Kubbeyi yere koymayan mimar: Turgut Cansever

📌 Geleneksel ve modern mimariyi yorumlayan ünlü mimar Turgut Cansever 1921 - 2009 yılları arasında yaşar. Köklü bir aileye mensup olan Cansever'in dedesi Türâbî Baba Tekkesi'nin son postnişini, babası Tıbbiyeli Hasan Ferid Bey, annesi ise Kız Öğretmen Okulu'nun ilk mezunlarından Hatice Samime Hanım'dır. 📌 Lise eğitimini Galatasaray Lisesi'nde alan Cansever, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü'nü bitirir. 📌 'Selçuk ve Osmanlı Mimarisinde Üslup Gelişmeleri: Türk Sütun Başlıkları' isimli doktora tezi ile sanat tarihi alanındaki ilk doktora tezini yazan mimar, büyük bir üne kavuşur. Turgut Cansever'e göre 'İslam'da Şehir ve Mimari' 📌 Babası ve çevresi vesilesiyle Muhammed Hamdi Yazır, Neyzen Emin Efendi, Ahmet Avni Konuk, Ahmet Hamdi Tanpınar, Âsaf Hâlet Çelebi, Mehmet Cavit Baysun, Muvaffak Benderli, Ali Karsal, Halil Dikmen, Mazhar Şevket İpşiroğlu, Ernst Diez, Sedat Hakkı Eldem gibi devrin ileri gelen ilim, kültür ve sanat adamları ile hemhal olarak yetişen Cansever, adeta bu yönü ile Son Osmanlılar'ın yetiştirdiği mimar olma özelliğini taşır. 📌 Mimari anlayışını geleneksel damardan alan Cansever, eserleri ile yaşanabilir bir şehir kurmanın, İslami bir bakış açısıyla mimariye bakmanın derdini çeker, davasını güder. Bu hasletlerinden dolayı Turgut Cansever 'Bilge Mimar' olarak tanınır. İslam mimarisinin Avrupa'daki izleri 📌 Turgut Cansever Osmanlı'nın son nesli ile hemhal olarak büyür. Bu onun düşünce dünyasını, estetiğe bakış açısını ve yönelimlerini ilk elden etkiler. Doğu'yu bildiği kadar Batı'ya da düşünsel olarak hakim olmaya çalışan Cansever, bu çabaları sayesinde çağdaşlarından ayrılan bir mimari bakışı ortaya koyar. 📌 Ona göre 'Sanat eseri varlık-kâinat tasavvurunun yapılana yansımasıdır.' Bu minvalde çalışmalarını sürdüren Cansever, bir nevi taşlar, yapılar arasında Allah'ı (CC) arayan bir derviştir. İslam mimarisinin dünyadaki hâkimiyeti 📌 Turgut Cansever'in hayata geçmiş ve geçememiş seksenin üzerinde eseri mevcuttur. Bunlar arasında en bilinenleri Sâdullah Paşa Yalısı Restorasyonu, Türk Tarih Kurumu ve Ankara Kulübü Oteli'dir. Mimaride modernlikle beraber binalara bir ruh vermeyi amaçlayan Cansever, her daim yeniliklere açık ve araştırmacı özellikleri yüksek bir mimardır. Meşhur eserleri; ➡ Rıfat Yalman Evi ➡ Karatepe Açık Hava Müzesi ➡ Karakaş Camii ➡ Demir Evleri ➡ Ahmet Ertegün Evi ➡ Beyazıt Meydan Projesi Avrupa'nın 'Gotik' eserlerine ilham veren İslam mimarisi 📌 Hayatı boyunca İslam mimarisini anlamak ve bu zarif kültüre katkıda bulunmak maksadıyla yazılar kaleme alan Turgut Cansever emeğinin karşılığı olarak ortaya eserler koyar. Bu eserler; ➡ Selçuklu ve Osmanlı Mimarisinde Üslup Gelişmeleri ➡ Modern Mimarinin Temel Meseleleri ➡ Thoughts and Architecture ➡ Şehir ve Mimari ➡ Ev ve Şehir ➡ Kubbeyi Yere Koymamak ➡ İslam'da Şehir ve Mimarı ➡ İstanbul'u Anlamak İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler 'Kültürel kirlilik ortamını yaratan 20. asrın bir aletinden söz etmek istiyorum: Otomobil. Bir Amerikalı sosyal düşünür ve aynı zamanda Tarihte Şehir (The City in History) adlı devasa eserin yazarı Lewis Mumford şöyle bir şey söylüyor: 'Şehirlerimizde eskiden yürüyerek yahut at arabasıyla 15-20 dakikada gittiğimiz yerlere şimdi hızı saatte 150 mil olan otomobillerle 15 dakikada gidebiliyoruz!' 20. asrın otomobili dünyadaki hava kirliliğinin takriben %50-60'ını üretiyor, havadaki oksijeni tüketiyor ve şehirlerimizdeki hayatı cehenneme dönüştürüyor. Oysa otomobili yapanlar, beraberinde getirdiği felâketleri de ilk fark eden kişiler aynı zamanda. Otomobilleri efsanevî bir yaratık kabul edip onunla beraber olmayı en büyük amaç addeden kullanıcılar, o âletin meydana getirdiği hastalıkları hiç hesaba katmamaktadırlar. Otomobili vücuda getiren ülkeler onu şehir hayatının günlük parçasında kullanmıyorlar. Bunun en güzel örneği, Orta Avrupa'dır. 14-16 milyonluk Berlin, Hamburg, Frankfurt gibi metropollerin merkez şehirlerinin nüfusu sekiz yüz bin ila bir milyondur. Geri kalan nüfus, her türlü sosyal ve kültürel ihtiyaçlarının karşılandığı ve işyerleri ile sanayi tesislerinin çevrelerinde öbeklenmiş yüz bin ila iki yüz bin kişilik şehirlerde yaşamaktadır. Bu insanlar evlerinden işlerine, işlerinden evlerine -şehri 'yaşayarak', şehri evlerinin bir 'uzantısı' gibi görerek 'şehirli' olarak her birini tanıyarak yaya gidip geliyorlar.' Turgut Cansever Kubbeyi Yere Koymamak Mağrib mimarisine özgü İslami eserler 'İnsanın her yaptığı şey, inancının tam bir tezahürüdür. Dolayısıyla kültür çağlarının en üst ifadeleri bu dönemlere has inançlarda, çağın dininde, ahlâk ve sanatında, yaşama biçiminde ortaya çıkar. Tarih boyunca, insanın, varlık içindeki yeri hakkındaki telakkisi, kültürlerin temel özelliklerini belirlemiştir. İnsanlar arasındaki ilişki biçimi, yönetim veya bilinçlenme, bilinçlendirme üslûpları, sanat eseri gibi bu alanlardaki tercihler de inanç sistemlerinin yansımasıdır.' Turgut Cansever İslam'da Şehir ve Mimari Kubbetü'l İslam şehirleri 'İnsanlık tarihinin çok müstesna bir ürünüdür İslâm şehri. Bu şehri iki özelliğiyle algılamak mümkün. Biri, hâkim iradenin görünür olmaması, ikincisi de kendiliğinden oluşmuş bir güzellik olması. Bir birlik içinde görünür olan iki ifadenin bir toplumu, bir şehri yönetirken iki temel varlık realitesini gözden uzak tutmamak üzere girişilmiş teşebbüsler sonucunda vücuda gelmiş olmasıdır.' Turgut Cansever Kubbeyi Yere Koymamak Geçmişten günümüze İslam dünyasının kadim şehirleri 'Denge duygusu demek olan huzur, mesela Süleymaniye Camii'ndeki sivri kemerin iki kolunun dengesinde ortaya çıkar. Diğer taraftan huzursuzluğun en çeşitli şaşırtıcı örneklerinden biri Wells Katedrali'nin tedirgin ıstırabıdır.' Turgut Cansever İslam'da Şehir ve Mimari İslam beldelerinde şehir planlaması nasıl yapılırdı? 'Osmanlı şehri, insanı İslâm inancı çerçevesi içerisinde eşref-i mahlûkat kabul ettiği için, terbiyenin yüceliğine inandığı için insanların bu yüceliklere ulaşmalarına imkân verecek, çevrelerini düzenleme işine katılarak dünyayı güzelleştirme görevini ifa etmelerine imkân sağlayacak genişliği sağlıyor.' Turgut Cansever Kubbeyi Yere Koymamak Medeniyetin kökleri: Şehirler 'İslâm sanatı kutbî (polar), kübistik ve statiktir. Bütünlüğü ise tezyînîliğinden ileri gelir. Rönesans'ta yaratılmış olduğu şekliyle sanatlardaki üçüncü boyut, bireyin kaderinden kurtuluşunun ifadesidir. Diğer yandan İslâm sanatı İslâm'ın temel ilkesini, yani Allah'ın iradesine kayıtsız şartsız teslim olmayı tezahür ettirir ve bu var oluş ilkesiyle uyumun tezahürü olarak üçüncü boyutu reddeder.' Turgut Cansever İslam'da Şehir ve Mimari Osmanlı Türk mimarisini karanlıktan çıkaran ışık: Ekrem Hakkı Ayverdi 'Bir bakıma değişmenin anlamlı olabilmesi için değişmeyen bir şeylerin olabilmesi gerekir. Her şey değiştiğinde değişme de anlamını kaybediyor.' Turgut Cansever Kubbeyi Yere Koymamak Osmanlı'nın ilk mescidi: Kuyulu Mescid 'Ne isterseniz yapınız, her yaptığınız şey mutlaka inancınızın tam bir inikâsı (yansıması) olacaktır' şeklindeki Hadis-i Şerif'in dile getirdiği, inanç ile fiilin bütünlüğünden kaçınılamayacağı hakikati göz önünde tutulunca, sağlam temellere oturtulmamış tutarsız inançlara tekabül eden üslûbun da tutarsızlıklardan kurtulamayacağı görülür.' Turgut Cansever İslam'da Şehir ve Mimari İslam uygarlığı ile mükemmel forma ulaşan kubbe mimarisi

Kubbeyi yere koymayan mimar: Turgut Cansever

Turgut Cansever kimdir?