Bir Şeyh Galîb "Müsemmen"i

1. Ey dil ey dil niye bu rütbede pür-gamsın sen

Gerçi vîrâne isen genc-i mutalsamsın sen

Secde-fermâ-yi melek zât-ı mükerremsin sen
Bildiğin gibi değil cümleden akvemsin sen

Rûhsun nefha-i Cibrîl ile tev'emsin sen

Sırr-ı Haksın mesel-i Îsî-i Meryemsin sen

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

1. Ey gönül, ey gönül! Neden bu makamda üzgünsün? Gerçi yıkık, dökük, virânesin ama tılsımlı bir definesin. Meleklere secde etmeleri buyurulan saygıdeğer bir varlıksın. Bildiğin gibi değil, sen bütün varlıklardan daha üstünsün. Ruhsun. Cebrail'in nefesiyle ikizsin. Allahın sırrısın. Meryem'in oğlu İsâyla eşsin sen. Kendine hoşca bak; sen dünyanın özüsün. Bütün yaratıkların gözbebeği insansın sen.

2. Merteben ayn-ı müsemmâdadır esmâ sanma

Merci'in Hâlik-i eşyâdadır eşyâ sanma

Gördüğün emr-i muhakkakları rûyâ sanma

Başkasın kendini sûretle heyûlâ sanma

Keşi ile sâbit olan ma'niyi da'vâ sanma

Hakkına söylenen evsâfı müdârâ sanma

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

2. Dereceni adlarda sanma, adlandırandadır. Yerini eşyâ arasında sanma, eşyâyı yaratandadır. Gördüğün gerçek işleri rüyâ sanma. Sen başkasın; kendini biçimden biçime giren heyûlanın bir görünüşü sanma. Keşfedilerek gerçekliği ortaya çıkarılan manâyı asıl davâ sanma. Senin için söylenen vasıfların sana yaranmak için söylendiğini sanma. Kendine hoşca bak; sen dünyanın özüsün. Bütün yaratıkların gözbebeği olan insansın sen. (Heyûlâ maddenin her biçime bürünerek ortaya çıkıp görünmesi yeteneğidir. Zihinde tasarlanan korkunç hayâllere de heyûlâ denir)

3. İnleyip sırrını fâş eyleme ağyâra sakın

Düşme bilmezlik ile varta-i inkâra sakın

Değmesin âhların kâkül-i dildâra sakın

Sonra Mansûr gibi çıkman olur dâra sakın

Arz-ı acz etmeyesin yâreden ol yâre sakın
Bulduğun cevher-i âlîleri bîçâre sakın

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

3. Ağlayıp inleyerek sırrını sakın yabancılara anlatma. Bilmezlik ile inkâr uçurumuna düşme sakın. Dikkat et, çektiğin ahlar sevgilinin kaküllerine değmesin; sonra Mansur gibi darağacına çıkarsın; O sevgiliye yaralarından yakınmağa kalkma sakın. Biçâre, bulduğun incileri iyi sakla. Kendine hoşca bak; sen dünyanın özüsün. Bütün yaratıkların gözbebeği olan insansın sen.

4. Sendedir mahzen-i esrâr-t mahabbet sende
Sendedir ma'den-i envâr-ı fütuvvet sende
Gizli gizli dahi vardır nice hâlet sende
Ma'rifet sende hüner sende hakikat sende

Nazar etsen yer ü gök dûzah u cennet sende

Arş u kürsî ü melek sendedir elbet sende

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

4. Sevgi sırlarının mahzeni sendedir. Yiğitlik nurlarının madeni sendedir, sende. Gizli gizli daha nice hâller vardır sende; Allahı bilmek sende, beceri sende, hakikat sende. Baksan yerin, göğün, cehennemin, cennetin sende olduğunu görürsün. Arş ile kürsî, melek sendedir elbet sende. Kendine hoşca bak; sen dünyanın özüsün. Bütün yaratıkların gözbebeği olan insansın sen.

5. Hayfdır şâh iken âlemde gedâ olmayasın
Keder-âlûde-i ümmîd ü ricâ olmayasın
Vâdî-i ye'se düşüp hîç ü hebâ olmayasın
Yanılıp reh-rev-i sahrâyı belâ olmayasın
Ademe muttasıl ol tâ ki cüdâ olmayasın
Secdeler eyle ki merdûd-ı Hudâ olmayasın

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

5. Yazıktır, dünyada sultanken yoksul bir dilenci olmayasın. Umut ile yalvarma tozuna bulaşmayasın. Keder vadisine düşüp hiç olup, yok olmayasın. Yanılıp belâ çölünün yollarına düşmeyesin. Adem'e iyice yapış ki, onun yolundan ayrılmayasın; secdeler et, Allah geri çevirmesin seni. Kendine hoşca bak; sen dünyanın özüsün. Bütün yaratıkların gözbebeği olan insansın sen.

DİPNOT:

Edebiyatta sekizer mısralık bölümlerden meydana gelen şiirlere "Müsemmen" denir. Müsemmen, Dîvan Edebiyatı nazım şekillerinden biridir ve Şeyh Galîp de, Nedim'den sonra dîvan şiirinin en son zirvesi ve dîvan şiirinin son büyük şairi olarak kabul edilir.