Puşkin'in şiirlerine konu olan Gözyaşı Çeşmesi'nin öyküsü
Bir zamanlar Kırım Hanlığı'nın başşehri olan Bahçesaray'da eşsiz bir yapı bulunuyor: Han Sarayı. Kırım Türklerinin ana vatanı olan Bahçesaray'daki bu yapının birbirinden kıymetli bölümleri var. Bunlardan biri de Rusların "Ulusal Şairi" Puşkin'in şiirine konu olan Gözyaşı Çeşmesi. Aleksandr Puşkin, bu çeşmenin hikayesinden oldukça etkilenmiş ve bir şiir kaleme almıştı. Peki, bu yapının hikayesi ne? Gözyaşı Çeşmesi'ni ayrıcalıklı kılan özelliği nedir? İşte, Kırım'daki Gözyaşı Çeşmesi'nin hikayesi...
🔹 Kırım Hanlığı'nın başkenti Bahçesaray'da eşsiz bir eser, Han Sarayı.Bu sarayda oldukça ilgi çeken bir yapı var. Rusların "Ulusal Şairi" Puşkin'in şiirine dahi konu olan Gözyaşı Çeşmesi.
🔹 Gelin bu çeşmenin hikâyesini benden dinleyin. I. Giray Han güzeller güzeli Dilara Bikeç'i çok sever ve onunla evlenir. Ancak hanın eşi çok genç yaşta hayata veda eder.
🔹 Giray Han ise "Dünya durdukça bu çeşme de benim gibi ağlasın" diyerek onun hatıralarını yaşatmak için bir çeşme yaptırır. Giray Han ustadan, çeşmeye ağlayan gözünü simgeleyen bir lotus çiçeği işlemesini ister. Bu tasvirin elbette özel bir manası vardır. Gözyaşlarını andıran su buradan akacak ve kurnayı kederle dolduracaktır…
🔹 Taştığındaysa Giray Han'ın zihninde o güzel hatıralar tekrar canlanacaktır. İşte bu devinim, zamanın sonsuzluğunu ve hayatın akışını simgeler. Han, bu çeşmeyle acısını bir nebzede olsun dindirmiştir. Bazı rivayetlere göre çeşme, İran asıllı Ömer adında bir ustaya 1763 yılında yaptırılır.
🔹 Han acısını nasıl yaşayacağını bilemez ve bir heykeltıraştan, ağlayan bir heykel yapmasını ister, sonuç olarak ortaya "Gözyaşı Çeşmesi" çıkar. Çeşme, kat kat kurnalardan oluşur. Kurnaların arasındaysa lotus çiçeği desenleri göze çarpar. Bu, gözyaşıyla dolu bir gözü simgeler. Çiçek desenli kurnalardan aşağı doğru akan su ise Giray Han'ın gözyaşlarını temsil eder.
🔹 İlk büyük kurna, kalbin sembolü olup çeşmeden akan su evvela burayı doldurur. Mana çok derindir, çünkü bu düşünülerek tasarlanmıştır ve "kalbin kederle dolu olduğunu" gösterir. Büyük kurnaların arasında yer alan iki küçük kurna ise hatıraları simgeler.
🔹 Anlamı ise "zaman bütün acıları hafifletse de zihnimizdekiler acıyı hatırlatır" Zeminde yer alan spiral motif ise hayatın bir devinim içinde, devam ettiğini göstermekte. Taşan su ise yerin altına, bir bilinmezliğe doğru giderek kaybolur.
🔹 Bu çeşmedeki suyun kaynağı ise halen bilinmemekte. Bu anlattıklarımızdan ziyade, çeşmeden su akarken farklı bir ses çıktığı, bu sesin ise bir ağlama sesine benzediği anlatılanlar arasında. Ancak bu özellik, çeşmenin yeri değiştirildikten sonra kaybolmuştur.
🔹 Han Saray'daki bu çeşme, Puşkin'in "Gözyaşı Çeşmesi" adlı şiirini kaleme almasıyla tanınmış. Puşkin, 1822 senesinde sürgündeyken Han Sarayı'nı gezmiş ve hikâyesinden çok etkilenmiş.
Sürgünden tam 4 yıl sonra bu yapının hikâyesini anlatan şiirini kaleme almış.
Genç kızları bu ülkenin
Eskisinin söylencesini öğrendiler,
Ve kederli anıtına o devrin
Gözyaşı Çeşmesi dediler
Editör/Sunucu: Sümeyye Tektaş
Kurgu: Ayşenur Akyol
💠💠💠
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.