Camilerin iç süsü: Kubbe yazıları

◾ Kaynağını Allah Teala ve Resulullah'dan (SAV) alan İslam sanatları her zaman en güzelin peşinde oldu. Bu minvalde asırlar boyunca inşa edilen birbirinden güzel camiler, muhtelif özellikleriyle öne çıktılar. ◾ Osmanlı medeniyetinde inşa edilen ve ince işçilikleri ile öne çıkan camilerin en dikkat çekici noktaları da göğe doğru baktıkça görülen kubbe içi yazılarıydı. Sizler için öne çıkan camilerin kubbe içi yazılarını derledik. İslam sanatları ⚪ Sultan Selim Camii iç kubbesi 'Allah göklerin ve yerin nûrudur. Onun nûrunun misali, içinde kandil bulunan bir kandilliktir. Kandil bir cam içindedir, cam inciyi andıran bir yıldızdır; (bu kandil) doğuya da batıya da ait olmayan, yağı neredeyse ateş dokunmasa bile ışık veren mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Nûr üstüne nûr. Allah nûruna dilediğini kavuşturur. Allah insanlar için misaller veriyor, Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir.' Nûr Suresi 35. Ayet Nûr Suresi 35. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Nûr Suresi 35. Ayet Tefsiri ➡ Nur âyeti diye anılan bu âyetin açıklanması amacıyla tefsirlerde sayfalar dolusu açıklamalar kaleme alınmış, ayrıca kitaplar yazılmıştır. Bunlar arasında en meşhur olanı Gazzâlî'nin Mişkâtü'l-envâr'ıdır. Genellikle tefsirciler, nurun Allah olamayacağı ön kabulünden yola çıkarak burada mecaz yoluyla bir anlatımın söz konusu olduğunu ve te'vil edilmesi gerektiğini ileri sürerken Gazzâlî farklı bir tezle karşımıza çıkmakta ve özetle şöyle demektedir: Nur kelimesinin, idrak kabiliyeti ve mânevî olgunluğu farklı irfan derecelerine göre birden fazla hakiki mânası vardır. Sıradan insanlara göre nur zuhurdan ibarettir. 'Görünmek, ortaya çıkmak' mânasındaki zuhur da izâfî bir kavramdır. Bu kesime göre en güçlü idrak aracı duyulardır, konuyla ilgili olarak da görme duyusudur. Buradan hareketle, güneş ve lamba gibi hem kendini hem başka şeyleri gösteren nesneye 'nur' denilmiştir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Sultan Selim Camii ◾ Cihan padişahı Yavuz Sultan Selim'in vefatının ardından oğlu Kanuni Sultan Süleyman Han tarafından inşa ettirilen cami, üç yıllık inşaatın ardından 1522 yılında ibadete açıldı. ◾ Haliç'i gören ve çukurbostan olarak bilinen bir tepe üzerinde inşa edilen yapının içerisinde Yavuz Sultan Selim'in türbesi de bulunmaktadır. Tamamen küfeki taşından inşa edilen mabedin mimarı ise Mimar Acem Ali'dir. Mimar Acem Ali kimdir? Adı bilinen ilk Osmanlı mimarbaşı olan Acem Ali, 1537 yılında vefat etmiştir. Gazi Hüsrev Bey Külliyesi ve Piri Mehmed Paşa Cami, Hatuniye Cami ve Sultan Selim Cami gibi eserlerin mimarı olarak kabul edilir. Küfeki taşı nedir? Aslında bir istiridye kalkeri olan bu taş, sudan ayrılmasıyla beraber sertlik kazanan bir yapıya sahiptir. ⚪ Süleymaniye Camii iç kubbesi 'Gerçek şu ki Allah, koyduğu düzenden sapmamaları için gökleri ve yeri tutmaktadır. Şayet sapacak olsalar artık O'ndan başka hiç kimse onları tutamaz. Şüphesiz O halîmdir, çok bağışlayıcıdır.' Fâtır Suresi 41. Ayet Fâtır Suresi 41. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Fâtır Suresi 41. Ayet Tefsiri ➡ Göklerin yani ilâhî yasalar düzenine uygun olarak uzay içinde işlevlerini sürdüren bütün galaksilerin, gök cisimlerinin ve bu düzen içinde insan bakımından özel bir önemi haiz olan yerkürenin yörüngelerinden sapmaması Allah Teâlâ'nın irade ve kudretiyle mümkün olmaktadır. Yüce Allah bu hassas dengenin bozulmasını murat etmiş olsa artık bu sapmayı önleyebilecek hiçbir güç yoktur (bu konuda ayrıca bk. Ra'd 13/2). Âyetin 'sapmamaları için' şeklinde çevrilen kısmında kullanılan ve zevâl kökünden türetilen fiil hem 'bir şeyin nizamının bozulması' hem de 'yok olması' anlamına gelir. Burada her iki mânanın birlikte kastedildiği anlaşılmaktadır. Zira göklerin ve yerin hareketindeki en küçük bir sapma ve dengesindeki en küçük bir bozulma aynı zamanda onların yok olması demektir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Süleymaniye Camii ◾ Osmanlı Devleti'nin en önemli hünkarlarından olan Kanuni Sultan Süleyman'ın Mimar Sinan'a planlatıp, inşa ettirdiği Süleymaniye Külliyesi, Klasik Osmanlı mimarisinin en müstesna örneklerinden birisidir. ◾ Temel biçiminden iç tezyinatına kadar büyük bir hassasiyetle inşa edilen yapı, kaya temele inşa edilmesinden dolayı geçirdiği yüzün üzerindeki depremi tek bir çatlak almadan atlatmıştır. Süleymaniye'nin sırları ⚪ Büyük Selimiye Camii iç kubbesi 'Allah göklerin ve yerin nûrudur. Onun nûrunun misali, içinde kandil bulunan bir kandilliktir. Kandil bir cam içindedir, cam inciyi andıran bir yıldızdır; (bu kandil) doğuya da batıya da ait olmayan, yağı neredeyse ateş dokunmasa bile ışık veren mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Nûr üstüne nûr. Allah nûruna dilediğini kavuşturur. Allah insanlar için misaller veriyor, Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir.' Nûr Suresi 35. Ayet Nûr Suresi 35. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Nûr Suresi 35. Ayet Tefsiri ➡ Nur âyeti diye anılan bu âyetin açıklanması amacıyla tefsirlerde sayfalar dolusu açıklamalar kaleme alınmış, ayrıca kitaplar yazılmıştır. Bunlar arasında en meşhur olanı Gazzâlî'nin Mişkâtü'l-envâr'ıdır. Genellikle tefsirciler, nurun Allah olamayacağı ön kabulünden yola çıkarak burada mecaz yoluyla bir anlatımın söz konusu olduğunu ve te'vil edilmesi gerektiğini ileri sürerken Gazzâlî farklı bir tezle karşımıza çıkmakta ve özetle şöyle demektedir: Nur kelimesinin, idrak kabiliyeti ve mânevî olgunluğu farklı irfan derecelerine göre birden fazla hakiki mânası vardır. Sıradan insanlara göre nur zuhurdan ibarettir. 'Görünmek, ortaya çıkmak' mânasındaki zuhur da izâfî bir kavramdır. Bu kesime göre en güçlü idrak aracı duyulardır, konuyla ilgili olarak da görme duyusudur. Buradan hareketle, güneş ve lamba gibi hem kendini hem başka şeyleri gösteren nesneye 'nur' denilmiştir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Büyük Selimiye Camii ◾ Sultan III. Selim'in Üsküdar'da büyük bir hassasiyetle inşa ettirdiği Selimiye Camii, etrafında bir yerleşim yeri oluşacak şekilde planlandı. Bu yerleşim noktası da III. Selim'in yönetim anlayışına paralel olarak Nizam-ı Cedid'i simgelemektedir. Nizam-ı Cedid nedir? 'Yeni Düzen' anlamına gelen kelime grubu III. Selim'in sosyal, askeri, ekonomik ⚪ Üsküdar Mihrimah Sultan Camii iç kubbesi ◾ Mihrimah Sultan Camii'nin iç kubbesinde adet olduğu üzere bir ayet yazmıyor. İç kubbe üzerinde: 'Ey Hakim Allah, Ey Kavi Allah, Ey Rahman Allah, Ey Rahim Allah, Ey Mübdi Allah, Ey Berr Allah ' ifadesi yer alır. Bu ifadeler kalplerin Allah Teala zikri ile tatmin olacağına gönderme yapılarak kubbe üzerine güzel bir kalem işi ile işlenmiştir. Mihrimah Sultan Camii ◾ Uzun yıllar boyunca İstanbul kartpostallarını süsleyen Üsküdar Mihrimah Sultan Camii, Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. ◾ Zamanla Üsküdar'ın simgesi olan Mihrimah Sultan Camii'nde Mimar Sinan farklı inşaat tekniklerini kullandı. Sahile çok yakın bir mevkide inşa edilen mabed, Üsküdar ehli için bir buluşma merkezi hüviyetinde oldu. Kanuni Dönemi Hanım Sultanları ⚪ Fatih Camii iç kubbesi 'Tâ-hâ. Biz Kur'an'ı sana mutsuz olasın diye indirmedik. Ancak Allah korkusu taşıyanlar için öğüt olsun diye indirdik. O, yeri ve yüce gökleri yaratan Allah katından peyderpey gönderilmiştir. Rahmân olan Allah arşa istivâ etmiştir. Göklerde, yerde, ikisinin arasında ve toprağın altında ne varsa hepsi O'nundur.' Tâhâ Suresi 1-6. Ayetler Tâhâ Suresi 1- 6. Ayetleri dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Tâhâ Suresi 1- 6. Ayetler Tefsiri ➡ Müfessirler arasında, bu sûrenin ilk âyetini oluşturan ve 'tâ-hâ' şeklinde okunan iki harfin mahiyeti ve anlamı hususunda iki yorum vardır. a) Bunlar bazı sûrelerin başında yer alan ve teker teker okunduğu için 'hurûf-i mukattaa' diye adlandırılan harflerdendir (bu konuda bilgi için bk. Bakara 2/1). b) Bunlar ayrı iki harf değil, anlamı olan bir kelimedir. Bu eğilim içinde kuvvetli bulunan görüşe göre bu kelime Arapça'nın bazı lehçelerinde 'ey kişi, ey insan!' mânasına gelmektedir. Bu görüşün sahipleri, İslâm öncesi Arap şiirinden bu anlamdaki kullanımı gösteren örnekleri zikrederler. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Fatih Camii ◾ Ebu'l Feth Fatih Sultan Mehmed Han tarafından Bizans imparatorlarının gömüldüğü tepeye yaptırılan, İstanbul'un ilk selatin camisi olan Fatih Camii, Mimar Atik Sinan'ın eseridir. Atik Sinan kimdir? Tam adı Sinaüddin Yusuf bin Abdullah olan Atik Sinan, Rum asıllı bir mimardır. İstanbul'un ilk İslam yapılarının mimarı olan Sinan aynı zamanda 15. yüzyıl mimarisinin en seçkin temsilcilerindendir. ◾ Cami içerisindeki Sahn-ı Seman Medresesi Osmanlıların uyguladığı yükseköğretimin en iyi numulerindendir. Fatih Külliyesi 1469'da hizmete girmesine rağmen 1766 depreminde harabe haline geldi. Sultan III. Mustafa tarafından tamir ettirilen mabed 1771 yılında tekrar ibadet etmeye uygun bir mekan oldu. Fatih Camii ve Külliyesi hakkında 10 bilgi ⚪ Eminönü Yeni Valide Sultan Camii iç kubbesi 'Gerçek şu ki Allah, koyduğu düzenden sapmamaları için gökleri ve yeri tutmaktadır. Şayet sapacak olsalar artık O'ndan başka hiç kimse onları tutamaz. Şüphesiz O halîmdir, çok bağışlayıcıdır.' Fâtır Suresi 41. Ayet Fâtır Suresi 41. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Fâtır Suresi 41. Ayet Tefsiri ➡ Göklerin yani ilâhî yasalar düzenine uygun olarak uzay içinde işlevlerini sürdüren bütün galaksilerin, gök cisimlerinin ve bu düzen içinde insan bakımından özel bir önemi haiz olan yerkürenin yörüngelerinden sapmaması Allah Teâlâ'nın irade ve kudretiyle mümkün olmaktadır. Yüce Allah bu hassas dengenin bozulmasını murat etmiş olsa artık bu sapmayı önleyebilecek hiçbir güç yoktur (bu konuda ayrıca bk. Ra'd 13/2). Âyetin 'sapmamaları için' şeklinde çevrilen kısmında kullanılan ve zevâl kökünden türetilen fiil hem 'bir şeyin nizamının bozulması' hem de 'yok olması' anlamına gelir. Burada her iki mânanın birlikte kastedildiği anlaşılmaktadır. Zira göklerin ve yerin hareketindeki en küçük bir sapma ve dengesindeki en küçük bir bozulma aynı zamanda onların yok olması demektir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Eminönü Yeni Valide Sultan Camii ◾ 'Yeni', 'Valide Sultan Camii' olarak bilinen ve tarihi yarımadanın girişinde, Eminönü'nde ziyaretçilerini büyüleyen caminin esasında ilk banisi Safiye Sultan'dır. ◾ 68 yıl ile en uzun süre inşaatı süren cami olarak bilinen Valide Sultan Camii'nin inşasına Mimar Davut Ağa başlamış, Mimar Dalgıç Ahmed Ağa devam ettirmiş ve Mustafa Ağa hitama erdirmiştir. Yapımı 66 yıl süren Osmanlı camisi ⚪ Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii iç kubbesi 'Allah göklerin ve yerin nûrudur. Onun nûrunun misali, içinde kandil bulunan bir kandilliktir. Kandil bir cam içindedir, cam inciyi andıran bir yıldızdır; (bu kandil) doğuya da batıya da ait olmayan, yağı neredeyse ateş dokunmasa bile ışık veren mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Nûr üstüne nûr. Allah nûruna dilediğini kavuşturur. Allah insanlar için misaller veriyor, Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir.' Nûr Suresi 35. Ayet Nûr Suresi 35. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Nûr Suresi 35. Ayet Tefsiri ➡ Nur âyeti diye anılan bu âyetin açıklanması amacıyla tefsirlerde sayfalar dolusu açıklamalar kaleme alınmış, ayrıca kitaplar yazılmıştır. Bunlar arasında en meşhur olanı Gazzâlî'nin Mişkâtü'l-envâr'ıdır. Genellikle tefsirciler, nurun Allah olamayacağı ön kabulünden yola çıkarak burada mecaz yoluyla bir anlatımın söz konusu olduğunu ve te'vil edilmesi gerektiğini ileri sürerken Gazzâlî farklı bir tezle karşımıza çıkmakta ve özetle şöyle demektedir: Nur kelimesinin, idrak kabiliyeti ve mânevî olgunluğu farklı irfan derecelerine göre birden fazla hakiki mânası vardır. Sıradan insanlara göre nur zuhurdan ibarettir. 'Görünmek, ortaya çıkmak' mânasındaki zuhur da izâfî bir kavramdır. Bu kesime göre en güçlü idrak aracı duyulardır, konuyla ilgili olarak da görme duyusudur. Buradan hareketle, güneş ve lamba gibi hem kendini hem başka şeyleri gösteren nesneye 'nur' denilmiştir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii ◾ 37 metrelik kubbe yüksekliğiyle surların dibinde, asaletiyle İstanbul'u kuşatan bir eser olan Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii, Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan'ın İstanbul'a bir hediyesidir. ◾ Mimar Sinan tarafından tasarlanan cami, 1565 senesinde ibadete açıldı.Külliyenin içerisinde bulunan caminin yanında komplekste hamam, medrese, dükkan, arasta, mekteb, çeşme ve türbe de bulunuyordu. Mihrimah Sultan'ın Devlet-i Aliyye'yi ihya eden hizmetleri ⚪ Sultan Ahmed Camii iç kubbesi 'Gerçek şu ki Allah, koyduğu düzenden sapmamaları için gökleri ve yeri tutmaktadır. Şayet sapacak olsalar artık O'ndan başka hiç kimse onları tutamaz. Şüphesiz O halîmdir, çok bağışlayıcıdır.' Fâtır Suresi 41. Ayet Fâtır Suresi 41. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Fâtır Suresi 41. Ayet Tefsiri ➡ Göklerin yani ilâhî yasalar düzenine uygun olarak uzay içinde işlevlerini sürdüren bütün galaksilerin, gök cisimlerinin ve bu düzen içinde insan bakımından özel bir önemi haiz olan yerkürenin yörüngelerinden sapmaması Allah Teâlâ'nın irade ve kudretiyle mümkün olmaktadır. Yüce Allah bu hassas dengenin bozulmasını murat etmiş olsa artık bu sapmayı önleyebilecek hiçbir güç yoktur (bu konuda ayrıca bk. Ra'd 13/2). Âyetin 'sapmamaları için' şeklinde çevrilen kısmında kullanılan ve zevâl kökünden türetilen fiil hem 'bir şeyin nizamının bozulması' hem de 'yok olması' anlamına gelir. Burada her iki mânanın birlikte kastedildiği anlaşılmaktadır. Zira göklerin ve yerin hareketindeki en küçük bir sapma ve dengesindeki en küçük bir bozulma aynı zamanda onların yok olması demektir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Sultan Ahmed Camii ◾ İnşaatı 1609 - 1617 yılları arasında süren Sultan Ahmed Camii, Sultan I. Ahmed tarafından Mimar Sedefkar Mehmed Ağa'ya yaptırıldı. Esasında bir külliye olan yapının içerisinde; cami, medreseler, arasta, hünkar kasrı, dükkan, hamam, çeşme, sebil, türbe, sıbyan mektebi, darüşşifa ve imaret gibi birbirinden mühim eserleri içerisinde barındırıyor. ◾ Camiyi dünya çapında meşhur yapan ise içerisinde barındırdığı binlerce İznik çinisi... Güneş huzmelerinin içeriye dolmasıyla masmavi bir görüntü çizen Sultan Ahmed Camii, yabancılar tarafından 'Blue Mosque' olarak bilindi. Bilinmeyen yönleriyle Sultan Ahmed Camii ve Külliyesi ⚪ Ayasofya-i Kebir Camii iç kubbesi 'Allah göklerin ve yerin nûrudur. Onun nûrunun misali, içinde kandil bulunan bir kandilliktir. Kandil bir cam içindedir, cam inciyi andıran bir yıldızdır; (bu kandil) doğuya da batıya da ait olmayan, yağı neredeyse ateş dokunmasa bile ışık veren mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Nûr üstüne nûr. Allah nûruna dilediğini kavuşturur. Allah insanlar için misaller veriyor, Allah her şeyi hakkıyla bilmektedir.' Nûr Suresi 35. Ayet Nûr Suresi 35. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Nûr Suresi 35. Ayet Tefsiri ➡ Nur âyeti diye anılan bu âyetin açıklanması amacıyla tefsirlerde sayfalar dolusu açıklamalar kaleme alınmış, ayrıca kitaplar yazılmıştır. Bunlar arasında en meşhur olanı Gazzâlî'nin Mişkâtü'l-envâr'ıdır. Genellikle tefsirciler, nurun Allah olamayacağı ön kabulünden yola çıkarak burada mecaz yoluyla bir anlatımın söz konusu olduğunu ve te'vil edilmesi gerektiğini ileri sürerken Gazzâlî farklı bir tezle karşımıza çıkmakta ve özetle şöyle demektedir: Nur kelimesinin, idrak kabiliyeti ve mânevî olgunluğu farklı irfan derecelerine göre birden fazla hakiki mânası vardır. Sıradan insanlara göre nur zuhurdan ibarettir. 'Görünmek, ortaya çıkmak' mânasındaki zuhur da izâfî bir kavramdır. Bu kesime göre en güçlü idrak aracı duyulardır, konuyla ilgili olarak da görme duyusudur. Buradan hareketle, güneş ve lamba gibi hem kendini hem başka şeyleri gösteren nesneye 'nur' denilmiştir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın Ayasofya-i Kebir Camii ◾ Ortodoks Hristiyanlar için tarihi bir misyonu olan ve miladi 6. yüzyıldan beri ayakta duran Ayasofya, kutlu fethin ardından bizzat Fatih Sultan Mehmed'in eliyle camiye çevrildi. ◾ Cami olmasıyla beraber yepyeni bir surete kavuşan Ayasofya, seneler içinde İslam sanatlarının en güzel eserlerinin duvarlarını süslediği bir ibadethane oldu. ◾ Zamanla Anadolu Müslümanlığının bir simgesi haline gelen Ayasofya bir dönem kapalı kalsa da tekrar ibadete açılarak var olduğu topraklardaki misyonunu sürdürmeyi başarıyor. Ayasofya'nın hat levhaları ⚪ Atik Valide Camii iç kubbesi 'Gerçek şu ki Allah, koyduğu düzenden sapmamaları için gökleri ve yeri tutmaktadır. Şayet sapacak olsalar artık O'ndan başka hiç kimse onları tutamaz. Şüphesiz O halîmdir, çok bağışlayıcıdır.' Fâtır Suresi 41. Ayet Fâtır Suresi 41. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın Fâtır Suresi 41. Ayet Tefsiri ➡ Göklerin yani ilâhî yasalar düzenine uygun olarak uzay içinde işlevlerini sürdüren bütün galaksilerin, gök cisimlerinin ve bu düzen içinde insan bakımından özel bir önemi haiz olan yerkürenin yörüngelerinden sapmaması Allah Teâlâ'nın irade ve kudretiyle mümkün olmaktadır. Yüce Allah bu hassas dengenin bozulmasını murat etmiş olsa artık bu sapmayı önleyebilecek hiçbir güç yoktur (bu konuda ayrıca bk. Ra'd 13/2). Âyetin 'sapmamaları için' şeklinde çevrilen kısmında kullanılan ve zevâl kökünden türetilen fiil hem 'bir şeyin nizamının bozulması' hem de 'yok olması' anlamına gelir. Burada her iki mânanın birlikte kastedildiği anlaşılmaktadır. Zira göklerin ve yerin hareketindeki en küçük bir sapma ve dengesindeki en küçük bir bozulma aynı zamanda onların yok olması demektir. Tefsirin devamını okumak için tıklayın ◾ Üsküdar'ın Toptaşı tepesine II. Selim'in eşi, III. Murad Han'ın annesi Nurbanu Sultan tarafından yaptırılan Valide-i Atik Külliyesi'nin mimarı büyük usta Mimar Sinan'dı. ◾ 1579 senesinde ibadete açılan cami, kalabalıktan uzak bir mevkide Üsküdar halkının kendisini dinlediği bir ibadethane oldu. Etrafına zamanla insanların yerleşmesi ile cami aynı zamanda adını muhite verdi. Atik Valide Sultan çeşmelerinin akıbeti