Ekrem Demirli: Sadreddin Konevi bizim son büyük düşünürümüzdür

Soru: Sadreddin Konevi İslam düşüncesinde nerede durur?

Prof. Dr. Ekrem Demirli:

İslam düşüncesinde metafizik gelenek dediğimiz bir alan, bir zümre var. Bu zümre Müslüman dünyada "meşşaî felsefe" ile başladı. Meşşaî felsefe önce Kindî daha sonra Farabi, İbn Sina gibi doğuda çok büyük isimler yetiştirdi. O gelenek burada bir akamete uğradı. Çünkü çok ciddi bir direnç gördü. Daha sonra Endülüs tarafından birtakım isimler çıkarttı ama hiçbiri Farabi ve İbn Sina ayarında isim çıkartmamıştır. Daha sonra Müslüman düşünce içerisindeki metafizik tartışmalar kelamı da şekillendirdi. Birtakım etkiler ortaya çıkarttı ama hiçbir zaman kelam tam bir metafizik haline gelmedi. İslam düşüncesinde önce Gazali sonra Fahreddin er-Râzî diye çok büyük iki adam yetişti ve İslam düşüncesi bundan sonra başka bir yöne evrildi. O evrildiği yön genellikle kelamın hâkim olduğu, kelam düşüncesinin egemen olduğu bir dönem oldu. Fakat başka bir kanat ortaya çıktı ve bu kanat İslam düşüncesindeki metafizik geleneği yeniden inşa etti. Bu kanat İbnü'l Arabi ve Sadreddin Konevi'dir. Bir defa bunları birlikte mütalaa etmek gerekir. İbnü'l Arabi'yi zikrettiğimize her yerde Konevi'yi zikretmemiz lazım. Konevi'yi zikrettiğimiz her yerde İbnü'l Arabi'yi zikretmemiz lazım.