Organ nakli caiz mi? Organ naklinin dindeki yeri...

➡ İnsanların en çok merak ettiği konuların başında organ nakli konusunda İslam'ın hükmü gelir.

➡ Kur'an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde, organ ve doku nakli konusunda sarih bir hüküm bulunmamaktadır. İlk müçtehit ve fakihler de kendi devirlerinde böyle bir mesele söz konusu olmadığı için, bu bağışın hükmüne temas etmemişlerdir. Ancak dinimizde, Kitap ve Sünnet'in delaletlerinden çıkarılmış genel hükümler ve kaideler de vardır. Kitap ve Sünnet'te açık hükmü bulunmayan ve her devirde karşılaşılan yeni meselelerin hükümleri, fakihler tarafından bu genel kaideler ile hükmü bilinen benzer meselelere kıyas edilerek (tahriç yoluyla) çıkarılmıştır. Organ ve doku nakli konusundaki hükmün tayininde de aynı yola başvurulması uygun olacaktır.

➡ Bilindiği üzere, insan mükerrem bir varlıktır. Yaratıklar içinde Allah onu mümtaz kılmıştır. Bu itibarla, normal durumlarda ölü ve diri kimselerden alınan parça ve organlardan faydalanılması, insanın saygınlık ve kerametine aykırı olduğu için caiz görülmemiştir (Buhari, Libas, 83-87; Müslim, Libas, 33; Kasani, Bedai', V, 125; İbn Kudame, el-Muğni, I, 107; İbn Nüceym, el-Bahr, VI, 133). Ancak zaruret durumunda, zaruretin mahiyet ve miktarına göre bu hüküm değişmektedir (Mecelle, md. 22).

➡İslam âlimleri, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için ölü annenin karnının yarılmasını, başka yoldan tedavileri mümkün olmayan kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine başka kemiklerin naklini, bilinmeyen hastalıkların teşhis ve tedavilerinin sağlanabilmesi için, yakınlarının rızası alınmak suretiyle, ölüler üzerinde otopsi yapılmasını; dolayısıyla canlı bir kimseyi kurtarmak için, ölünün vücut bütünlüğüne müdahale etmeyi caiz görmüşlerdir (Nevevi, el-Mecmu', III, 145; Fetava'l Hindiye, V, 440).

➡Aynı şekilde açlık ve susuzluk gibi, hastalığı da haramı mubah kılan bir zaruret saymışlar, başka yoldan tedavileri mümkün olmayan hastaların haram ilaç ve maddelerle tedavilerini caiz görmüşlerdir. Günümüzde kan, doku ve organ nakli, tedavi yolları arasına girmiş bulunmaktadır.

➡ Cenab-ı Hak, Müslümanlara iyilik ve takva üzerinde yardımlaşmayı emretmiştir. Birçok ayet-i kerime ve hadislerde Müslümanların birbirine yardımcı olmalarını, dertlerine devam olmaları emredilmiştir. Bir insan için en büyük sıkıntı sağlıktır. Herhangi bir mal varlığı kaybedilse yerine konulabilir fakat giden sağlığın geri gelmesi bazen sadece organ nakli ile olur. Dolayısıyla ihtiyacı olan kimseye organ bağışı yapılması en büyük yardım olur. Bundan dolayı caizdir.

➡ "Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi olur." (Maide, 5/32) ayeti de buna ışık tutmaktadır.

➡ Organ nakli için birtakım şartları vardır:

✅ Organ ihtiyacı olan kimsenin tedavisinde, bu yoldan başka çaresi olmaması gerekir.
✅ Konunun uzmanlarında hastanın nakil ile iyileşeceğine dair güçlü bir kanaatin oluşması gerekir.
✅ Donör hayatta ise yaşamına engel olmayacak şekilde bağış yapabilir. Örneğin karaciğeri ise bir parçasını, böbreğinin birini verebilir. Fakat hayatta olan bir kimse kalbini veremez. Organı verdiği zaman hayatı tehlikeye girmemesi veya sona erdirmemesi gerekir.

✅ Organ nakli, para karşı olmamalıdır. İnsan, çok değerli bir varlıktır, Allah'ın halifesidir. Bundan dolayı bu değerli varlığın mal karşılığında ortaya atılıp ticaret unsuru haline gelmesi kesinlikle caiz değildir.
✅ Organ nakli genleri geçirici türden olmaması gerekir.