KALKALE

Kalkale harfleri toplamda beş adettir. Bu harfler şu şekildedir:

د، ج، ب، ط، ق

Kalkale harflerinden biri, kelimenin başında veya ortasında sükun-u lazımdan cezimli halde gelirse veyahut yine kalkale harflerinden biri kelimenin sonunda harekeli bir halde gelip de sukün-u arız yapmak gerekirse bu harfler bir ton daha vurgulu ve kuvvetli bir şekilde okunur.

***Sükun-u lazım cezim gibi durulduğunda da geçildiğinde de hükmünü yitirmeyen yani her ne olursa olsun durulması zorunlu olan sükun çeşididir.

***Sükun-u arız tilavet esnasında nefes almak için durmak, ayet sonu olduğu için durmak veya vakıf işareti olduğu için durmak gerektiği zaman ortaya çıkan sükun çeşididir. Durulduğu zaman hüküm kazanır, geçildiği zaman sanki hiç yokmuş gibi amel edilir.

خَلَقَنَا (halagna) örneğinde gaf harfi kelimenin ortasında cezimli bir şekilde geldiği için daha vurgulu bir şekilde okunur.

Kalkale kuralına en çok rastlanan surelerden biri olan İhlas'ta örneğin اَحَدٌ (ehad) kelimesinde aslen ötre bulunmaktadır. Ancak bu kelimenin sonunda durulduğu için sükun-u arız meydana geldiğinden dolayı kalkale kuralı meydana gelir ve dal daha vurgulu bir şekilde okunur.

İZHAR-I KAMERİYYE

Arapçada belli, bilinir bir nesne veya eşya hakkında konuşuluyorken bahsi geçen sözcüğün başına lam-ı tarif denilen elif ve lam harfleri eklenir.

İzhar açığa çıkarmak, göstermek anlamına gelir. Lam-ı tarifin birleştirildiği harfin durumuna bağlı olarak; lamın açık bir şekilde okunması durumuna izhar-ı kameriyye denilir.

İzhar-ı kameriyye harfleri toplamda 14 adettir.

Bu harfler şu şekildedir:

م، ك، ق، ف، غ، ع، خ، ح، ج، ب، أ، ى، ه، و

وَ اَلْقَمَرِ (velgameri) kelimesinde görüldüğü gibi lam-ı tariften sonra izhar-ı kameriyye harflerinden gaf harfi geldiği için elif lam takısındaki lam harfi açık bir şekilde okunur.

İDĞAM-I ŞEMSİYYE

Lam-ı tarifin birleştirildiği harfin durumuna bağlı olarak; lamın zikredilmeden kelimenin ilk harfinin şeddeli bir şekilde okunulması idğam-ı şemsiyye denilir.

İdğam-ı şemsiyye harfleri toplamda 14 adettir. Bu harfler şu şekildedir:

ص، ش، س، ز، ر، ذ، د، ث، ت، ن، ل، ظ، ط، ض

وَ الشَّمْسُ (veşşemsu) kelimesinde olduğu gibi lam-ı tariften sonra, idğam-ı şemsiyye harflerinden şın harfi geldiği için lam harfi telaffuz edilmez ve şın harfi şeddelenerek okunur.

Yani normal şartlar altında "elşemsu" şeklinde okunması gerekirken şın harfi idğam-ı şemsiyye harflerinden biri olduğu için "eşşemsu" şeklinde okunur.

DİKKAT!

Lam-ı tarif olarak isimlendirilen elif lam takısından sonra nun harfi gelirse sanki iki nun birbirine uğramış gibi olduğu için idğam-ı şemsiyye meal gunne uygulanır. Yani; nun harfi gunneli bir şekilde okunur.

وَ النُّورُ (vennur) örneğinde görüldüğü gibi nun harfi idğam-ı şemsiyye harflerinden biri olduğu için lam-ı tariften lam harfi okunmaz ve nun şeddelenir. Bu yüzden gunneli bir şekilde okunur.

FİKRİYAT

SÜMEYYE ALI JABER