Hayır kuruluşlarına zekat verilir mi? Sivil toplum kuruluşlarına zekat verilebilir mi? İftar yemekleri zekat yerine geçer mi?

HAYIR KURULUŞLARINA ZEKÂT VERİLİR Mİ?

🔸 Zekâtın verilebileceği yerler, Kur'an-ı Kerim'de Tevbe suresinin 60. ayetinde belirlenmiştir.

"Sadakalar (zekât gelirleri) ancak şunlar içindir: Yoksullar, düşkünler, sadakaların toplanmasında görevli olanlar, kalpleri kazanılacak olanlar, âzat edilecek köleler, borçlular, Allah yolunda (çalışanlar) ve yolda kalmışlar. İşte Allah'ın kesin buyruğu budur. Allah bilmekte ve hikmetle yönetmektedir."

🔸 Peygamber Efendimiz (sav) de toplanan zekâttan kendisine hisse verilmesini isteyen bir zata hitaben şöyle buyurmuştur:

"Yüce Allah, zekât (taksimi) hususunda ne bir peygamberin ne de başkasının hükmüne razı olmadı, onunla ilgili hükmü kendisi verdi ve onu sekiz sınıfa taksim etti. Eğer o sınıflardan isen sana hakkını veririm."

(x)Ebû Dâvûd, Zekât, 24

🔸 Bu itibarla, belirli şartları taşıyan Müslümanların yükümlü oldukları zekât ve fıtır sadakasının, Kur'an-ı Kerim'de Cenab-ı Hak tarafından belirlenen yerler dışında herhangi bir yere verilmesi veya cami, köprü, yol, okul, yurt, suyolu vb. hayır işlerine sarf edilmesi fakihlerin çoğunluğunca caiz görülmemiştir.

🔸 Zira zekât ve fıtır sadakasının sahih olmasının şartlarından biri de temliktir. Temlik, eşya üzerindeki mülkiyet hakkını veya malî bir hakkı başkasına devretmeyi ifade eder.

(x)Temlik: Bir mülkü birine mülk olarak verme, birini mülke sahip kılma.

🔸 Bu sebeple özellikle Müslüman fakirin ve ihtiyaç sahibinin hakkı olan ve ancak temlik etmekle yükümlünün zimmetinden düşen zekât ve fıtır sadakasının, tüzel kişilere, hayır kuruluşlarına verilmesi caiz görülmemiştir.

🔸 İlgili ayetteki "Allah yolunda" anlamına gelen "fî sebîlillah" ifadesi, kendisini Allah yoluna ve İslam'a adamış hac yolcuları, askerler ve ilim için yola çıkan gerçek kişiler olarak yorumlanmıştır.

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA ZEKÂT VERİLEBİLİR Mİ?

🔸 Son dönemde özellikle sivil toplum kuruluşlarına zekât verilebilir mi sorusu da gündeme gelmektedir.

🔸 Zekât, ilke olarak fakirlerin ve ihtiyaç sahibi bireylerin hakkıdır. Zekât ve fıtır sadakasının, Kur'an-ı Kerim'de belirlenen yerler dışında herhangi bir yere verilmesi caiz görülmemiştir.

🔸 Bu esaslar göz önüne alınmadan zekât niyeti ile yapılan ödemeler zekât yerine geçmez.

🔸 Ancak zekât, kendilerine zekât verilmesi caiz olan kimselere doğrudan teslim edilebileceği gibi, aracı vasıtası ile de ulaştırılabilir. Bu aracının birey olması ile kurum olması arasında fark yoktur.

🔸 Buna göre hayır kurumu veya sivil toplum kuruluşu, toplayacağı zekâtları Kur'an'da belirlenen yerlere/fakir ve ihtiyaç sahiplerine ulaştırıyorsa aracı konumunda olan bu kuruluşlara zekât emanet edilebilir.

🔸 Zekâtı hak sahiplerine ulaştırmayıp, inşaat, aydınlatma, büro masrafları gibi genel hizmetleri içinde değerlendirecek olan kuruluşlara ise zekât verilmez.

🔸 Halka hizmet veren bu gibi kurumların varlıklarını sürdürmeleri için desteklenmeleri önemlidir. Ancak bu, zekât dışında gönüllü yardımlar yolu ile yapılmalıdır. Bunun yanında kamusal ve bireysel denetimler de ihmal edilmemelidir.

İFTAR YEMEKLERİ ZEKÂT YERİNE GEÇER Mİ?

🔸 İftar yemeklerinin zekât yerine geçip geçmediği merak edilen konulardan biri.

🔸 Bu doğrultuda belediye, dernek veya vakıflar tarafından hazırlanarak ikram edilen iftar yemekleri zekât yerine geçmemektedir.

🔸 Çünkü bu ikramda, zekâtın sıhhat şartı olan temlik bulunmadığı gibi, iftar yemeği yiyenler arasında kendilerine zekât verilmesi caiz olmayan birçok kişi de bulunmaktadır. Ancak hazırlanan yemekler zekât niyetiyle yoksullara ulaştırılırsa zekât yerine geçer.