İslâm âleminin parçalı hali Kurtuba’ya Ağıt
Endülüs İslam Medeniyeti döneminin önemli yazarlarından İbn Hazm’ın ‘Güvercin Gerdanlığı’ kitabı, Cemal Aydın çevirisiyle yeniden Türkçe’ye çevrildi. Kitaba eklenen ‘Kurtuba’ya Ağıt’ bölümünde İslâm dünyasının bugünkü parçalanmışlığına dair önemli uyarılar var.
Kitabın "Kurtuba'ya Ağıt" başlığını taşıyan ek bölümü günümüz İslam âleminin 'parçalı' haline dikkat çekiyor. İbn Hazm'ın "Güvercin Gerdanlığı"nın ek bölümünü Cemal Aydın "Endülüs'ü Kaybettik, Ağıtlar Yaktık" başlığıyla sunuyor ve şöyle diyor:
"Bölünüp parçalanmış ülkeler, kendini savunamayacak devletçikler, çok daha acısı birbiriyle çatışma ve savaş hâlindeki günümüz İslâm dünyası neyse İbn Hazm'ın yaşadığı İspanya'daki durum da aynen öyleydi. Endülüs dediğimiz İspanya'daki o devletçikler de, tıpkı bugün olduğu gibi, bir yandan birbirinin gözünü oymaya çalışırken, diğer yandan her biri diğerine karşı gayrimüslim devletlerle işbirliği yapıyordu. Kendi aralarında ittifak kurmayı değil de, İslâm düşmanı bir devletin müttefiki olmayı yeğliyordu."
İbn Hazm daha yaşarken Endülüs'ün akıbetini seziyor ve daha o zaman ağıtlar yakıyor:
"Selâm sana, selâmlar sana ey benim canım yurdum / Aklımın ucundan dahi geçmezdi senden ayrılmak / Bak işte ayırdılar beni senden, uzaklara kovuldum!" (Star Gazetesi)
İBN HAZM KİMDİR?
İbn Hazm, Sâid el-Endelüsî'ye yazdığı bir mektuba göre Kurtuba'nın doğu kesimindeki Rabaz-ı Minyetü'l-Mugīre'de 384 yılı Ramazanının son gününde (7 Kasım 994) doğdu. Babasının sarayındaki mürebbiyelerden okuma yazma öğrenen ve Kur'an'ı ezberleyen İbn Hazm, Ebû Saîd el-Fetâ el-Ca'ferî'nin Kurtuba Camii'ndeki şiir meclislerine katılmış, Kurtuba'dan ayrılmadan önce fıkıh, hadis ve kelâm dersleri almıştır. İlk hocası Ebü'l-Kāsım Abdurrahman b. Ebû Yezîd el-Ezdî'den hadis, kelâm, cedel ve dil öğrenmiş, onun yanında tanıştığı ve dostluk kurduğu Ebû Ali Hüseyin (Ebü'l-Hüseyin) b. Ali el-Fâsî'den istifade etmiştir.
Kaynaklarda hâfız, hadis ilimleri ve fıkhü'l-hadîs âlimi gibi vasıflarla anılan İbn Hazm, gerek zihnî kabiliyetleri gerekse dindarlığı bakımından çok seçkin bir âlim olarak tanıtılmakta; bütün İslâm ilimlerinde derinleşmiş olduğu, hükümlerini doğrudan Kitap ve Sünnet'ten çıkardığı, edebiyat ve şiirde mâhir, dil, siyer ve tarih konularında geniş birikime sahip olduğu belirtilmektedir.
İTİKADİ GÖRÜŞLERİ
İbn Hazm, İslâm âleminde genellikle benimsenen itikadî görüşleri ayrıntılı biçimde inceleyip eleştiren önemli bir âlim olarak kabul edilir. Onun iddiasına göre kelâmcılar, Kur'an ve Sünnet'in yanı sıra mantık ve felsefe de bilmediklerinden itikadî esasları kanıtlama ve savunmada yetersiz kalmışlar, ayrıca duyular ötesini duyulur âlemle mukayeseye dayanan bir akıl yürütme tarzını benimsedikleri için yöntem açısından da hatalı davranmışlardır. Hâlbuki İslâm dininin kesin kanıtlara başvurularak doğrulanması ve savunulması gerekir.
Allah'ın varlığı, dinî hükümlerin kendi delillerinden çıkarılması, ilâhî kelâmın anlaşılması, muhaliflerin reddi, hak ile bâtılın ayırt edilmesi gibi konularda gerekli olduğundan mantık ve felsefe bilgisini İslâm âlimleri için vazgeçilmez bir şart olarak kabul eden İbn Hazm, mantıkta Aristocu bir çizgide yer almakla birlikte bu ilmin konularını işlerken dinî örnekler seçmiş, yer yer Aristo'ya muhalefet etmiş, eksik bir istidlâl olduğu gerekçesiyle "istikrâ"nın kesin bilgi ifade etmeyeceğine dikkat çekmiştir. O, bu yönüyle orijinal sayılabilecek bir mantık denemesi yapan bir İslâm düşünürü olmuştur… (TDV, İBN HAZM - H. Yunus Apaydın)