Türk lehçelerinde savaş kelimesi

ESKİ TÜRKÇE Savaş - Uruş 🔹 Eski Türkçe dönemi, günümüzdeki lehçelerin temelini oluşturur. Bu bağlamda, Türk lehçelerindeki kelimeleri Eski Türkçe bilgisine göre değerlendirebiliriz. 🔹 Bu dönemde sıkça kullanılan savaş sözcüğünü, uruş ifadesi karşılar. Uruş kelimesinin manasını ise vuruşmak ve çarpışmaktır. ➡ Olar ikki uruştı. ➡ İkisi savaştı. Türk lehçelerinde 'seyahat' AZERBAYCAN TÜRKÇESİ- GÜNEYBATI GRUBU Savaş - Hərb 🔹 Türkiye Türkçesine yakınlığı ile tanınan Azerbaycan Türkçesi, Kafkasların genelinde konuşulan ve bu bögedeki kritik noktayı temsil eden bir lehçedir. 🔹 Azerbaycan Türkçesinde savaş sözcüğünü hərb, dava, muharibe kelimeleri karşılar. ➡ Muzey teşkil olunarkən Azerbaycan Herb Tarixine aid eksponatlar yox idi. ➡ Müzenin düzenlendiği dönemde Azerbaycan Askeri Tarihi ile ilgili herhangi bir sergi mevcut değildi. GAGAVUZ TÜRKÇESİ- GÜNEYBATI GRUBU Savaş - Savaş 🔹 Gagavuz lehçesi her ne kadar Türkçenin bir kolu olsa da konuşulduğu coğrafyadan ötürü zamanla Slav dil özellikleri göstermeye başlamıştır. 🔹 Gagavuz Türkçesinde bu durum yaşansa da kendine has öz Türkçe kelimeleri de bünyesinde bulundurur. Bunlardan biri de Türkiye Türkçesi ile aynı olan savaş sözcüğüdür. ➡ O giderdi ama kendi da bilmezdi nereyi. Kılıçları bile, zere geler savaş. ➡ O giderdi ama nereye gittiğini kendi de bilmezdi. Kılıçları bile, zira savaş geliyor. Türk lehçelerinde öğrenci TÜRKMEN TÜRKÇESİ - GÜNEYBATI GRUBU Savaş - Söweş 🔹 Oğuz grubuna dahil olan Türkmen Türkçesi, kendine özgü dil özellikleri bünyesinde bulundurur. Yalnız harf değişimlerinin gözlemlendiği bu lehçede savaş sözcüğünü; göreş, söweş, şer, uruş sözcükleri karşılar. ➡ Söweşte türkmenler topragyny daşary duşmanlardan goradylar. ➡ Savaşta Türkmenler topraklarını yabancı düşmanlardan korudular. KAZAK TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU Savaş - Urıs 🔹 Kuzeybatı yani Kıpçak Türkçesi grubunda yer alan Kazak Türkçesi, günümüzde Laltin alfabesi ile yazılmaktadır. Böylesine köklü bir Türkçe olan Kazak lehçesinde, savaş sözcüğünü atış, ayqas, soğıs, urıs, şabıs ifadeleri karşılar. ➡ Mın eskermen tüsti saypar bulaktan keyin urıştılar. ➡ Bin asker ile indi Saypor pınardan daha sonra savaştılar. Türk lehçelerinde selamlaşma - I KIRGIZ TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU Savaş - Soğuş 🔹 Kırgız Türklerinin ismi evvela Orhon Kitabelerinde geçer. 8. yüzyıldan itibaren Sayan bölgesine yerleşen Kırgızların dili, diğer lehçe gruplarındaki Altay Türkçesine oldukça benzemektedir. 🔹 Bu lehçede savaş sözcüğünü diğer lehçelerde olmayan soğuş ve uruş ifadelerini karşılar. ➡ Adamga mıltık kezgebe, soğuş çıguu. ➡ Adama tüfek doğrutlma savaş çıkar. KAZAN TATAR TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU Savaş - Suğış 🔹 Tatar isminin öncelikle Orhun Yazıtları'nda 'Otuz Tatar, Tokuz Tatar' olarak geçer. Her ne kadar bu lehçede, diğer lehçelerde yer alan sözcükler olsa da farklılık gösteren kelimeler olduğunu da söyleyebiliriz. 🔹 Buna, savaş manasına gelen suğış sözcüğünü örnek gösterebiliriz. ➡ Tatarça köp sugış süzlerni bar. ➡ Tatarca çok savaş sözleri var. Türk lehçelerinde 'ev' BAŞKURT TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU Savaş - Hugış 🔹 Başkurt lehçe olarak diğerlerine göre çok bilinmemektedir. Coğrafi olarak Tataristan Cumhuriyeti'ne yakın olsa da ses ve şekil özellikleri bakımından Tatar Türkçesine benzemez. 🔹 Başkurt lehçesinde savaş sözcüğünü huğış ifadesi karşılamaktadır. Bu sözcük Tatar lehçesindeki suğış kelimesinin karşılığıdır. ÖZBEK TÜRKÇESİ - GÜNEYDOĞU GRUBU Savaş - Urush 🔹 Özbek Türklerinin ismi, Altın Orda hükümdarlarından biri olan Emir Özbek'ten gelir. Özbek Türkçesi ise Karluk yani Güneydoğu grubunda yer alan bir lehçedir. 🔹 Özbek Türkçesinde savaş sözcüğünü urush, qirg'in, jang ifadeleri karşılamaktadır. ➡ Urush oxirigacha Turkiston legioniga oʻzbek millatiga mansub bo'lgan Boymirza Hayit boshchilik qiladi. ➡ Savaşın sonuna kadar Türkistan Lejyonunun başında Özbek uyruklu Boymirza Hayit vardı. Türk lehçelerinde duygu UYGUR TÜRKÇESİ - GÜNEYDOĞU GRUBU Savaş - Uruş 🔹 Arap alfabesi ile yazılan Uygur Türkçesi, Karluk yani güneydoğu grubunda yer almaktadır. Özbek Türkçesi ile aynı grupta yer alan bu lehçede savaş sözcüğünü, uruş ifadesi karşılamaktadır. ➡ Uruşta bolgan kiçkine balalarga bolup turur. ➡ Savaşta olan küçük çocuklara oluyor.