TÜRK EDEBİYATINDAKİ İKİNCİ YENİ ŞAİRLERDEN TURGUT UYAR
"Dünyanın En Güzel Arabistanı" adlı kitabında yer verdiği "Göğe Bakma Durağı" isimli şiiri ile bütün güzelliklerin insanlara eşit olarak dağıtıldığını hatırlatır ve bunu görmek için bir eylem gerektiğine dikkat çeker.
Türk edebiyatı modern döneminin, ortak faaliyet yürütmeden bireyselliği ön plana çıkaran grubu İkinci Yeni şairleridir. Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Edip Cansever, İlhan Berk, Ece Ayhan gibi isimlerin yer aldığı bu şiir akımının duayen isimlerinden biri de Turgut Uyar'dır.
İkinci Yeni akımının öncüleri arasında sayılan Uyar'ın ilk şiiri 1947'de Yenigün dergisinde yayımlanır. Hece ölçüsüyle yazdığı ve toplumsal konuları işleyen ilk iki kitabı Arz-ı Hal ve Türkiyem'den sonra, üçüncü kitabı Dünyanın En Güzel Arabistanı'yla bireyin iç dünyasına ve birey-toplum ilişkisine yönelir. Tütünler Islak ve Her Pazartesi'de de koruduğu bu çizgi Divan ile yerini geleneksel şiirin kalıplarına, Toplandılar ve Kayayı Delen İncir ile de söz konusu dönemde yaşanan sınıfsal mücadelenin yansımalarına bırakır.Aşk, ayrılık, ölüm temlerini, çevreden aldığı izlenimleri işleyen şiirler yazar.
1950'den sonra İkinci Yeni akımının başlıca isimleri arasında yer alır. Gerek öz gerekse biçim bakımından sürekli değişen, halk şiirinden divan şiirine geniş bir kültür birikimini değerlendirirken kendisi olabilen bir şiiri geliştirir.
Turgut Uyar'ın 1959'da yayımladığı üçüncü kitabı "Dünyanın En Güzel Arabistanı"nda yer alan şiirlerden biri olan "Göğe Bakma Durağı", modern simgeci şiirin dönüm noktalarından biri olarak gösterilir.
(Denge şiirinde tel cambazının tel üstündeki durumunu anlatır)
Bir şiirindeki "İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım" mısraıyla, 'insanların sahip olduğu güzelliklerin herkese eşit olarak dağıtıldığını ve onları görebilmek için büyük çaba sarf etmeden, sadece başını kaldırıp bakmanın yeterli olduğunu' aktarmak ister şair. Hayyam, Nedim, Yahya Kemal, Tevfik Fikret, Ahmet Haşim gibi şairlerin eserlerine ilgili olan şair daha ilkokul yıllarında manzumeler yazmaya başlar.
"Yad" isimli ilk şiiri 1947'de Yedigün dergisinde yayımlanan şair, 1948'de Kaynak dergisinin açtığı bir şiir yarışmasında ikincilik kazanır. Yarışmadan sonra, seçici kurulda bulunan şair-yazar Nurullah Ataç, birincilik adayının Uyar olduğunu açıklayarak, ileride çok iyi bir şair olacağını söyler.
İlk kitabı "Arz-ı Hal" 1949'da Kaynak Yayınlarından çıkan Uyar, 1952'de "Türkiyem" adlı ikinci kitabını Nurullah Ataç'ın ön sözüyle yayımlar. Kitap, o ve sonraki dönemlerin ünlü şairlerinin kitaplarının yayımlandığı yayınevlerinden biri olan Varlık Yayınlarından çıkar.
"İKİMİZ BİRDEN SEVİNEBİLİRİZ GÖĞE BAKALIM"
Turgut Uyar'ın 1959'da yayımladığı üçüncü kitabı "Dünyanın En Güzel Arabistanı"nda yer alan şiirlerden biri olan "Göğe Bakma Durağı", kendi şiir serüveni içerisinde hem oluşturulan modern yapı ve ses, hem de modernist yaklaşımlarla yeni imgeler kurma açısından dönüm noktası olarak gösterilir.
Kendi şiir ırmağını yeni bir akışa yönlendirdiği dönemde yazdığı şiirlerden biri olan "Göğe Bakma Durağı"nda Uyar, yeni döneminin hemen tüm özelliklerini barındıran bir metin olarak, gerek şairin duyarlığı, gerekse poetik anlayışı bakımından yenileşmenin, modernleşmenin belirgin izlerini taşır.
Ayrıca "Göğe Bakma Durağı" isimli şiir, "Dünyanın En Güzel Arabistanı"ndaki öteki şiirlerle birlikte okunduğu zaman anlaşılacak şekilde yazıldığı için edebiyatçılar tarafından, bağımsız bir metin olmak yerine Turgut Uyar şiirinin ana gövdesinin homojen bölgelerinden biri olarak tarif edilir.
Şairin, şiirlerinin yanı sıra, şiirinin poetikasını ortaya koyduğu "Efendimiz Acemilik", "Çıkmazın Güzelliği" gibi yazıları Türk şiirinin bir döneminin kavranmasında başvurulan temel metinler arasında yer alır. Uyar, Abdülhak Hamid Tarhan'dan Orhan Veli Kanık'a kadar geçen süreci, her şairin bir şiirini esas alarak incelemeye tabi tutar.
Uyar'ın şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya çevrilir, kitapları ve yazıları Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Dost, Değişim, Türk Dili, Yedigün, Kaynak, Şimdilik, Forum, Yeni Dergi, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat, Düşün, Dönem ve Papirüs dergilerinde yayımlanır.
