Yeraltındaki tek şehir: Derinkuyu
Kapadokya’da eşsiz bir yeraltı şehri olan Derinkuyu, sayısız medeniyete ev sahipliği yaptı. Hititler tarafından yapıldığı düşünülen şehir, düşman saldırılarından korunmak için yerin altında inşa edilmişti. Sağlam bir şekilde inşa edilen şehir bir çeşit havalandırma sistemine de sahip. Peki, günümüze kadar zarar görmeden gelmeyi başaran Derinkuyu yeraltı şehrinin özellikleri nedir?
🔸 Kapadokya içerisinde çeşitli gizemler barındıran, kutsal ve gizli dünyalar ile harmanlanmış zengin bir kültürel tarihe sahip bölgemizdir. Peribacalarının altında yer alan sırlardan birisi de yeraltı şehirleridir.
🔸 İlk başta insanların yerin üstünde yaşamak gibi bir seçenekleri varken neden böyle bir seçim yaptıkları ve yerin altını tercih ettikleri sorusu zihinleri kurcalasa da dönem şartları düşünüldüğünde bu yerleşimin makul bir gerekçesi olduğu anlaşılır. Dönemin teknolojik imkanları göz önüne alındığında Derinkuyu'da mimari olarak büyük bir başarı elde edildiği gözükür.
🔸 Her ne kadar bölgenin kayaç yapısı oymaya ve içerisinde yaşamaya imkan verse de bunu bir şehir boyutuna çıkarmak, kurumsallaştırmak ve yerleştirmek kolay değildir. Şehirdeki çoğu birimin havalandırıldığı ve dış dünya ile ilişki kurmasına imkan verildiği de düşünüldüğünde şehrin çağının ötesinde bir yapıya sahip olduğu görülür.
Şehrin keşfedilmesi
🔸 Derinkuyu şehrinin keşfedilmesi ilginç bir hadiseye dayanır. 1963'te Nevşehir ilinin bir ilçesi olan Derinkuyu'da bir vatandaşın evinde tadilat yapmak için evinin bodrumunda bulunan bir duvarı yıkmaya girişmesi, Derinkuyu şehrinin keşfedilmesini başlatan olaydır. Duvarın arkasında bir tünel bulan vatandaş, çok sayıda salonu ve odayı birbirine bağlayan tünelleri farkeder.
🔸 Sonuç olarak Derinkuyu'da terk edilmiş devasa bir yeraltı kompleksi keşfedilir. Kimliği tam olarak bilinmeyen bu kişi istemeden de olsa, 76 m derinliğinde ve 20.000 kişiyi barındıracak kadar büyük, uçsuz bucaksız bir yeraltı şehri bulur.
Derinkuyu yeraltı şehrini kim ve neden inşa etti?
🔸 Tarihsel kayıtların Derinkuyu'nun kökenleri hakkında ne yazık ki yeterli ve güvenilir bilgi vermez. Kompleksin en eski bölümünün MÖ 2000 civarında, bölgeye hakim olan Hititler veya MÖ 700 civarında Frigler tarafından kazılmış olabileceği düşünülüyor.
🔸 Kapadokya'nın kolay şekillenebilir yapısı insanların bir yeraltı mağarası yapmasını kolaylaştırmıştı. Ancak yine de bu tünellerin yapımı esnasında büyük destek direkleri kullanılmıştır. Derinkuyu yeraltı şehrinde tünelleri yapan kişilerin asıl başarısı ise yapının sağlamlığını sağlamış olmalarıdır.
Yeraltı şehrinde yaşam nasıldı?
🔸 Şehir, çoğu yaklaşık 10 cm genişliğinde, şehrin birinci ve ikinci seviyelerine inen toplam 15.000'den fazla baca tarafından havalandırılmış bir yapıdadır.
🔸 Bu sayede şehirde sekizinci seviyeye kadar yeterli hava sağlanabiliyordu. Daha iyi havalandırıldığı için üst katlar yaşam alanı olarak kullanılırken, alt seviyeler ise çoğunlukla depolama için kullanılıyordu. Yeraltı şehrinde yaşayan insanlar içme sularını yeraltı kaynağından sağlıyorlardı.
Bilgi notu:
İlçenin adının Derinkuyu olması da bölgede yeraltı sularının zenginliğinin bir göstergesidir.
🔸 Kapadokya'nın kışları çok soğuk, yazları ise aşırı sıcak özellik gösterir. Yerin altında, ortam sıcaklığı sabit ve orta düzeydedir. Bu nedenle başlarda korunma amaçlı yapılmış olsa bile bu şekilde sürdürülen bir yaşamın başka avantajları da olduğu aşikardır.
🔸 Derinkuyu Yeraltı Şehri Kapadokya'nın en büyük turistik cazibe merkezlerinden biridir. Günümüzde bizlere Türkiye'nin barındırdığı tarihi mirasın bir göstergesi olarak hizmet ediyor.