Necip Fazıl Kısakürek ile Peyami Safa nasıl tanıştı?

📌 Edebiyatımızın iki önemli yazarı Necip Fazıl ve Peyami Safa, kaleme aldıkları eserler ile genç kuşakları etkiledi. Aradan yıllar geçse de etkisi geçmeyecek yapıtlara imza attılar. Aynı dönemde yaşayan bu iki isim, bir süre yakın dostluk kurdu. 📌 Necip Fazıl ile Peyami Safa'nın arkadaşlığı inişli çıkışlı olarak yıllar boyu sürdü. İkilinin tanışması ise Hasan Ali Yücel'in aracılığıyla vapur seyahati sırasında oldu. Peyami Safa ile tanışan Necip Fazıl henüz on yedi yaşındaydı. Necip Fazıl'dan yüzleri gülümsetecek nükteler ➡ Dostluklarının başlangıcını Necip Fazıl şöyle anlatır: '1923'den 1943'e kadar en sıkı fıkı dostluk çerçevesi içinde tanıdığım Peyami, bakın nasıl yoluma çıktı? Beylerbeyi'nde oturuyorduk. Hayatı boyunca bana fazla bir alâka göstermemiş olan babam, ben daha üniversiteye girmeden ve 33-34 yaşlarında ölmüştü. Ben daima annem ve küçük dayımla beraberim. Bir de, malûm mübarek anneannem... Beylerbeyi'nin yalılar boyu caddesindeki çınarlar arasında ve şiir hummaları içinde gidip gelirken, daima bir gölgeye rastlıyordum. Elleri arkasında, benim gibi koca kafalı, üstelik cılız vücutlu, hep düşünceli spor ceketli ve gri pantolonlu, ihtiyarla çocuk bulamacı bir genç... Onun için, muharrir, romancı demişlerdi. Bir gün Boğaziçi vapurunda, Hasan Âli Yücel, onu bana takdim etti. -Peyami Safa Bey. Ve aramızda hemen büyük bir dostluk tutuştu. İkinci Dünya Harbi'ne kadar süren, derken siyasî görüş ayrılığından gölgelenen, hele benim mürşit eşiğinden içeri göz atışımdan sonra büsbütün tavsayan; Türkiye'nin en büyük şairi bilinirken Müslümanlıktan başka gaye tanımayışım meydana çıkınca, benden teker teker el çekenlerle bir hizada pörsüyen, tekrar canlanan ve ayni gayede buluşuyormuşuz hissini veren; yine, çatlayıp kuruyan ve öyle kalan mahzun bir dostluk... Ama gençliğimin en sıcak dostluklarından biri. Boyuna çizgisine girer gibi olup, sonra çizgisinden çıkar gibi olan, fakat hiç bir zaman tam zıddına dönmeyen bu eski dostluğu, arada bir tersine çevirici tek saik, daima Peyami'nin değişmeleri olmuştur. Biz sabit kaldık ve hep yerimizde bekledik. Zira yerimizi bulmuştuk. Necip Fazıl'a göre şiir nedir, şair kime denir? ➡ Aralarındaki dostluk o kadar gelişmişti ki Necip Fazıl, Peyami Safa'nın evinde kalıyordu. O günlerde sabahları kalkıp Babıali'ye doğru giderken yaptıkları ilk iş, edebi anketleri okumaktı. Bugünleri Necip Fazıl, Babıali adlı eserinde şöyle kaleme aldı: 'Sabahları apartmandan çıkıp Babıâli'ye doğru yollanırken ilk işleri, o vakitler 'harika' bir alâka uyandıran edebî bir anketi, gazetesinden, yercesine, yutarcasına okumak... Bakalım, kim ne demiş; 'genç şair'den, Peyami Safa'dan bahsedilmiş mi, edilmemiş mi?.. Peyami'yi edebî şahsiyet olarak henüz ciddiye alan yoktur. Fakat 'genç şair' göklere çıkarılmakta... Genç şair aynı ankete verdiği cevapta bu meseleyi ele alıyor ve Peyami'nin edebî barem derecesini şöyle tespit ediyor: 'Dostum Peyami Safa, çeşitli mahsuller veren bir tarladır. Onda, sadece âdi ve beylik çiçekler yetiştiren küçük bahçelerin dar sınırları dışında bir şey var... Onda hem katırların yemesine mahsus yabani otlar, hem de ceylânların emmesi için baharlı filizler bir arada...' 📌O dönemde Peyami Safa, Server Bedi ismiyle romanlar yazıyordu. Necip Fazıl, onun bu yönünü beğenmez adeta kurtarmaya çalışırdı. 📌Necip Fazıl, arkadaşının hasta annesinin yanında bir hafta boyunca kaldı. Peyami Safa'ya ve ölüm döşeğindeki validesine destek oldu. Fakat bu arkadaşların araları gazete sütunlarında yaşanan polemik nedeniyle çok geçmeden açıldı. Nurettin Topçu ve Necip Fazıl nasıl barıştı? ➡ Necip Fazıl'ın Şehir Tiyatroları'nda sahnelenen Para isimli oyunu, büyük ilgiyle karşılandı. Fakat bir köşe yazısında oyunun İtalyan Gherardo Gherardi'nin Halis Altın isimli piyesinden intihal edildiği iddia etmesiyle edebiyat ortamı gerildi. Uzun süre suskunluğunu koruduktan sonra Peyami Safa da köşe yazısında Necip Fazıl'ın eserinin 'çalıntı' olduğunu hatta tercüme eseri gördüğünü ileri sürdü. Gazete sütununda 'reklam oburu' ile başlayan ve ağır ithamlar içeren yazısını yayımladı. ➡ Necip Fazıl, bu iddialar karşısında Peyami Safa'yı mahkemeye vererek şikayetçi oldu. ➡ Peyami'nin bu iddiası ilk değildi. Necip Fazıl'ın Kaldırımlar isimli şiirinin kendi romanının bir bölümünden alındığını söylemişti. O ve Ben isimli eserinde üniversite arkadaşlarından bahsederken Safa'nın bu iddiasını da kaleme aldı: 'Üniversitede Ahmet Kutsi Tecer ile Ahmet Hamdi Tanpınar, arkadaşlarım... Ahmet Hamdi Edebiyat Fakültesinde ve bizden daha eski... Kutsi ise 'Dar-ül Muallimin-i Âliye: Yüksek Muallim Mektebi'nde yatakhane arkadaşım. Ahmet Hamdi'nin lâkabı 'Kırtipil Hamdi'... Kutsi lâkapsız… Mısır püskülü renginde açık sarı saçlı, gayet (karakteristik) kalın dudaklı, son derece sakin tavırlı ve hislerini peçeleme sanatında usta Ahmet Kutsi Tecer de şair... Fakat ne o ne Ahmet Hamdi henüz nesir plânına çıkabilmişler... Ahmet Hamdi'yi üniversitede gözüm hiç tutmadı. Fakat Kutsi ile çabucak kaynaştık. Bu kaynaşma, daha ziyade onun bana tahammül etmeyi bilmesinden, kaprislerime sessizlikle cevap vermesi ve onları sineye çekmesinden doğuyor. Şiirleri de, bir gergef hünerinden ileriye geçmiyor ve (metafizik) ürpertiye yanaşamıyor. Ama muhakkak ki, heceye yeni bir zarafet, ahenk ve (mistik-sırrî) bir dil getirmek istidadında... Kutsi'nin bu dış yüzden işçilik sanatını o kadar beğeniyorum ki, onu bir müddet sonra tanıdığım Peyami Safa'ya bir harika diye vasıflandırıyorum. Peyami Safa hakkında bilinmeyen 10 detay Her şeye Sherlock Holmes'ten kopya, 'Cingöz Recai' gözüyle bakan Peyami Safa da, bu kadar methin altında benim kuvvet ve rahatlığımı sezeceği yerde, zaafıma ve sırrımı ağzımdan kaçırmış olmama hükmediyor ve ileride, çok ileride, çeyrek asır sonra yazacağı bir yazıda polis hafiyeliğini yerine getiriyor ve Kutsi'yi şiirde benim üstadım diye gösteriyor. Hattâ aynı zat, benim 'Kaldırımlar' şiirimin kendinin bir romanından araklama olduğu vehmini sonuna kadar muhafaza etmiştir. Eğer bu şiirle onun romanının neşir tarihlerini bakılacak olursa, iş laboratuvar kesinliğiyle de anlaşılır ve bu takdirde Peyami Safa'nın romanındaki o pasajı benden çalmış olması icap eder. Fakat hayır! O pasajla benim şiirim arasında öyle bir keyfiyet farkı vardır ki, Peyami'yi benim evimden çaldığı Isfahan halısını bir çuvala çevirmiş olmaktan tenzih ederim.' ➡ Necip Fazıl, Babıali eserinde ise kendinden 'genç şair' olarak bahsederek, Peyami Safa'nın bu iddialarını tekrar dile getirdi ve deliller göstererek ithamları reddetti. 'Aynı Peyami Safa, bir zaman sonra ortaya, en yakın dostu genç şair hakkında da bir iddia atacak ve onun 'Kaldırımlar' şiirinin, kendi romanlarından birinin bir pasajından aktarma olduğunu ileriye sürecektir. O zaman da genç şair diyecektir ki: 'Peyami'nin romanıyla benim şiirim arasındaki neşir tarihi farkını bir tarafa bırakalım. Sırf keyfiyet ayrılığı bakımından öyle uçurumlar vardır ki, ondan çaldığım bile kabul edilse, iki mâden arası nispet, neyin kime ait olduğunu göstermeye yeter. Onunki altın, benimki teneke ise, demek bir şey çalabilmiş değilim. Aksine, benimki altın onunki teneke ise onun da benden ilham aldığını kabul edemem; zira kendiminkini tenekeleştirmiş olurum. Örnekler sırf 'kaldırımlar' kelimesinde aynı, ruhta bu kadar ayrıyken 'Yok, sen benden aldın, hayır, sen benden apardın!' didişmesi neye? Sen bana kaldırımların ismini ver, ben onu abideleştireyim, sonra da sen 'benden çaldı!' diye iddiaya kalk; ne çirkin kıskançlık tezahürü bu! Biçare Peyami, nice cins ve ulvî taraflarına rağmen nefsindeki bu lekeleri silememiş, kazıyamamış bir adam... Hattâ o, küçük kurnazlıklara ve insanın kendi ağzıyla verdiği avanslara abanmayı o kadar sever ve istismara kalkar ki, ben Ahmet Kutsi'yi ona hararetle methettiğim için şiirde üstadımın Kutsi olduğuna inandırmıştır kendisini. Demek ben sükût etsem ve Ahmet Kutsi bahsinde kayıtsız görünseydim asıl onun ustası ve modeli ben olmuş olacaktım.' Necip Fazıl tasavvufla nasıl tanıştı? ➡ Necip Fazıl, Babıali isimli eserinde Peyami Safa için Ahmed Haşim ile kavga ettiğini yazar. Fakat kısa bir süre sonra 'dostu'nun hiçbir şey olmamışcasına Haşim ile kol kola gezdiğini belirtir: 'Güzel Sanatlar Akademisi balosunda, Peyami Safa'ya en iğrenç küfürleri basan, Sanat Tarihi Hocası Ahmed Haşim'i tokatlamıştı. Akademi Müdürü Namık İsmail'e Peyami Safa ile genç şairi göstererek: 'Namık, bu serserileri buraya neden çağırdın?' diye haykıran Ahmed Haşim, karşısına Peyami çıkınca ona en galiz tarafından sövmeye başlamış, bunun üzerine genç şair, Haşim'e sağlı ve sollu iki tokat atmış ve balo birbirine girmişti. İşin Babıâli ahlâkı bakımından en hazin tarafı şu ki, Ahmed Haşim gibi bir şaire sırf arkadaşı Peyami Safa'ya ettiği hakaretten ötürü darılan genç şair, kısa bir müddet sonra onu, Peyami ile kol kola Babıâli'den aşağı doğru inerken görmemiş miydi! Olur şey değil!' ➡İki yazarın arkadaşlıkları böyle kavgalarla bir küs bir barışık senelerce devam etti. Necip Fazıl, 17 yaşında tanıdığı Peyami Safa'nın vefatından sonra şunları kaleme aldı: 'Kafası vardı.