Türkülerde dağ imgesi

🔸 Türküler içinde bazı mekan, zaman ve kişiler ayrıcalıklı konumları sebebiyle emsallerinden ayrıldı. Bunlar içinde sevgili imgesinden sonra en çok öne çıkan ise dağlar oldu. İslamiyet öncesinden bu yana dağlar, Türk kültüründe önemli bir noktada oldu. Milletimizin İslam ile şereflenmesinin ardından dağ kültü, kendisine yine kuvvetli dayanak noktaları buldu. 🔸 Zira dağlar Kur'an-ı Kerim'de denge merkezi olarak geçmekte. Allah Resulü Hz. Muhammed'in (S.A.V.) Hira mağarasında tefekkür etmesi, Sevr mağarasında saklanması, Hz. Musa'nın (A.S.) Allah Teala ile Tur Dağı'nda konuşması dağları önemli bir varlık olarak öne çıkardı. OKUYUCUYA NEFES ALDIRAN SEVGİ: EDEBİYATIMIZDA DOĞA 🔸 Bu gerekçeler neticesinde dağlar, türkülerimizde önemli bir imge olarak kendisine yer buldu. Ulu ve yüce sıfatları ile türkülerde öne çıkan dağ kavramı; dertleşilen, sığınılan, barındıran, yoldaşlık eden, gurbetin temsili, ayıran ve engelleyici gibi vasıflarıyla bilindi. Dağlar türkülerimizde coğrafi öge olmaktan ziyade canlı bir varlık olarak kabul edildi. 🔸 Tabiatın en güzel varlıklarından olan dağlar, milletimizin hafızası olan türkülerin ayrılmaz imgelerinden birisiydi. Türküler içinde dağlar en çok; kendisine sığınılan ulu varlık, gurbetin yegane temsilcisi, zafere giden yolun ayrılmaz parçası, yüceliğin temsili, dert paylaşan varlık olarak öne çıktı. 🔸 Dağlar milletimiz için tarih boyunca bağrına sığınılan yüce bir varlık, ulu bir mekan olarak da idrak edildi. Türkülerimizde dağ imgesi güvenme, dayanma, sığınma gibi anlamlarıyla da yer buldu. Bunun en meşhur örneği ise Dadaloğlu'nun kaleme aldığı türküde kendini gösterdi. 'Hakkımızda devlet vermiş fermanı 🔸 Dağların insanın gördüğü en ulu varlıklardan biri olması, onları irfan türkülerinin vazgeçilmez unsurlarından birisi yapmıştı. 'Yüce dağ başından indiremedim Yol ver bana yol ver ey yüce dağlar 🔸 Milletimizin kader çizgisinin en belirgini olan türkülerde dağların en belirgin vasfı ise yüce bir varlık olmalarıydı. Türkülerde dağların yüceliğine atıf yapılarak hem dertler anlatılır hem de durumun büyüklüğüne dikkat çekilirdi. 'Yüce dağ başında yanar bir ışık 🔸 Dağların insanın gördüğü en ulu varlıklardan biri olması, onları irfan türkülerinin vazgeçilmez unsurlarından birisi yapmıştı. 'Yüce dağ başından indiremedim 🔸 Özellikle 'yüce dağ başında yanar bir ışık' ile başlayan türküde dağların yüceliğine dikkat çekildiği gibi bu yücelik karşısında insanın takınması gereken fanilik vasfı da öne çıkarılır. 🔸 Yunus Emre şiirlerinde dağ, yücelik tarafı ele alınarak bir zikir arkadaşı, Hakk'a ulaşmanın vüsulu olarak da görüldü. 'Dağlar ile taşlar ile 🔸 Dağlar, ululukları ise asırlar boyunca insanların dertlerini paylaştıkları bir sessiz yüce olmuşlardı. Hem bir bilge hem de dinleyen vasıfları ile dağlar insanlığın dertlerini en rahat şekilde dökebildikleri varlıklar olarak kayıtlara geçmişlerdi. Kan ağlıyor Erzincan'ın dağları 🔸 Bunun dışında dağların bir derdi paylaşmasının esasında ciddi bir geçmişi mevcuttu. Kur'an-ı Kerim'de Haşr Suresi 21. Ayette Allah Teala, 'Şayet biz bu Kur'an'ı bir dağın üzerine indirmiş olsaydık, onu Allah korkusundan titremiş ve paramparça olmuş görürdün. İşte bu misalleri insanlar düşünsünler diye veriyoruz.' buyurdu. 🔸 İnsanlık belki de kendisine verilen Kur'an-ı Kerim'i taşıyamayan dağlar ile arasında bir ortak nokta olarak gördü. Bu sebepten dolayı da okuduğu türkülerde derdine dağları da ortak etti. 🔸 Tarihimizde bazı anlar ve metinler ciddi şekilde yer etmişti. Milletimizin yıllar sonra kendisinden alınan bir toprağa karşı başlattığı 1896 Türk-Yunan Harbi zaferle sonuçlanan ve Osmanlı üzerine oyunlar oynayanları korkutan bir savaştı. 🔸 Bitti denilen Osmanlılar, tüm gelişmişliği yanlarına alan Yunanları büyük bir mağlubiyete uğratarak harbi kazanmışlardı.Yaklaşık yirmi yıldır savaş görmeyen Osmanlı topraklarında bu harp 'eğil dağlar' türküsü ile hafızalara kazınmıştı. 'Eğil dağlar eğil üstünden aşam 🔸 Anadolu yöresine olan bu türkü, Teselya Harbi'ne giden her tren vagonunda Osmanlı askerleri tarafından okunmuştu. Osmanlı ordusunun adeta marşı olmuştu. 🔸 Öyle ki Rumeli ve Anadolu'nun ayrılmaz bütünlüğü ve İslam yurdu olması en son 'eğil dağlar eğil üstünden aşam' türküsü ile tescillenmişti. 🔸 Milletimiz, yüzyıllardır mazisini gönlünde taşıyan ve bunu sürekli olarak tazeleyen bir anlayışa sahip oldu. İrfan denizinin coşkun sesleri olan türküler de bunun en güzel yansımalarından biri olarak kültürümüzde yer etti. Türküler her konuyu kapsadıklarından dağlar gibi yüce varlıkları da merkeze aldılar. 🔸 Öyle ki dağlar hakkında pek çok türkü günümüzde de çokça dinleniyor. Milletimizin uzun yıllar boyunca göçmen olması ve tabiatla iç içe bir yaşamı benimsemesi bu gerçekliğin en önemli sebebi oldu. 🔸 Bu sebeplerden dolayı türkülerimizde dağlara dertler anlatıldı, seslenildi, anna-baba yerine konuldu, dert ortağı yapıldı. Milletimizin ortak hafızası olan türküler, inancımızın güzel bir yansıması oldukları gibi insanın diliyle de beslediği bir mekan olarak tebarüz etti.