Türkmenler dokuz asırdır Halep'te

Suriye'de bugün isimlerinden oldukça az bahsedilen Türkmenler, bir zamanlar Suriye'nin kaderine hükmetmişlerdi.
Türkler, Asya'dan göç ederken sadece Anadolu'ya gelmemişlerdi. Irak ve Suriye'de kendilerine yurt arayan Türkmenler'in gittiği bölgelerdi. Rahmetli Faruk Sümer, İlhan Şahin, Hüseyin Özdeğer, Ahmet Emin Dağ ve Enver Çakan'ın Suriye Türkmenleri ile ilgili çalışmalarında bu konuda teferruatlı bilgiyi buluyoruz.

SURİYE TÜRKMENLERİ

Türkmenler Suriye'ye Anadolu'dan önce yerleştiler. 1060'lardan itibaren Türkmenler Suriye'ye gittiler. Büyük Selçuklu komutanlarından Atsız, Şam, Kudüs gibi yerleri fethedip, buraların hâkimi olmuştu.
1077'de Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah kardeşi Tutuş'u Suriye meliki tayin etti. Tutuş'la birlikte yeni Türkmen kitleleri Suriye'ye geldi. 12. yüzyılda Musul emiri İmadeddin Zengi, Halep emiri olunca Irak'taki Yıva Türkmenleri'ni Halep'e getirdi. Daha sonraki yıllarda da Türkmen göçü devam etti.
Halep, Şam, Hama, Humus, Lazkiye ve Trablusşam Türkmenler'in yoğun yaşadıkları yerlerdi. Bu bölgeler kadar yoğun olmamakla birlikte Suriye'nin doğusunda da Türkmenler bulunuyordu.
Halep ve civarında Halep Türkmenleri, Hama'da Selluriye (Salur) Türkmenleri ile Hama Bayadı, Humus'ta Salur, Avşar ve Bayındır boyuna mensup Türkmen aşiretleri yaşıyorlardı. Şam civarında da Bayatlar vardı.
Lazkiye bölgesinde Bayır- Bucaklar'ında aralarında olduğu Türkmenler bulunuyordu. Lazkiye civarındaki Türkmenler genelde Üçok, Halep civarındaki Türkmenler ise Bozok boylarına mensuptular.

Türkmenler

SİVAS'TAN ŞAM'A

Suriye Türkleri'nin en büyük grubu Halep Türkmenleri idi. Beydili, Bayat, Avşar, İnallu ve Harbendelüler, Halep Türkmenleri'nin en büyük oymaklarıydı. Ayrıca bu oymaklar kadar büyük olmasa da Karkın, Kızık, Acürlü, Peçenek, Şah Meliklü, Dayer, Kınık, Eymür, Bahadırlu gibi aşiret grupları da vardı.
XVI. yüzyılda tam anlamıyla göçebe hayatını sürdüren Halep Türkmenleri Moğol baskısı üzerine 13. yüzyılda Suriye'ye göçen binlerce çadırlık Bozok Türkmenleri'nin torunlarıydılar.
16. yüzyılda nüfusları 60 binden fazlaydı. O dönemde bir şehrin nüfusunu 3-4 bin kişi olduğu gözönüne alınırsa Halep Türkmenleri'nin büyüklüğü anlaşılabilir. Ana geçim kaynağı koyun olan Türkmenler'in 2 milyondan fazla küçük baş hayvanları vardı. Halep'te kışlayan aşiretler bahardan itibaren Sivas bölgesine yaylaya gelirlerdi. Yaz bitince yaylada doğup, büyümüş kuzularıyla Halep civarına dönerlerdi. Kış şiddetli olursa Halep Türkmenleri Şam bölgesine giderlerdi. Genel olarak Sivas-Şam arası Halep Türkmenleri'nin yayıldığı sahaydı.
Halep Türkmenleri 1930'lara kadar konar-göçerliği sürdürdüler. 1930'lardan itibaren köylerde yerleşerek çiftçiliğe başladılar. 1970'lerden itibaren bir kısmı köylerdeki hayatlarını sürdürürken bir kısmı ise şehirlere giderek işçi olarak çalışmaya başladılar. Şam bölgesindeki Türkler'in bir kısmı Türkçe'yi unuturken Halep bölgesindeki Türkmenler asimile olmadılar. Halep Türkmenleri'nin torunları günümüze kadar Halep ve civarındaki köylerde yaşadılar.

Kaynak: Erhan Afyoncu / Sabah Gazetesi