22 yıl sonra gelen adalet

Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra gördüğü en büyük katliamlara sahne olan Bosna savaşında işlediği suçlar dolayısıyla yargılanan Bosna Kasabı Ratko Mladiç'in dün görülen karar davasından müebbet hapis cezası çıktı. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Sırp komutan Ratko Mladic'e soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş kanunlarını ihlalden müebbet hapis cezası verdi. Srebrenitsa'da 11 Temmuz 1995'te gerçekleşen ve 8 binden fazla Müslümanın katledildiği soykırım emrini veren Mladiç'in, o dönem Boşnakları Sırplara teslim eden Hollanda'da yargılanması ise kaderin bir cilvesi olarak yorumlandı.

Dün TSİ 12.00'de başlayan karar duruşması yaklaşık 2 saat sürdü. İlk 45 dakikanın ardından Mladic'in avukatları ara talep etti. 5 dakika olarak öngörülen ara Mladic'in doktorlar tarafından muayene edilmesi nedeniyle 30 dakikadan fazla sürdü.

HÂKİMLERE HAKARET YAĞDIRDI

Müslüman Boşnaklara saldırırken "Türklerden intikam almanın zamanı geldi" dediği görüntüleri unutulmayan Mladic, Lahey'deki mahkeme salonuna da tüm pişkinliğiyle gülerek geldi. Duruşma yaklaşık 2 saat sürdü. İlk 45 dakikanın ardından Mladic'in avukatları ara talep etti. 5 dakika olarak öngörülen ara Mladic'in doktorlar tarafından muayene edilmesi nedeniyle 30 dakikadan fazla sürdü. Duruşmaya kaldığı yerden yeniden başlanırken, hakimlere bağıran ve küfreden Mladic salondan çıkarıldı. Duruşmanın son bölümü, Mladic olmadan yapıldı.

Hakimler Konseyi Başkanı Alphons Orie, Mladic'in suçlu bulunduğu maddeleri ve aldığı cezayı açıkladı. Karara göre, eski Sırp komutan iddianamedeki 11 maddenin 10'undan suçlu bulundu. Mahkeme, Mladic'in, iddianamede yer alan Kljuc, Sanski Most, Kotor-Varos, Prijedor, Foca ve Vlasenica şehirlerinde "soykırım suçu işlemediğine" hükmetti.

Mladic, 1995'te ülkenin doğusundaki Srebrenitsa'da yapılan ve 8 binden fazla Boşnak erkeğin öldürüldüğü soykırımın yanı sıra başkent Saraybosna'da 1992-1995 arasında sivillere yönelik keskin nişancı saldırıları ve bombardımandan suçlu bulundu. Eski Sırp komutan, "soykırım" suçunun yanı sıra "insanlığa karşı suçlar" başlığı altındaki sürgün, yok etmek, öldürmek, sınır dışı etmek ve insanlık dışı eylemler suçlarından ve ayrıca "savaş kanun ve geleneklerini ihlal etmek" başlığı altında öldürmek, terör, sivillere karşı hukuka aykırı saldırılar ve esir almak suçlarından ceza aldı. Mladic, tutuklu bulunduğu hapishaneye ömür boyu hapis hükümlüsü olarak geri döndü.

16 YIL KORUNDU

Mladiç yaklaşık 16 yıl saklandıktan sonra 2011'de Sırbistan'da yakalanarak Hollanda'daki Lahey'de Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim edildi.

530 gün görülen davada, toplam 591 tanık ifadesine başvuruldu. 9 bin 914 kanıt mahkemece kabul edildi. Bugüne kadar 161 kişiyi yargılayan mahkeme Bosna Savaşı'nda yer alan uluslardan 83 savaş suçlusunu mahkûm etti. 56 kişi cezasını çekerken, 19 kişi beraat etti. Srebrenitsa Soykırımı'nın siyasi sorumlularından Radovan Karaciç de 40 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Aralarında eski Sırp lider Slobodan Miloşeviç'in de bulunduğu yedi kişi de yargılama sonuçlanmadan öldü.

CANİNİN İŞLEDİĞİ SUÇLAR

"Şeytanın ta kendisi"

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Zeid Ra'ad el Hüseyin ve yakınlarını savaşta kaybeden Bosnalılar, Mladic için "Şeytanın ta kendisi" dedi. İşte Mladic'in yargılandığı suçlar:

On binlerce kişinin katledilme emrini vermek.

Boşnaklara sistematik ve toplu tecavüz.

Boşnak rehineleri insanlık onuruna aykırı şartlarda tutmak.

Tutsakları açlık, susuzluk ve hastalığa mahkum etmek.

Saraybosna'daki sivillere karşı top atışı ve keskin nişancı kullanmak.

Boşnakları kitleler halinde vatanından sürmek.

Boşnak camilerini ve yerleşim birimlerini yok etmek.

YAKALANIŞI KURMACAYDI

Ratko Mladiç, Sırp ordusunun genelkurmay başkanıydı.

Sarabosna'yı kuşattı, Müslüman mahallelerini bombardımana tuttu.

Srebrenitsa'yı ele geçirdiğinde "Türkler'den intikam almamızın vakti geldi" dedi.

2001'e kadar saklanmaya tenezzül bile etmedi. Bu tarihte kayıplara karıştı.

100 bin kişinin yaşamını yitirdiği savaştan 16 sene sonra, 2011'de Sırbistan'da kuzeninin evinde yakalandı.

Sırbistan'da olduğuna dair belgeler olmasına rağmen hükümet tarafından bu durum reddediliyordu.

2009'da bir düğünde çekilen fotoğraflarının basına yansımasının ardından Mladiç'i yakalamak zorunda kaldılar.

'ACILARI ORTADAN KALDIRMIYOR'

AK Parti Grup Başkanvekili Naci Bostancı, Mladiç'e müebbet hapis cezası verilmesini "Bu, elbette orada yaşanan acıları ortadan kaldırmıyor. Ama küresel ölçekte insani ve vicdani bir damarın varlığına işaret etmesi bakımından da önem taşıyor" şeklinde değerlendirdi. Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da "Kararın, dünyanın başka yerlerinde devam eden krizlerde benzer suçların tekrarlanmaması için örnek oluşturması ümit edilmektedir" ifadesi kullanıldı.

'100 BİN MÜEBBET BİLE YETMEZ'

Savaşta yaşamını yitirenlerin yakınları mahkeme önündeydi. Ayşe Umiroviç "Bin kez ömür boyu hapse çarptırılsa yine de adalet yerini bulmaz" dedi. Saffet Koliç, "Mladiç iki toplumu yok etti. Birini soykırım yapmaya zorladı, ötekini soykırımla öldürdü" dedi.

ZULMÜN SİMGESİ DAVAYI TAKİP ETTİ

Savaş sırasında toplama kampında çekilen fotoğrafıyla, zulmün sembollerinden biri olan ve TIME dergisine kapak olan Fikret Aliç, Lahey'deydi. 25 yıl önce kapak olduğu TIME dergisi ile birlikte mahkeme salonun önüne gelen Aliç, "Adalet yerini buldu" dedi. Aliç'in açlıktan bir deri bir kemik kalmasına rağmen gülümseyişi hafızalara kazınmıştı.