dolayısıyla depresif hissetmeye yatkınsanız bu saatlerde uykuda olmak en iyisi. 04.00 Saat 4 civarında, stres hormonu çok fazla salgılandığı için bu saate dek çalıştıysanız ve uyumadıysanız bir anda enerjik hissetmeniz normaldir. 05.00 Kadınlarda da erkeklerde de vücuttaki testosteron hormonu çok fazla salgılanmaya başlar. Kaybolan enerjimizin hemen hepsini geri kazanırız. Ancak güne başlamak için bir saate daha ihtiyacımız var. 06.00 Bünye tam anlamıyla uyanmıştır. Metabolizma enerjisini toplayarak harekete başlar ve adeta bizim emirlerimizi bekler. Beynimizde üretilen melatonin, gece doğal olarak uykuya geçmeyi sağlayan iç biyolojik saatimizin bir parçasıdır. Biyolojik saati korur, uyku ritmi ve vücut ısısının ayarlanmasını sağlar. Antiinflamatuar ve antikanserojen etkilidir. Melatonin çok güçlü antioksidan ve serbest radikal süpürücüsüdür ve beyni korur. LDL kolesterol adı verilen zararlı kolesterolü azaltır. İdeal uyku süresi, kişiye, yaşa ve yaşam tarzına göre değişkenlik gösterir. Yeni doğan bir bebek günde 18 saati uykuda geçirirken, ilkokul çağındaki çocukların 10-11 saat, erişkin yaşta ise 7-9 saat uykuya ihtiyaç vardır. Erişkinler için 6 saatten az veya 9 saatten fazla uyku vücut için zararlıdır. 7 saatten az uyumak vücudun bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. 9 saatten fazla uyumak da kan basıncını artırarak kalbi fazla yorduğu için ölüm riskini yüzde 30 arttırır, kalp hastalıkları ve obezite riskini artırır. Uykunun süresi kadar uyuduğunuz uykunun kalitesi de önemlidir. Kaliteli bir uyku uyunmadığı takdirde uykunun vücuda faydaları azalır. Sürekli olarak uykusuz kaldığınız ya da kaliteli uyumadığınız süreçte daha hızlı yaşlanırsınız ve bağışıklık sisteminizin zayıflaması nedeniyle daha çabuk hastalanırsınız. Üretkenliğiniz azalır, belleğiniz bozulur, şekeriniz ve tansiyonunuz yükselir. Uyku kalitesini etkileyen en önemli faktörlerin başında çevresel faktörler gelir. Elektronik aletler, istenmeyen ışıklar ve gürültü, uykuyu olumsuz etkiler. Bunun yanı sıra gergin hissettiğinizde, dinlenmek için zaman bulamadığınızda ve uykuya çabuk dalamadığınızda gün boyu yorgun hissedersiniz. Daha birçok sebep gibi ağrı ve rahatsızlık hissi uykunuzun derinliğini etkiler ve uyku sırasında uyanma sürelerini uzatabilir.

Uyku neden önemli? Uyku bağışıklık sistemini nasıl etkiliyor?

UYKU NEDEN ÖNEMLİ?