Gazi Umur Bey
Gazi Umur Bey
- Doğum Tarihi 709
- Doğum Yeri Birgi
- Ölüm Tarihi Ocak 1334
- Ölüm Yeri Birgi
Selçuklu'nun son dönemlerinde yükselen Moğol baskınları, beylikleri Batı Anadolu sahillerine yönlendirdi. Bu durum karadan verdiğimiz mücadelenin denizde de etkin hale gelmesini sağladı. Bu nedenle özellikle de Aydınoğullarının birer sahil beylikleri kurması, denizcilik alanındaki gelişmemizin önünü açtı. Böylece Umur Bey'in tarih sahnesine çıkması gerçekleşti. Peki, Gazi Umur Bey kimdir? Umur Bey hayatı hakkında kısa bilgiler...
Umur Bey, Düstûrnâme’ye göre 709’da (1309-10) Birgi’de doğdu. Aydın-İzmir yöresine hâkim olan Aydınoğulları Beyliği’nin kurucusu Mehmed Bey’in oğludur.
Görevleri
Umur Bey, "Gāzî-i Rabbânî, Bahâeddin Umur Paşa" unvanıyla da bilinir.
Çok küçük yaşta, İzmir'in (Yukarı Kale) idaresiyle görevlendirildi. İlk iş olarak bin kişilik kuvvetle İzmir'in Latinlerin elinde kalan kıyı/liman kesimini kuşatma altına aldı.
Başarıları
Türk denizcilik tarihine adını altın harflerle yazdıran ve "İzmir Fatihi" olarak nitelendirilen Gazi Umur Bey, Osmanlı denizcilerinin atası olarak kabul edilir.
Umur Bey'in 1338 yılındaki Epir harekatında İnebahtı Körfezi'ne geçebilmek için gemileri 10 kilometre karadan yürütmesiyle Fatih Sultan Mehmet'e de ilham kaynağı olduğu belirtilir.
Bozcaada seferi
İkinci önemli seferini kardeşi İbrâhim Bey ile birlikte 729 (1329) yaz aylarında Bozcaada üzerine yaptı. Kendisi için yaptırdığı büyük kadırganın adını "Gazi" koydu. İlerleyen zamanlarda yirmi sekiz gemilik bir filo kurdu. Büyük yelkenli gemilerle baş edebilecek nitelikte kadırgalar yaptırdı.
Ege Denizi'ne açılan Umur Bey, Yunan anakarasını hedef aldı. Bu başarılı sefer üzerine babası Mehmed Bey oğlunu tebrik etti.
Vefatı
Düsturname'de Umur Bey'in yirmi bir yıl gazâda bulunduğu, bu süre içinde yirmi altı sefer yaptığı, vefatında otuz dokuz yaşında olduğu belirtilir.
Büyük denizcinin mezarı İzmir'in Ödemiş ilçesindeki tarihi Birgi Mahallesi'nde babası Aydın oğlu Mehmet Bey'in türbesinde bulunuyor.
Beyliği
Umur Bey, 1332 yılında ise 250 gemili bir donanma ile Ege Denizi'ne açılıp İpsara, İşkiros ve İşkopelos adalarını fethederek Tuzla ve Mondoniça'yı kuşattı. Menevşe Adası'nı da kuşatıp teslim alan genç denizci, ardından İzmir'e geri döndü.
Beyliğin kurucusu olan babası Mehmed Bey'in vefatıyla Aydınoğulları Beyi oldu.
Türk denizciliğinin kurucusu
Denizcilikte gerçekleştirdiği büyük atılımla, Ege'de Bizanslılar ve Cenevizlilere karşı önemli başarılar kazanan Türk denizci, Rodos'tan, Mora ve Rumeli kıyıları da dahil olmak üzere Çanakkale Boğazı'na kadar denizlerde kesin kontrol sağladı.
Aydınoğulları Beyi Gazi Umur Bey, Çaka Bey ile Türk denizciliğinin kurucusu olarak gösterilir.
Gemileri karadan yürütmesi
Umur Bey, 1338 yılında Epir seferinde İnebahtı Körfezi'ne geçebilmek için Mora Yarımadası'nı dolaşmak yerine yarımadayı anakaraya bağlayan Korint Berzahı'na gelip gemileri 10 kilometre kadar karadan yürüterek körfeze indi.
Dönüşte de yine aynı şekilde karadan gemileri yürütüp İzmir'e dönen Umur Bey'in bunu tercih etmesinin sebebi zaman kaybetmemek ve fırtınalardan emin olmaktı.
