Altı çizili satırlar: Cahit Zarifoğlu’nun Serçekuş’u yalnızca çocuk kitabı mıdır?

📚CAHİT ZARİFOĞLU'NUN ÇOCUK EDEBİYATINA BAKIŞI

🔶 Cahit Zarifoğlu'nu nasıl biliriz? Yedi güzel adamın içinde isminin baş harfleri "acz" tutan bir şair mi? Ne çok acı olduğunu bizlere öğreten bir mütefekkir mi? İsmet Özel'in ifade ettiği gibi "kızgın ve sıkıntılı olduğunda dahi yüzünde kötücül bir ifade olmayan" ne çok şair, ne çok insan olan biri mi?

"Helal ekmek peşinde koşacaklar için bütün yeryüzü cennete ulaştıran yollardır."

🔶Hiç kuşkusuz Zarifoğlu'nu farklı farklı tanımlayabileceğimiz birçok vasfı vardır. Müslümanca bir duyarlığın bütün yaşamına sirayet ettiği Zarifoğlu, çoğu ölümünden sonra yayımlanan çocuk kitaplarında okurlarına bambaşka bir yönünü göstermekten çekinmemiştir.

10 maddede Cahit Zarifoğlu kimdir?

🔶Zarifoğlu'nun çocuk edebiyatına karşı düşünceleri yıllar içerisinde büyük değişiklik göstermiştir. Başlangıçta bu alanı küçümseyen ve söz gelimi "koca koca adamların" oturup çocuk kitapları yazmasını garipseyen Zarifoğlu, zamanla bu alanın ne kadar önemli olduğunu anlayarak çocuklar için hikayeler kaleme almıştır.

"Yan yana uyunsa bile kimse bir başkasının uykusunu bölüşemiyor. Kimse bir başkasının uykusunu uyuyamıyor. Herkesin kendine ait bir uykusu var."

🔶Zarifoğlu, çocuk kitaplarını da büyüklere yazdığı gibi ciddi ve önemle yazdığını belirtmiştir. Konuşmalar isimli eserinde de ifade ettiği gibi, çocuk kitapları okuyucularının da yüzde ellisinden fazlası büyüklerdir.

🔶Zarifoğlu çocuklar için yazdığı kitaplarda kendi deyimiyle bir sorumluluğa "evet" demenin heyecanını ve mutluluğunu yaşar. Zarifoğlu aynı zamanda denemediği ve merak ettiği bir alan olarak gösterir çocuk edebiyatını. "Bir tek bu alan kalmıştı denemediğim" cümleleriyle bu durumu izah eden Zarifoğlu, böylesine zahmetli bir alanda da kalem oynatmak istemiştir.

Cahit Zarifoğlu'ndan hayata dair 20 etkileyici alıntı

🔶Usta yazar, çocuk edebiyatının ne denli çetrefilli ve zor bir alan olduğunu da kabul etmiş bu sebeple çalakalem bir yazım usulünü kesinlikle reddetmiştir. Ve Zarifoğlu, acı ve kaos yüklü bu dünyadan kaçmak, çocukların saf temiz dünyalarına girme isteğiyle yazmaya başlamıştır...

"Çocuklara yazmanın, yazmak dediğimiz dehşetli olayı kolaylaştıran bir yanı var. Acılarını azaltıyor yazarın. Yazar kendini biraz daha rahat hissediyor. Çocukların safiyeti ve günahsızlıklarından gelen bir rahatlık bu. Belki de büyüklerin çekişmelerle dolu dünyasından bir kaçış."

HAKİKATİN GİZLENDİĞİ VE AŞİKAR KILINDIĞI HİKAYELER

🔶Sanat tutumunda olduğu gibi çocuk kitaplarında da geleneksel ve özü birleştirip, estetik potasında eritmeyi başarabilmiş isimlerdendir Zarifoğlu. Fakat şairin hiçbir zaman yaptığı ideolojik baskılarla bir çocuğu yetiştirmek olmamıştır. Hakikatin kimi zaman açık, kimi zaman ise örtük bir biçimde verildiği Zarifoğlu'nun bu kitapları "çocuk merkezli" olma vasfından uzaklaşmaz.

"Ama güzelliği görmek her zaman mümkün değil. Bakmasını bilmek gerek."

🔶Zarifoğlu'nun çocuk hikayeciliğine karşı bakışını bununla beraber masal ve hikayelerinin mahiyeti genel hatlarıyla çizdikten sonra gelin usta şairin Serçekuş isimli eserine yakından bir göz atalım…

Cahit Zarifoğlu'nun şiirleri neden anlaşılamıyor?

📚 ÇAĞDAŞ BİR MASAL: SERÇEKUŞ

🔶"Çağdaş masal" olarak tanımlanan Serçekuş, bir avcı ve küçük bir kuşun macerasını konu edinir. Alegorik bir anlatıma sahip olan Serçekuş, aynı zamanda fantastik bir şekilde kurgulanmıştır.

Alegori: Bir fikrin, davranışın eylemin, duygunun, bir kavramın ya da bir nesnenin simgelerle, sembollerle ifade edilmesidir. Daha çok fabl türlerinde görülür.

"Kaderleri yaratan Allah'ın kimi kiminle karşılaştıracağını, daha açık söyleyelim bize ne yazdıracağını da bilemeyiz."

Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız

Serçekuş'un konusu

🔶Bir gelincik tarlasında yaşayan Serçekuş, sabahın güzelliklerine tanık olmak için erkenden uyanır ve hikaye burada başlar.

"Güzelliği iyice kavramak ve başını kaçırmamak için erkenden uyan. Dünyayla çok işlerin olabilir. Ama onlara başlamadan önce bir pencereye yaklaş. Tepelere doğru bak. İşte gelincik tarlası orada."

🔶Sabahın bütün güzelliklerine şahit olan Serçekuş, avlanmak için yuvasından çıkar. Filozof kuşumuz Serçekuş, tabiata ve ölüme dair pek çok düşünceyle yolculuklarını gerçekleştirir.

🔶Avcılardan kaçarak ve onlardan uzak durmaya çalışarak gezinen Serçekuş, dağlara doğru uçmaya başlar. Bir gün bir avcının gözlerine ilişen Serçekuş, büyük bir korkuyla yüz yüze gelir.

"Hayır hayır öleceğim ve hepsi acımasızca ve ben hiç olmamışım gibi yaşamaya devam edecekler.. O halde neydi önemli olan.. Anlayamadığım ne.. Niçin doğdum, ağaçları ve yapraklarını, kuşları, gölü ve köyleri, insanları bu kadar zaman niçin gördüm, niçin onlarla beraber oldum.."

🔶Fakat giderek avcıya yaklaşan Serçekuş, ölümden korkmadığını avcıya gösterir, ölümün soğuk yüzünü cesareti ve tevekkülüyle karşılar. İşte tam da bu esnada avcı ve Serçekuş arasında farklı bir diyalog geçer:

"Avcı adam ve Serçekuş, biri için belki bir an bir duraklama, öteki için uzun, upuzun, çok uzun bir hayat kadar teferruatlı bir zaman yüz yüze kaldılar.

Nice sonra Serçekuş kendine ait bir lisanla:

Vurma beni, dedi."

Cahit Zarifoğlu'nun okunması gereken kitapları

🔶Avcıya "Sana yararım" olur cümlelerini kuran Serçekuş, avcının yüzünü güldürdü. Nasıl olur da küçücük bir Serçekuş'un "koskoca insanoğlu"na yararı olabilirdi? Kahkahalarla Serçekuş'a karşılık veren avcı, yine de kendisine nasıl yardımcı olacağını sorar:

"Ben ölüyor olsam, Azrail başımda olsa nasıl yardım edebilirsin?" cümlesine Serçekuş şöyle bir yanıtla karşılık verir:

"Azrail senden uzak olsun, diye konuşmaya devam etti. Daha nice dolan. Ben sadece senin için küçük talihsizlik anında sana yardım edebilirim belki, demek istiyordum

Sıkışık bir an nasıl desem, avlanırken gölün sazlıklarında epeyce ilerde, çamura, o dibe çeken balçıklı çamurlara saplanıp, umutsuzlukla çırpınmaya başladığın zaman ve Azrail tatlı canını almak üzere tepene dikildiğinde, bütün umutların bittiğinde, düşün ki karına ve çocuklarına kara haberin gitmek üzere, onlar saçlarını yolup tırnaklarını yanaklarına geçirmek üzere, işte tam böyle bir zamanın en yakın arefesinde, çenene kadar yutulmuşken kara balçığın içerisine, o anda ben çıkagelsem…"

🔶Avcının omzuna konan Serçekuş bu sözleriyle avcıyı sonunda kendisine bir yardımı dokunabileceğine ikna eder. Böylelikle avcı kendisini özgür bırakır.

Cahit Zarifoğlu'nun 'Yaşamak' kitabından hayata dokunan 35 alıntı

🔶Küçük filozof Serçekuş'un dediği çıkar, bir gün avcı avlanırken bataklığa saplanır. Çok telaşlanan avcının aklına Serçekuş'un sözleri gelir, tam batacağı esnada hemen Serçekuş avcının yanında belirir.

"Avcı adam dehşet bir sevinç çığlığı attı. Ve fakat başını hüsranla yere indirdi. İmkansız bir durumun ümitsizliğinden mi gözlerinden nehirler gibi gözyaşları dökerek ağlamaya başladı."

🔶Avcının bütün ümitsizliğine rağmen Serçekuş, adamı kurtarır. Vaktiyle kendi hayatını kurtardığı gibi Serçekuş da saplandığı bataklıktan avcıyı çıkarır. Ve serçekuş görevini tamamladıktan sonra uçup gider…

🔶Bir serçe ve avcının macerasını anlatan bu kitapta yapılan küçük iyiliklerin bir gün farklı şekillerde muhakkak bizi bulacağına temas edilir.

📚 SERÇEKUŞ KİTABINDAKİ ŞİİRSELLİK

🔶Serçekuş'un en belirgin özelliklerinden biri ise anlatımdaki şiirselliktir. Bu kitapta çocuğa, bireye ve topluma "zarifçe" bir bakış vardır.

🔶Zarifoğlu, diğer kitaplarında olduğu gibi, kuş motifi ve kahramanı üzerinden bu şiirselliği kurgulamıştır. Bu kuş, hikmetli sözler söyleyen, tabiatı anlayıp yorumlamaya çalışan, varoluş sırrına ermeye meraklıdır.

"Biraz yukardan bakınca, güzel bir çiçeğin, daha güzel görünmeyeceğini kim iddia edebilir?Ve akıyor hayat..."

📚 SERÇEKUŞ YALNIZCA ÇOCUK KİTABI MIDIR?

🔶Çocuk bakışın hakim olduğu bu esere tek başına "çocuk kitabı" demek, öyküdeki şiirsellik ve kurgudaki lezzete kapılıp giden biz yetişkinleri bir parça üzebilir.

"Mutluluk da tahammül ister. Onu da iyi anlamalı..."

🔶Zarifoğlu, şiirsel dilini okurların zihinlerine o denli iyi işlemiştir ki onun eserleri yaş sınırlamasına takılmadan ilgiyle takip edilmiştir.

🔶Eserinde çocukların hayal dünyasına dalan usta yazar, aynı zamanda bu eserlerinde yetişkinlere de ulaşmak istemiş, bunlar vasıtasıyla yetişkinliklerin safiyetine dokunmayı amaçlamıştır.

"Birbirleriyle yalnızlıklarını gideriyor ve birbirlerinden kuvvet alarak devam ediyorlar. İnsanlar da böyle değil mi?"

🔶Nitekim yazarının da ifade ettiği gibi bu kitaplar aynı zamanda "30-35 yaşındaki çocuklar için" de yazılmıştır.

🔶Bu eserde şairin tek muhatabı çocuklar değildir, eserlerindeki ifadeleri, dili kurgunun işleniş biçimi yaşlar arasındaki farklı tamamen kaldırır, "her yaşın masalları" olarak karşımıza çıkar.

"Her az konuşan öz konuşmuş olmayabilir, yanılmayın. Az konuşanları bir şey sanmayın, sırf az konuştuğuna bakarak. Ya! Keramet bunlarda değil sizde olmalı. Bunu anlayacak sizsiniz. Hele konuşan sizseniz bilirsiniz az mı konuştuğunuzu çok mu konuştuğunuzu. Bazıları vardır ki az konuşurlar ama o bile çoktur."

🔶Kitabın sonunda "Bir barış güvercini gibi salıverilen" küçük Serçekuş'un tatlı öyküsü ile güzel hayallere dalmanız mümkündür...

🔎CAHİT ZARİFOĞLU KİMDİR?

🔶"Yedi Güzel Adam" şiiriyle hafızalarda ve gönüllerde yer bulan şair ve yazar Cahit Zarifoğlu, Akif İnan'ın dediği gibi "anadan doğma şair"di.

🔶Hakimlik görevinde bulunan Niyazi Bey ile Şerife Hanımın oğlu olarak 1 Temmuz 1940'ta Ankara'da dünyaya geldi. Şair, okuma-yazmayı, resim yapmayı ve Kur'an-ı Kerim okumayı, okula başlamadan önce, annesi Maraşlı Evliyazadelerden Şerife Hanım ile anneannesi ve mahalle hocalarından öğrendi.

🔶Türk edebiyatının önemli isimlerinden Rasim Özdenören, Alaeddin Özdenören, Erdem Bayazıt ve Mehmet Akif İnan'la Maraş Lisesinde başlayan arkadaşlıkları, hayatlarının sonraki yıllarında "Diriliş", "Edebiyat" ve "Mavera" dergilerinde sürdü.

🔶Üniversite öğrenimi için gittiği İstanbul'da Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç'un, Cahit Zarifoğlu'nun kişiliği ve şiiri üzerinde büyük etkisi oldu.

🔶Şiir yazmakta zorlanmayan, kendi deyimiyle "ilhamı ele geçiren" ve ömrünün son yıllarında çocuk edebiyatına yönelen Zarifoğlu, çocuklar için yazdığı kitaplardan "Yürekdede ile Padişah" adlı eseriyle, 1984'te Türkiye Yazarlar Birliği Çocuk Edebiyatı Ödülünü kazandı.