Osmanlıca eserler dijital dünyaya taşındı

Osmanlıca olarak kaleme alınan eserler, yapay zeka (AI) temelli dijital bir kütüphane olan İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Farabi Sayısal Kütüphanesi'ne aktarıldı.

Uluslararası standartlarda dünyada tek olan yerli Osmanlıca OCR yazılımı oluşturan IRCICA, Osmanlıca olarak kaleme alınan eserleri bu yazılımdan geçirerek IRCICA Farabi Sayısal Kütüphanesi'nde araştırmacıların hizmetine sundu.

IRCICA Osmanlıca OCR Proje Koordinatörü Abdullah Topaloğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda çalışan İstanbul Kalkınma Ajansı'nın (İSTKA) desteğiyle gerçekleştirdikleri Osmanlıca OCR Projesi kapsamında Farabi Sayısal Kütüphanesi ile Osmanlıca eserleri dijital dünyaya aktardıklarını bildirdi.

Topaloğlu, IRCICA'nın 56 Müslüman ülkenin üyesi bulunduğu İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (İİT) tarih, kültür, medeniyet ve sanat alanında araştırma, yayın, enformasyon, arşiv çalışmaları yapan bir alt kuruluşu olduğunu belirterek, İslam ülkelerinin tarih, kültür, medeniyet ve sanat dünyalarıyla ilgili organizasyonlar planlayarak düzenlediğini anlattı.

IRCICA'nın çok güçlü bir kütüphaneye sahip olduğunu vurgulayan Topaloğlu, "Hem fiziki hem de Sayısal Kütüphane'miz çok kuvvetli. Dünyanın muhtelif ülkelerindeki araştırmacılar, bu koleksiyonları kullanmaktadır. Genelde bizim koleksiyonumuz akademiktir. Entellektüel düzeyde kitaplardır. Araştırmacılarımıza iki tane seçenek sunuyoruz; bir tanesi, normal klasik kütüphane uygulaması, diğeri, Sayısal Kütüphane..." ifadelerini kullandı.

"O KELİMENİN HANGİ SAYIDA, HANGİ SAYFADA, HANGİ SATIRDA GEÇTİĞİ LİSTELENEBİLİYOR"

Abdullah Topaloğlu, Sayısal Kütüphane'yi 2011 yılında kurduklarını ve Osmanlıca eserleri dijital dünyaya aktardıklarını belirterek, şunları kaydetti:

"Osmanlıca OCR çalışmalarımıza 2015 yılından itibaren İSTKA'nın desteğini de alarak devam ettirdik. Bu destekle 4 yıldır da faaliyetlerimizi sürdürmekteyiz. Kütüphane koleksiyonumuzda copyright hakkı olmayan eserleri dijital ortama aktardık. Şu anda 2 milyona yakın görüntüye Farabi Dijital Kütüphanesi'nin web sayfasından ulaşılabiliyor. Daha da önemlisi, eserler içerisinde search yapmanız mümkün. Yani, haftalar süren bir araştırmayı çok daha kısa sürelerde yapmak mümkün hale geldi.

Bu iş daha önce şöyle oluyordu; düşünün ki Tasvir-i Efkar gazetesinde siz bir konu arıyordunuz. Konunuz da diyelim ki Sultanahmet Camisi... Orada bununla ilgili veriye ulaşmak için bütün gazetelerin her bir sayfasını tek tek gözden geçirip her bir sayıyı okumanız gerekir ki aradığınız konuya ulaşabilesiniz. Halbuki Farabi Sayısal Kütüphanesi'nde arama çubuğuna Sultanahmet Camisi yazdığınız takdirde o kelimenin hangi sayıda, hangi sayfada, hangi satırda geçtiği listelenebiliyor."

"DİĞER KÜTÜPHANELERİN DE BU AĞA KATILMASINI İSTERİZ"

IRCICA Osmanlıca OCR Proje Koordinatörü Abdullah Topaloğlu, geliştirdikleri sayısal kütüphanenin araştırmacılar için zaman tasarrufu ve verimlilik sağladığını ifade ederek, bu çözümün, dünyadaki tüm bilim insanları ve araştırmacılara hizmet verdiğini anlattı.

Projenin ticari amaçlarla değil, tarih, kültür ve sanat ekosistemi için geliştirildiğine işaret eden Topaloğlu, şunları kaydetti:

"IRCICA, bunu satmayı düşünmüyor. Türkiye'deki kütüphaneler arasında iş birliği yapıp ortak bir sayısal kütüphane veri tabanı oluşturmayı hedefliyoruz. Yani ülkemizden veya yurt dışından her bir kütüphane, her bir veri merkezi bu ağa katılarak kitaplarını buraya yükleyebilir ve okuyucularına ulaştırabilir. Elinde Osmanlıca eser bulunduran Türkiye'deki Milli Kütüphane, Süleymaniye Kütüphanesi, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi ve diğer kütüphanelerin de bu ağa katılmasını isteriz."