Kadın mehrini kocasına hediye edebilir mi?

Soru: Kadın mehrini kocasına hediye edebilir mi?

Cevap: Mehir kadının hakkıdır ve kadın hakkı olan mehri alabileceği gibi kocasına hediye de edebilir.

https://www.instagram.com/p/CkvM-uhDhAy/

🔶 Sözlükte mehir (mehr) "ücret" anlamına gelir. Bir fıkıh terimi olarak evlilik esnasında ödenen para ya da malı ifade etmesi bu uygulamanın evlilik kurumunun ilk şekilleriyle irtibatlıdır. Kur'ân-ı Kerîm'de mehir anlamında ecrin çoğulu olarak ücûr, farîza ve saduka sözcükleri geçer.

🔶 Hadislerde bu anlamda daha çok mehir ve sadak terimlerine rastlanır. Bazı durumlarda "misil mehir" anlamında ukr kelimesi de kullanılır. Türkçe'de ise daha çok mihr şeklinde kullanılır.

🔶 Evlilik akdî sırasında ya da öncesinde evlenecek erkeğin kız tarafına belirli bir para, mal verme uygulamasının farklı din ve kültürlerde oldukça eski bir geçmişi vardır. Bu uygulamanın bilhassa ilk şekilleri nikâh akdinin satım akdine benzer özellikler taşıdığını, çeşitli isimler altında yapılan ödemenin de satış bedeli olarak kabul edildiğini düşündürürken zaman içinde uygulama nikâhı satım akdi, yapılan ödemeyi de satış bedeli olmaktan çıkararak ailelerin birbirine yakınlaşmasını sağlayan hediyeleşmeye veya kadın için ekonomik ve sosyal bir güvenceye dönüşür.

🔶 Kur'ân-ı Kerîm'de kendileriyle evlenilen kadınlara mehirlerinin verilmesi gerektiği belirtilmiş hadislerde de mehirle ilgili fıkhî hükümlerin ayrıntıları yer almış, ayrıca evlenmeyi zorlaştıracak şekilde mehir miktarında aşırıya kaçılmaması öğütlenmiştir.

🔶 İslâm hukukunda nikâh kıyılması esnasında genelde taraflar kadına ödenecek mehrin miktarı ve ödeme biçimi konusunda anlaşırlar. Bu anlaşma nikâh akdinin yazı ile tespit edildiği durumlarda nikâh belgesinde yer alır. Kitap ve sünnette mehir ödemenin gerekliliği üzerinde durulmasına karşın mehir hukukçuların çoğuna göre evliliğin şartlarından değil sonuçlarından birisidir. Bu nedenle nikâh sırasında mehir belirtilmemiş, hatta verilmeyeceği şart koşulmuş olsa bile evlilik geçerli sayılır.

🔶 Ancak Mâlikîler mehri nikâhın şartlarından kabul eder. Kur'ân-ı Kerîm'de mehir belirlemeden evlenen çiftlerin boşanmaları halinin düzenlenmesi Bakara suresi 236'ıncı ayet mehir belirlenmeyen evliliklerin geçerli olduğunu gösterir.

"Kadınları boşarsanız, onlarla birleşmemiş ve mehir de belirlememiş olursanız malî bir sorumluluğunuz yoktur. Zengin gücü yettiği kadar, eli darda olan da gücü yettiği kadar olmak üzere, onlara mâkul, gönül alıcı bir şeyler verin; iyiler için bu bir borçtur."

(Bakara suresi 236. Ayet)

Bakara suresi 236. ayet tesfiri:

Eğer daha önceden bir mehir üzerinde anlaşma yapılmamışsa kocanın malî bir yükümlülüğü yoktur. Ancak koca boşadığı eşinin gönlünü almak, onunla iyi duygular içinde ayrılmayı sağlamak için bütçesine uygun ikramlarda (müt'a, metâ) bulunmalıdır. Boşama hediyesinin miktarı belirlenmemiş ancak iki ölçü konulmuştur: Kudret ve mâruf. Her koca malî gücüyle mütenasip ve toplumda cârî âdetlere ve uygulamalara göre kadına lâyık bir hediye vermelidir.

🔶 Para, eşya ve ekonomik değeri olan menfaat -mesela bir mülkün belirli bir süre kullanım hakkı- mehir olarak belirlenebilir. Ekonomik değeri olmayan menfaatler - mevcut eşini boşamak, bulunduğu şehirden başka şehre göç etmemek gibi- mehir olarak tespit edilemez.

🔶 Mehir bütünüyle kadının malıdır, onda dilediği gibi tasarruf edebilir. Evlenecek kadın veya yakınları mehir karşılığında bir çeyiz hazırlamak mecburiyetinde değildir.

Mehir ile ilgili ayetler:

"Boşamadan iki defa geri dönülebilir. Bundan sonra erkeğin vazîfesi ya güzelce geçinmek veya tatlılıkla ayrılmaktır. Ey kocalar! Boşanma durumunda, daha önce kadınlarınıza vermiş olduğunuz mehir ve hediyelerden hiçbir şeyi geri almanız size helâl değildir. Ancak karı koca Allah'ın koyduğu ölçülere riâyet edemeyeceklerinden endişe ederek boşanmak isterlerse durum değişir. Ey hakemler, veliler! Karı kocanın Allah'ın koyduğu ölçülere riâyet edemeyeceklerinden endişe ederseniz, bu durumda kadının, kocasından aldığının bir kısmını boşanmak için ona geri vermesinde, erkeğin de bunu almasında ikisine de bir günah yoktur. Bunlar Allah'ın belirlediği sınırlardır, sakın bu sınırları aşmayın. Kim Allah'ın koyduğu sınırları çiğnerse, işte onlar zâlimlerin tâ kendileridir."

(Bakara suresi 239. ayet)

"Mehirlerini belirlediğiniz halde kendileriyle cinsî münâsebette bulunmadan onları boşarsanız, bu durumda kararlaştırdığınız mehrin yarısını onlara vermeniz gerekir. Ancak kadınlar alacakları mehirden vazgeçebilir veya nikâhı elinde bulunduran erkekler mehrin tamamını bağışlayabilir. Fakat ey erkekler! Sizin cimrilik yapmayıp mehrin tamamını vermeniz takvâya daha uygun bir davranıştır. Birbirinize erdemli ve lutufkâr davranmayı ihmal etmeyin. Şüphesiz Allah, bütün yaptıklarınızı görmektedir."

(Bakara suresi 237. ayet)

Bakara suresini okumak ve dinlemek için tıklayınız.

"Evlendiğiniz kadınlara mehirlerini gönül hoşluğuyla verin. Eğer mehrin bir kısmını kendi arzularıyla size bağışlarlarsa, onu da gönül rahatlığı içinde afiyetle yiyin."

(Nisâ suresi 4. ayet)

"Sahip olduğunuz cariyeler müstesnâ, evli kadınları nikâhlamanız da size haram kılınmıştır. İşte bütün bunlar, Allah'ın sizin için belirlediği kesin hükümlerdir. Bu sayılanların dışındaki kadınları, iffetli yaşamak, zinâ etmemek ve mehirlerini ödemek şartıyla nikâhlamanız size helâldir. Bu şartlar altında onlardan hangisiyle bir arada bulunup beraberliklerinden yararlanmak istiyorsanız, üzerinizde bir borç olarak belirlenmiş olan mehirlerini ödeyin. Fakat mehrin miktarını belirledikten sonra onu aranızda karşılıklı rızâ ile artırıp eksiltmekte size herhangi bir günah yoktur. Şüphesiz Allah her şeyi hakkiyle bilen, her hükmü ve işi hikmetli ve sağlam olandır."

(Nisâ suresi 24. ayet)

Nisa suresini okumak ve dinlemek için tıklayınız.

Bu içerikte DİA mehir maddesi kaynak olarak kullanılmıştır.