Anlamın peşinde bir mütefekkir
Dilbilim ve göstergebilim alanında önemli bir kuramcı olmanın yanı sıra, eleştiri, yazınbilim, toplumbilim alanlarında da önemli metinler yayımlamıştır. İki temel edimi; okumayı ve yazmayı gerçekleştirmek için değişik yaklaşımlar kullanmış ve sonunda tümüyle kendine özgü bir yazı kurmuştur.
Yapısalcılık ve postyapısalcılık arasında köprü oluşturan kavramları ve kuramı ile edebi çözümlemeler içinde öne çıkmıştır. Her ne kadar, arasında Çağdaş Söylenler'in de yer aldığı erken dönem yazıları ile daha çok bilinse de, edebi çözümlemelere yeni araştırma konuları sunan daha sonraki yapıtları da diğerleri kadar önemlidir.
İdeoloji, gösterge ve metin kavramlarına ilişkin görüşleri zaman içinde değişmiş ancak bu kavramlar onun temel sorunları olarak önemini korumuştur. Barthes'ın avantgarde edebiyat üzerine yürüttüğü ayrıntılı çalışmalar ve bu konulara olan ilgisi kendisinin yazı tarzını da etkilemiştir. Yapıtları, bir yandan, bilim insanının disiplinli çalışmasını yansıtırken diğer yandan okuyucusuna edebi bir tat sunar.
HAYATI VE ÖZGÜN ELEŞTİREL YAKLAŞIMI
Dilin masum ve yansız bir iletişim aracı olmadığını, sözcüklerin ideolojik bir belleği bulunduğunu vurgular ve edebiyatın kurumsal niteliğini tartışır.
(1915-1980), Fransız felsefeci, eleştirmen ve yazar; göstergebilimin kurucu isimlerinden biri olarak anılır. Marx, Sartre ve Camus'nün eserlerinden etkilenmiş, ancak oluşturduğu özgün eleştirel yaklaşımıyla verdiği sayısız eserde göstergebilimsel, yapısalcı ve ardından post-yapısalcı kuramın gelişmesinde katkıları olmuştur.
Paris Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Sonradan birkaç kez tekrarlayacak olan karaciğer tüberkülozu yüzünden öğrenimine ara verdi. Hastalıktan birkaç yıl kurtulamamak- la birlikte, iyileştiği dönemlerde öğrenimini sürdürdü ve birçok okulda ders verdi. 1939'da klasik edebiyat, 1943'te dilbilgisi ve filoloji diploması aldı.
1952-59 arasında Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi'nde (CNRS) çalıştıktan sonra, Uygulamalı Yüksek Araştırmalar Okulu'na girdi. 1976'da College de France'ta edebiyat göstergebili- mi alanındaki ilk kürsü başkanı oldu. Çeşitli dönemlerde Macaristan, Romanya, Mısır gibi ülkelerde ders verdi. 1959'da kısa bir süre için konferanslar vermek üzere İstanbul'a da gitti.
İlk kitabı Le Degre zero de l'icriture (1953; Yazının Sıfır Derecesi, 1989), yazma eylemi, dil ve biçim üzerine bir incelemedir. Bu yapıtında Barthes, Batı edebiyatındaki bütünlüğün 19. yüzyılda Flaubert ile birlikte parçalandığını ve dilin edebiyatın nesnesi haline geldiğini öne sürer.
BİR DİL SİSTEMİ OLARAK İDEOLOJİ, MODA VE REKLAMLAR
Sosyoloji, psikoloji, dilbilim ve göstergebilim gibi çeşitli alanlardan yola çıkarak yazarın niyetini ya da yapıtın verdiği mesajı değil, anlamın dile getiriliş biçimini ve yapıtın oluşturduğu sistemi öne çıkaran yeni bir anlatı çözümlemesini savundu.
Dilin masum ve yansız bir iletişim aracı olmadığını, sözcüklerin ideolojik bir belleği bulunduğunu vurgular ve edebiyatın kurumsal niteliğini tartışır. Daha sonraki yapıtlarında bu anlayışını geliştirir ve edebiyatın yanı sıra ideoloji, moda, reklamlar gibi birçok alanı da bir dil sistemi olarak ele alıp çözümler. Mythologies (1957; Mitolojiler), Essais critiques (1964; Eleştirel Denemeler) ve La Tour Eiffel (1964; Eyfel Kulesi) adlı yapıtlarında reklamlar, filmler, günlük yaşamda benimsenen davranışlar gibi burjuva kültürünün ürünü olan çağdaş mitleri inceler.
Çağdaş sanayi toplumunun değerlerinin nasıl doğal ve evrensel normlara dönüştüğünü ele alır. Birçoğu Tel Quel ve Les Lettres nouvelles gibi dönemin önde gelen edebiyat dergilerinde yayımlanan denemeleri, üsluptaki kimi zorluklara karşın genel olarak uyarıcı ve kışkırtıcı yazılardır, ilk döneminde yazdığı tiyatro yazılarında Brecht'in epik tiyatro anlayışını savunan Barthes, Alain Robbe- Grillet ve Nathalie Sarraute gibi yazarların öncülüğünü yaptığı Yeni Roman anlayışının kuramsal temellerinin atılmasında da önemli bir rol oynadı.
ÜNİVERSİTE ÇEVRELERİNİN SERT ELEŞTİRİLERİNE HEDEF OLDU
"Çağdaş sanayi toplumunun değerlerinin nasıl doğal ve evrensel normlara dönüştüğünü ele alır."
Barthes, çeşitli dönemlerinde Marx, Freud, Nietzsche gibi düşünürler ile Saussure ve Levi-Strauss gibi Yapısalcılığın önemli adlarından etkilendi. Sosyoloji, psikoloji, dilbilim ve göstergebilim gibi çeşitli alanlardan yola çıkarak yazarın niyetini ya da yapıtın verdiği mesajı değil, anlamın dile getiriliş biçimini ve yapıtın oluşturduğu sistemi öne çıkaran yeni bir anlatı çözümlemesini savundu. 1960'larda Yapısalcılığın Fransız aydın çevrelerinin tartışma gündemine girmesiyle birlikte de, geleneksel bir anlayışı savunan üniversite çevrelerinin sert eleştirilerine hedef oldu.
En çok tanınan yapıtları arasında Sur Racine (1963; Racine Üzerine), Elements de semiologie (1965; Göstergebilim İlkeleri, 1979, 1986), Critique et verite (1966; Eleştiri ve Gerçek), Systeme de la mode (1967; Moda Sistemi), SIZ (1970), L'Empire des Signes (1970; Göstergeler imparatorluğu), Le Plaisir du texte (1973; Metnin Verdiği Haz) ve La Chambre claire (1980; Aydınlık Oda) vardır. Barthes'ın daha yaygın olarak tanınması ise, bir "karşı-otobiyografi" olarak nitelendirilebilecek Roland Barthes par Roland Barthes (1975; Barthes Barthes'ı Anlatıyor) ile Fragments d'un discours amo- ureux (1977; Bir Aşk Söyleminden Parçalar) adlı kitabının yayımlanmasıyla oldu.
Barthes, bir otomobil kazasında yaralanarak öldü. Çeşitli yazılan Türkçede Yazı Nedir? (1987) ve Yazı ve Yorum (1990) adlı derlemelerde toplanmıştır. Barthes'ın Türkçeye çevrilmiş bir başka yapıtı da Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş'tir (1988).