Sezai Karakoç’un Hızırla yolculuğu: “Hızırla Kırk Saat”

📚 Hızır (AS), efsanevi kişiliğiyle folklor, tasavvuf, halk inançları ve edebiyatta geniş bir yer tutar. Bilhassa klasik edebiyat kültüründe Hızır, önemli bir imge olarak karşımıza çıkmaktadır. Ahmet Yesevi, Mevlana, Yunus Emre gibi büyük mutasavvıfların eserlerinde Hızır'ın efsanevi kişiliğinden izler bulunur. Hızır klasik edebiyatta ab-ı hayat kavramıyla özdeşleşmiştir. Abı-ı hayat 'ölümsüzlük suyu, damlaları sonsuz hayat bağışlayan tatlı ve lezzetli su, bengi su' anlamına gelir. Edebi metinlerde geçtiği üzere Hızır'a ölümsüz suyu bahşedilmiştir. İçeni ölümsüzlüğe kavuşturan su: Âb-ı Hayât 📚 Ahmet Yesevi, Yunus Emre ve Mevlana'nın eserlerinde Hızır'ın ab-ı hayatla olan ilişkisine telmihte bulunan göndermeler vardır. Söz gelimi Ahmed Yesevî bir hikmetinde Hızır'la görüştüğünü, onun kendisine yardım edip elinden tuttuğunu, otuz bir yaşında iken kendisine ilahı aşka ulaştırdığını söyler. Yûnus Emre, Hızır'ın İlyâs ile birlikte âb-ı hayât içerek ölümsüzlüğe eriştiğini belirtir. Onun sunacağı şey ise âb-ı hayât yani ilâhî aşktır. Bu sakilik motifine başka şairlerde de rastlanır. Mevlânâ, Şems-i Tebrîzî'yi 'ikinci Hızır, zamanın Hızır'ı, görüş Hızır'ı, gerçek Hızır' gibi ifadelerle tanımlar. 📚 Divan edebiyatında ise Hızır (AS), insanlara yardım etmesi, denizde darda kalanların imdadına yetişmesi, yeşil elbisesini ve makamını kimsenin görmemesi, boğulanları karaya çıkarıp cenaze namazlarını kılması gibi özellikleriyle şiirlerdeki yerini alır. Birçok şairin dizesine yansıyan bu imge, bütün geleneğin hayata ve edebiyata bakışını gözler önüne serer. Örnekle beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun Edebiyatın yenileşme döneminde klasik özelliklerini kaybeden Hızır imgesi sadece deyimlerdeki varlığı ile edebî eserlerde yer almıştır. 📚 Fakat külliyata bedel bir istisna vardır ki geleneksel özün modern edebiyata nasıl tatbik edilebileceğinin en güzel örneğidir. Üstad Sezai Karakoç'un Hızırla Kırk Saat isimli eseri, çağların kalıplarına sığmayan yeni fakat niteliklerini kaybetmeyen bir Hızır imgesi ortaya koyar. İslami geleneğin en gür sesi; Sezai Karakoç 📚 Karakoç'un 1967'de yayımladığı Hızırla Kırk Saat adlı şiir kitabı, Hızır'ın dini ve efsanevi özelliklerini alegorik olarak yeni bir anlayışla kaleme aldığı eseridir. 📚 Kitap bazı bölümlerinde Hızır'ın konuşturulduğu dikkate değer bir eserdir. Sezai Karakoç, kırk bölümlük bu eserde söz gelimi Hızırla bir yolculuğa çıkar... İsmet Özel, Sezai Karakoç ve Rasim Özdenören'den unutulmaz alıntılarla İslam 'Ey yeşil sarıklı ulu hocalar bunu bana öğretmediniz 📚 Sezai Karakoç hatıralarında Hızırla Kırk Saat şiirinin nasıl yazıldığını şöyle anlatır: 'Hızırla Kırk Saat adlı, kırk bölümlü şiirimi 1967 yılı Mayıs ve Haziran aylarında, Yenikapı'da, deniz kenarında, kayalıklar arasındaki bir kır kahvesinde yazdım. Aşağı yukarı, kırk gün, akşamüzeri, bir iki saat, orda, deniz dalgalarının kıyıya çarpma seslerini dinleyerek ve her seferinde şiirin bir bölümünü yazarak kitabı tamamladım. Zaten, bu yüzdendir ki şiire Hızırla Kırk Saat ismini verdim: Sanki orada Hızır'a randevu vermiştim de her gidişimde, bu randevunun verimi ve armağanı olarak bir bölümle döndüm' Sezai Karakoç'un Lili şiirinin öyküsü 📚 Bir düşünür olarak getirdiği tutarlı eleştirilerle tanınan Sezai Karakoç'un Hızırla Kırk Saat şiiri, bir modernizm eleştirisi olarak karşımıza çıkmaktadır. 📚 Şiirine sitemli bir girişle başlayan Karakoç, 'bunları bana öğretmediniz' diyerek mutlak bilginin eksikliğine dair bir göndermede bulunur. Ve sitemlerine devam eder üstat... 📚 'Kadının üstün olduğu ama mutlu olmadığı' dizesi modern dönemin bir panoraması niteliğindedir. Okuyanı derinden etkileyen bu dizede, içinde yaşadığımız çağın en büyük problemlerinden biri dile getirilmiştir. Kadına verilen üstünlük, her daim ön plana çıkarılması onu belli noktalarda değersizleştirip bir obje haline getirmiştir. Karakoç bu noktaya dikkat çeker. Sezai Karakoç'un İslam milleti 📚 Modernizm eleştirisi ilerleyen dizelerde ve şiirlerde de karşımıza çıkar: İnsanlar teknoloji sayesinde ayaklarını yerden kesecek yöntemleri bulmuştur, havalarda uçarken; ölüm onları yerde yakalamıştır. 📚 Çünkü kendi elleriyle ürettikleri teknoloji çoğu zaman sonlarını getirmeye yetmiştir. Yüksek binalar dikip, 'yüceliğe' yakınlaşarak 'ölümsüzlük suyu'nu göklerde aramaya çalışan insanı her şekilde yeryüzünde ölüm yakalamıştır. 📚 İlk dizede 'yeşil sarıklı ulu hocalar'a yöneltilen sitem, ilerleyen dizelerde artarak devam etmiştir: 'Bunu bana öğretmediniz 📚 Şiirin bu dizelerinde Hz. İbrahim (AS) kıssasına da bir telmih bulunur. Eski zamanlarda insanlar putlar meydana getiriyorken günümüzde birtakım düşünce ve durumlarda da aynı putlaştırma devam etmektedir. Karakoç bu duruma vurgu yapar. 📚 İman gücüyle putları devirmek Hz. İbrahim'e (AS) öğretilmişti fakat Sezai Karakoç, modern dönemdeki manevi savaş karşısında putların nasıl devrilebileceğini öğretmeyen hocalara tepkilidir. Karakoç'un bahsettiği putlar, içinde yaşanılan çağın buhranlarını ifade eder. 'Bir kentten daha geçtim 📚 Nihayetinde Karakoç, 'Hızırla Kırk Saat' şiiriyle ölümsüzlüğe, ab-ı hayatı bulmaya doğru bir yolculuğa çıkmıştır... Bu yolculukta kendisine eşlik eden de Hızır'ın ta kendisidir...

Sezai Karakoç’un Hızırla yolculuğu: “Hızırla Kırk Saat”

EDEBİYATTAKİ "HIZIR" İMGESİ