Türkiye'yi ayağa kaldıran yatırımlara da 'darbe' indirildi!
Gerçekleştirdiği ekonomi hamleleri ve yaptığı yatırımlarla Türkiye'yi ayağa kaldıran merhum Başbakan Adnan Menderes ve kadrosu, iktidardan indirildikleri 1960 yılında dahi halka hizmet yolunda çok sayıda yatırıma imza attılar. Demokrat Parti iktidarına kadar, suyu dahi olmayan köylere yollar yapılarak şehirler ile ticari ilişkiler canlandırıldı. 1950-1960 yıllarında karayolları ağı geliştirilerek 40 bin kilometre karayolu, 30 bin kilometre köy yolu yapıldı.
Toplumun bütün katmanlarına hizmeti ilke edinen ve bu yolda önemli atılımlar gerçekleştiren merhum Başbakan Adnan Menderes ve kadrosu, iktidardan indirildikleri 27 Mayıs 1960 darbesinin üzerinden 58 yılı aşkın süre geçmesine rağmen hafızalardan silinmedi.
1950-1960 yıllarında tek başına iktidar olan Demokrat Parti'nin (DP) 27 Mayıs 1960 darbesinin gerçekleştiği sene dahil olmak üzere, yatırımlarını sürdürdüğü görüldü.
"Yeter söz milletindir" denilerek çıkılan siyaset sahnesinde Demokrat Parti tarafından iktidar olduğu 10 yıllık dönemde milletin talepleri göz önünde bulundurularak kırsal kesime ağırlık verildi. Uygulanan politikalar neticesinde İkinci Dünya Savaşı yıllarında ihmal edilen kırsal kesim ve tarım alanları canlanmaya başladı.
"Marshall" yardımı sayesinde tarımda makineleşme çalışmaları başlayarak, ilk yıllarda traktör, daha sonra da tarım aletleri yaygınlaştırıldı.
Sanayileşen Batı Avrupa ülkelerinin ihtiyacı olan gıda maddelerinin Türkiye'den karşılanması için yardımlar, tarım sektörünü geliştirici yönde oldu. Marshall Planı kapsamında 1955 yılına kadar Türkiye'de tarım sektörüne 76,5 milyon dolar değerinde doğrudan yardım yapıldı.
Tarım Bakanlığı'nın verilerine göre, 1948 yılında sadece bin 756 olan traktör sayısı, 1955'te 40 bin 282'ye yükselerek 1960'ta 42 bin 136'ya, 1965'te ise 54 bin 668'e çıktı.
Adana, Aydın, İzmir, Ankara, Konya ve Eskişehir illerine "Menderes Traktörü" diye anılan traktörler dağıtıldı. Traktör artışı ile ülkede üretim yapılan tarımsal alan da arttı.
KÖYLERE YOLLAR YAPILARAK, TİCARİ İLİŞKİLER CANLANDIRILDI
Demokrat Parti iktidarına kadar suyu dahi olmayan köylere yollar yapılarak, şehirler ile ticari ilişkiler canlandırıldı.
1950-1960 yıllarında karayolları ağı geliştirilerek, 40 bin kilometre karayolu, 30 bin kilometre köy yolu yapıldı.
Dönem içerisinde diğer tarım makinelerinde de artışlar sağlanarak biçerdöver, tınaz makinesi ve motopomp sayısı artırıldı.
DP döneminde takip edilen tarım politikaları sayesinde, tarımda meydana gelen gelişmelere paralel olarak köylü kesimin maddi imkanlarını iyileştirmesine, borçlarından kurtulmasına, dolayısıyla hayat standardının yükselmesine imkan sağlandı.
Yürütülen bu başarılı politikalara duyarsız kalmayan vatandaşlar, DP'yi 1954 ve 1957 seçimlerinde tekrar iktidar yapacak oyu verdi.
ODTÜ VE ERDEMİR DEMİR ÇELİK FABRİKALARININ KURULMASI
Türkiye'nin sadece bir tarım ülkesi olarak kalmasını istemeyen başta merhum Cumhurbaşkanı Celal Bayar olmak üzere Menderes Hükümeti, ülkenin sanayileşmesi için büyük gayret gösterdi.
Bu kapsamda Bayar, 1954 yılında gerçekleştirdiği ABD ziyaretinde tüm Ortadoğu'da eğitim verebilecek bir üniversite ve Türkiye'nin sanayileşmesini sağlayacak bir demir çelik fabrikası kurulması için ABD'den yardım talep etti.
Bayar'ın bu talepleri olumlu karşılandı. Böylece bundan 62 yıl önce ODTÜ 15 Kasım 1956'da Orta Doğu Yüksek Teknoloji Enstitüsü adıyla kuruldu.
Erdemir Demir Çelik Fabrikası da yine Bayar'ın çabaları neticesinde ülkeye kazandırıldı.
DEMOKRAT PARTİ'NİN 10 YILLIK YATIRIMI
Demokrat Parti'nin 10 yıllık iktidarı döneminde yapılan 10,8 milyar dolarlık yatırımın yüzde 75'i tamamlanmış, geri kalanı ise 27 Mayıs darbesi nedeniyle bitirilememişti.
Altyapı alanındaki yatırımlar kapsamında 11 liman, 5 havalimanı, 8 sulama barajı, 4 bin 576 kilometre asfalt yol, 28 bin 624 kilometre karayolu, 30 bin kilometre köy yolu yapıldı.
Sanayi alanındaki yatırımlar çerçevesinde ise 13 şeker fabrikası, 19 çimento fabrikası, 82 hububat filosu, 88 büyük ölçekli fabrika kuruldu.
Enerji alanında da önemli çalışmalara imza atan hükümet, 5 termik santral, 18 HES'li baraj, 8 bin kilometre enerji nakil hattı, 3 petrol rafinerisi hizmete sundu.
CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'nün 7 Temmuz 1958 tarihindeki "Ne var ortada?" diye sorduğu konuşması, muhalefet tarafından büyük alkış almış olsa da bu soru sorulduğunda pek çok yatırım DP iktidarı tarafından hayata geçirilmişti.
ÖNCELİK ÖZEL SEKTÖRE
DP tarafından muhalefet olunduğu yıllarda devletin ekonomik hayata müdahalesi yoğun bir şekilde eleştirilerek ekonomik kalkınmanın özel sektör eliyle gerçekleşeceği savunuldu.
DP iktidarında öncelik özel sektöre verildi ancak devlete ait ekonomik kuruluşlar da genişletildi ve yeni fabrikalar da açıldı.
Bu kapsamda 1950 yılında Makina Kimya Endüstrisi Kurumu, 1951'de Denizcilik Bankası, 1952'de Et ve Balık Kurumu, 1954'te Devlet Malzeme Ofisi ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, 1955'te Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları, 27 Mayıs darbesinin gerçekleştiği 1960 yılında ise Ereğli Demir Çelik Fabrikaları kuruldu.
27 MAYIS DARBESİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ 1960 YILI DP YATIRIMLARI
Muhalefet partileri ve basın tarafından ekonominin iflas ettiği yönündeki eleştirilere rağmen, 27 Mayıs 1960 darbesinin gerçekleştiği yıl, Demokrat Parti iktidarı tarafından çok sayıda yatırım ya hizmete açıldı ya da temeli atıldı.
Mersin'de 6 Ocak'ta yılda 3,2 milyon ton kapasiteli tamamı yabancı sermayeli Ataş Rafinerisi'nin temeli atıldı. 8 Ocak 1960'ta Türkiye'nin en büyük barajı ve HES'i olan Hirfanlı Barajı hizmete açıldı.
Aynı yıl 8 Ocak'ta Kesikköprü Barajının, 23 Nisan'da ise Tüpraş Rafinerisi'nin temeli atıldı.
27 Nisan 1960 tarihinde Akdeniz'in en büyük limanlarından olan Mersin Limanı, 18 Mayıs'ta ise Gediz Nehri üzerindeki Demirköprü Barajı hizmete açıldı.
Darbeden sonra ise 27 Mayıs cuntacıları tarafından yatırımlar durdurularak, "hangileri ekonomiye faydalı, hangileri değil" tetkik edildi.
Yatırımların durdurulması haberi, Cumhuriyet gazetesinin 3 Haziran 1960 tarihli gazetesinde "Fuzuli yatırımlardan vazgeçilmeye başlandı" manşetiyle vatandaşlara duyuruldu.