Çöldeki inci: Burku Sarayı

🔸 İslam mimarisi medeniyet geleneğimizin en önemli ayaklarından birini teşkil eder. Bir düşünce biçiminin dışa vurumu olan mimari, bakış açısı ile alakalıdır. 🔸 Birbirine zıt ve aynı zamanda besleyici olan medeniyet anlayışlarının tarihi seyirleri, en sarih biçimde mimari eserler üzerinden anlaşılır. Müslümanların kurduğu kadim şehir: Basra 🔸 Emeviler de hızlı bir şekilde imar faaliyetlerine yöneldi. Ürdün'ün Mafrak vilayetine bağlı Ruveyşid kentindeki sarayın yapım tarihi sekizinci yüzyılın başlarına kadar uzanıyor. 🔸 Çöl bölgesinden geçilerek ulaşılan, başkent Amman'a 260 kilometre uzaklıktaki Burku Sarayı kalıntıları, Emevi mimari özelliklerini yansıtıyor. İran mimarisinin zarif örneği: Burucerdi Evi 🔸 Zaman içerisinde kullanılmamaktan ötürü yıkılarak bir harabeye dönüşen saray, bugün hala turistler için önemli bir uğrak noktası. 🔸 Sarayın inşa edildiği alanda MÖ 400 ile MS 106 yılları arasında Ürdün topraklarında hüküm süren Nebatilere ait saray kalıntıları olduğu belirtiliyor. Tarihin en büyük camisi Samerra 🔸 Kuzey Arabistan kabilelerinden olan Nebatiler, Petra Antik Kenti'ni de inşa eden önemli bire medeniyettir. 🔸 Emeviler de Burku Sarayı'nı Nebatiler'den kalan alan üzerine inşa ederek aynı zamanda bir medeniyet derdinde olduklarını ortaya koyarlar. Yüzlerce yıllık büyük gizem: Giza 🔸 Altıncı Emevi Halifesi Velid bin Abdulmelik zamanında yeniden inşa edildiği tespit edilen Burku Sarayı, bölgede bulunan siyah bazalt taşlardan yapılmış en eski İslam medeniyeti eserlerinden biri olarak kabul edilir. 🔸 Saray, hava şartları ve ziyaretçilerin temasları nedeniyle kaybolan yapısına rağmen İslam tarihine ilişkin önemli nüansları yaşatmayı sürdürüyor. Medeniyet membaı şehir: Herat 🔸 Burku Sarayı yıkılmadan evvel üç katlıydı ve yanında başka bir yapı daha bulunuyordu. Sarayda sıcak ve soğuk su ulaşımı için taştan ve kerpiçten kanallar da mevcuttu. 🔸 Ayrıca Sarayın bitişiğinde büyük bir gölet yer alıyor. Bölge halkı, Irak ve Suriyelilerin o dönemlerde su ihtiyacını karşılamak için bölgeye geldiğini ifade ediyor. Osmanlı'nın Kıbrıs'taki mührü: Büyük Han 🔸 Bölgede çok sayıda çakmaktaşının yanı sıra özellikle çeşitli şekil ve büyüklükteki baltalar, kazı aletleri, bıçaklar, ok uçları ve değirmen taşları da görülüyor. 🔸 Tunç ve erken dönem demir çağlarına tarihlenen çanak çömlekler, Arap Nebati uygarlığına kadar uzanan çok sayıda fiziksel kanıt, bazı Roma mimari sistemleri ve miladi ilk yüzyıllara ait eski Arap yazıtları da bölgede keşfedilenler arasındaydı. İlhamını Bakara Suresi'nden alan mabed: Hamidiye Camii 🔸 Bu materyallerden Burku Sarayı'nın yer aldığı alanın eski çağlardan bu yana önemli bir bölge olduğu anlaşılıyor. 🔸 Bilhassa muhtelif taşların varlığı bu kanıyı kuvvetlendiriyor. Oymacılık ve avcılık gibi önemli uğraşların eski dönemlerden bu yana varlığını destekliyor. İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan 🔸 Emevi Halifeleri Burku'yu bir av köşkü olarak da kullanmışlardır. 🔸 Bilhassa Halifelerin eğitimli şahinlerle tavşan ve ceylan avına çıktıklarında en çok tercih edilen saray, Burku olmuştur. İslam mimarisinin halifeleri payidar kılan mekanı: Maksure 🔸 Burku, kelime manası olarak şahinin avdan evvel gözünün önüne konan başlık manasına geliyor. 🔸 Şahin ile avcılık yapma adeti bugünlerde hala Arap ülkelerinde yaygın. İslam tarihindeki büyük gizem 🔸 Saray dikdörtgen bir plan üzerine inşa edilmiştir. Uzun kenarları otuz yedi metre, kısa kenarlar ise otuz beş metredir. Dikdörtgen alanın iki cephesinde de küçük dikdörtgen odalar bulunuyor. 🔸 Sarayda yarıçapı iki metre, kapısı büyük bir avluya açılan bir oda, odada bazalt taşlardan şerit şeklindeki kemeri taşıyan sütunlar da mevcut. 🔸 Sarayın kuzey, güney ve güneybatısındaki köşelerde üç kule var. Ayrıca sarayın ortasındaki açık alanda üç küçük oda daha bulunuyor. Sarayın güney kısmında, yakındaki barajdan su taşıyan kanalla bitişik su haznesi de bulunuyor. 🔸 Burku Sarayı'nın gözetleme kuleleri ise büyük ihtimalle Mezopotamya tarafından gelerek, Arap Yarımadası için Sirhan yoluna doğru gidenlerden suları korumak amacıyla kullanıldı. 🔸 Yedinci yüzyılda gerçekleşen Sasani - Bizans savaşları bölgeyi ciddi manada tahrip etti. Emeviler döneminde özellikle Halife Velid zamanında saray yeniden kullanıldı. 🔸 Burku Sarayı Nebatiler, Bizanslılar ve Emeviler döneminde olmak üzere üç dönemde de stratejik açıdan önemli görüldü. Sarayda iki ayrı yazıt bulunuyor. Bunlardan biri, yapının Halife Velid bin Abdulmelik döneminde yeniden inşa edildiğini doğruluyor.