Türk lehçelerinde savaş kelimesi
Dört farklı kola ayrılan ve ondan fazla lehçesi bulunan Türkçe, oldukça zengin bir dildir. Dil ailesinde birbiriyle ilintili olan kelimeler sayesinde günümüzde lehçeler arası iletişim kolaylaşmaktadır. Yaşadığımız yüzyıl itibariyle sık kullandığımız "savaş" sözcüğü bahsettiğimiz kelimelerden sadece biridir. Gelin savaş kelimesinin, diğer lehçelerdeki karşılıklarına bir bakalım....
AZERBAYCAN TÜRKÇESİ- GÜNEYBATI GRUBU
Savaş - Hərb
🔹 Türkiye Türkçesine yakınlığı ile tanınan Azerbaycan Türkçesi, Kafkasların genelinde konuşulan ve bu bögedeki kritik noktayı temsil eden bir lehçedir.
🔹 Azerbaycan Türkçesinde savaş sözcüğünü hərb, dava, muharibe kelimeleri karşılar.
➡ Muzey teşkil olunarkən Azerbaycan Herb Tarixine aid eksponatlar yox idi.
➡ Müzenin düzenlendiği dönemde Azerbaycan Askeri Tarihi ile ilgili herhangi bir sergi mevcut değildi.
GAGAVUZ TÜRKÇESİ- GÜNEYBATI GRUBU
Savaş - Savaş
🔹 Gagavuz lehçesi her ne kadar Türkçenin bir kolu olsa da konuşulduğu coğrafyadan ötürü zamanla Slav dil özellikleri göstermeye başlamıştır.
🔹 Gagavuz Türkçesinde bu durum yaşansa da kendine has öz Türkçe kelimeleri de bünyesinde bulundurur. Bunlardan biri de Türkiye Türkçesi ile aynı olan savaş sözcüğüdür.
➡ O giderdi ama kendi da bilmezdi nereyi. Kılıçları bile, zere geler savaş.
➡ O giderdi ama nereye gittiğini kendi de bilmezdi. Kılıçları bile, zira savaş geliyor.
Türk lehçelerinde öğrenci
TÜRKMEN TÜRKÇESİ - GÜNEYBATI GRUBU
Savaş - Söweş
🔹 Oğuz grubuna dahil olan Türkmen Türkçesi, kendine özgü dil özellikleri bünyesinde bulundurur. Yalnız harf değişimlerinin gözlemlendiği bu lehçede savaş sözcüğünü; göreş, söweş, şer, uruş sözcükleri karşılar.
➡ Söweşte türkmenler topragyny daşary duşmanlardan goradylar.
➡ Savaşta Türkmenler topraklarını yabancı düşmanlardan korudular.
KAZAK TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU
Savaş - Urıs
🔹 Kuzeybatı yani Kıpçak Türkçesi grubunda yer alan Kazak Türkçesi, günümüzde Laltin alfabesi ile yazılmaktadır. Böylesine köklü bir Türkçe olan Kazak lehçesinde, savaş sözcüğünü atış, ayqas, soğıs, urıs, şabıs ifadeleri karşılar.
➡ Mın eskermen tüsti saypar bulaktan keyin urıştılar.
➡ Bin asker ile indi Saypor pınardan daha sonra savaştılar.
KIRGIZ TÜRKÇESİ - KUZEYBATI GRUBU
Savaş - Soğuş
🔹 Kırgız Türklerinin ismi evvela Orhon Kitabelerinde geçer. 8. yüzyıldan itibaren Sayan bölgesine yerleşen Kırgızların dili, diğer lehçe gruplarındaki Altay Türkçesine oldukça benzemektedir.
🔹 Bu lehçede savaş sözcüğünü diğer lehçelerde olmayan soğuş ve uruş ifadelerini karşılar.
➡ Adamga mıltık kezgebe, soğuş çıguu.
➡ Adama tüfek doğrutlma savaş çıkar.
