İnsan ilişkilerinde dikkat edilmesi gerekenler

🔷 Üsküdar Baş Vaizi Fatma Bayram, insan ilişkileri konusuyla uzun yıllar çalışmalar yaptı. Farklı kaynaklardan araştırdığı bu önemli konu üzerine sosyal medyada canlı yayın yaptı. Hayati bilgilerle dolu ders serisinin ilkinde yer alan önemli notları sizler için topladık. 🔶 İlk derste Kur'an'da insan ilişkilerinin temel kavramları üzerinde duruldu. ➡ Derslerin tamamını izlemek için tıklayınız Karşındakini iyi tanı ▶ 'İnsan ilişkileri insanın ahlak ve karakteri üzerine inşa edilir. Mesela ilkokulda öğretmenseniz, o yaş çocuğunun bütün özelliklerini çok iyi bilmelisiniz. Beklentilerini, problemlerini, dikkatini nasıl toplayacağınızı, ne yaparsanız dikkatlerinin dağılacağını çok iyi bilmelisiniz.' İbadet nedir? Hatayı önce kendinde ara 💠 'İnsanlar yaşadıkları problemin kendilerinden kaynaklı olduğunu düşünmüyorlar. O problemde kendilerinin de payı olduğunu düşünmüyorlar. Hatta doğrudan doğruya kendilerinden kaynaklanmış olabileceğini hiç düşünmüyorlar. İçimizde var olan savunma mekanizmaları irademiz dışında çalışıyor. Çünkü ruh sağlığımızı korumak için kendimizi haklı bulmak zorundayız. Dolayısıyla ben bir problem yaşıyorsam; çocuğumla, akrabalarımla, iş arkadaşımla tabii ki bu problemin kaynağı karşı taraf diye düşünüyoruz. 'Karşımızdaki kişinin kendini değiştirmesi gerek' diye düşünülüyor. Yani 'benim yapabileceğim hiçbir şey yok' deniyor. Soruyu sorarken 'değiştirmek' kelimesi çok kullanılıyor. 'Karşımdaki kişinin kendini değiştirmesi için ne yapmalıyım?' 'Ne yapsam karşımdaki kişi değişir?' şeklinde sorular geliyor. Bir ilişkide ilk bakmamız gereken kendimiziz. Evet, iki kişi var. Ama bu ilişkinin tarzını belirleyen şey benim ahlakımdır. Benim karakterimdir.' Esma-i Hüsna'nın kişiliğimiz üzerindeki etkileri Önce kendini değiştir ▶ 'Diyelim ki karşınızdaki kişi bir meselede %80 hatalı, siz %20 hatalısınız. Karşımızdakinin hatası çok olunca kendi hatamızı görmüyoruz. Bütün gücümüzü 'nasıl hatasını fark ettirebilirim, nasıl kendisini düzeltmesine yardım edebilirim' sorularına harcıyoruz. Halbuki bize insan ilişkileri üzerine ve insan karakteri üzerine çalışanların hepsi şunu söylüyor: 'Bizim bir başkasını değiştirme oranımız sıfıra yakındır.' İnsanlığın atası: Hz. Adem Başkasını değiştirmek Allah'ın elinde ▶ Kişi ancak kendisini değiştirebilir. Bir başkasını manipüle ederek değiştirmek çok sağlıklı değildir. Uzun sürecek ilişkilerde manipülasyon ciddi zararlar verir. Kur'an-ı Kerim'de Allah (CC) bizden herhangi bir insanı değiştirmemizi istiyor mu? Tam tersine bize diyor ki; 'sen istediğin kişiyi hidayete erdiremezsin, Allah hidayet verir' diyor. Hz. Aişe'nin müminlere bıraktığı ilmi miras Önce kendi hatamızı arayacağız ▶ 'Ben %15 hatalıyım, karşımdaki %85 hatalı. Peki ben ne yapacağım? Bize denen şu, sen kendine düşen %15'i değiştirmeye çalışacaksın. Bu aslında bizi de geliştiren bir şey... Yani ben bir ilişkiyi düzeltmeye çalışırken aslında kendi nefsimin de tekamülüne uğraşmış oluyorum. Mesela, çocuğumuzla ilişkimiz kötü gidiyor, tembel, çalışmıyor, sorumluluk üstlenmiyor, yaşı kaç olmuş hala yatağını toplamıyor, uyanamıyor, okula özen göstermiyor vs. Peki bizim hatamız ne? %15'lik kısım ne olsun? Sesimizi yükseltiyoruz çocuğumuza mesela, biz kendimize düşen o %15'i değiştireceğiz. Bunu değiştirirsek karşımızdaki insanda %40 %50'lik bir değişime sebep olabilir. Sizin o küçük hatanız karşınızdaki insanda nelere sebep oldu, neyi yıktı? Neyi yıktı da onun arkasından domino etkisiyle başka şeyler meydana geldi bunu bilemiyoruz.' Kur'an-ı Kerim'de geçen iyilik ayetleri Hatamızı bulmalıyız ▶ 'Her şeyde ben suçluyum, gene ben yanlış yaptım, benim yüzümden bu ilişki kötü gidiyor' derecesinden kendimizi suçlamamız, kendimize karşı böyle davranmamız adil değil. Sadece burada 'ben neyi yanlış yapıyorum' diye bakıp onu değiştirmemiz gerekiyor. O zaman sonucun biraz sabırla inanılmaz ölçüde değişeceğini göreceğiz. Hiçbir ilişki %100 düzelmez ama yürütülebilecek seviyeye geleceğini göreceğiz. Bizim kendimize odaklanmamız gerekiyor. İnsan ilişkilerinde sorun yaşıyorsak önce kendimize bakmamız gerekiyor. Güzel bir ahlaki nitelik: İhlas İlişkimizi kendi malzememiz belirliyor ▶ 'İnsan ilişkilerinin malzemesi kendimiziz. Kendi ahlakımız, karakterimiz, yaklaşım biçimimiz. Sesiniz nasıl, insanlara nasıl bakıyorsunuz, anlayışlı mısınız, eleştirel mi bakıyorsunuz, bunları düşünmemiz gerekiyor.' Kulluğun vazgeçilmez şartı: Şükür Ardından gidilmeyecek insanlar ▶ 'Kalem Suresi'nde bir bölüm vardır. Özellikle gençlere en az bir kere mutlaka anlatılması gerektiği kanaatindeyim. O da 8. ayetten 11.ayete kadar Rasulullah'ın (SAV) şahsında hepimize arkasından gidilmeyecek insan tiplerini sayıyor. 'Bunların sakın arkasından gitme, bunların peşinden gitme' yani bunları önüne geçirme anlamında. Şu açıdan da çok anlamlı. Kur'an'da başka yerlerde itaat edilmeyecek insan tipi geçiyor ama buradaki ayetlerde peş peşe anlatılıyor.' Kalp ferahlığı: İnfak Kusur arama ▶ Kalem Suresi'ni gençlere anlatırken, 'çok eleştiren, kusur arayan' kelimesine geldik. 'Hemmas' yani 'kusur arayan' kelimesine gelince gençlerden biri dedi ki, 'aa annelerimiz' dedi. Yani 'ben her şeyi mükemmel yapıyorum, çalışkanım, dakikim, her şeyim düzenli, her şey kusursuz ve etrafımdaki insanlardan böyle olmalarını bekliyorum' demek ne kadar adil? Kendimizi düzeltmek derken bunlardan bahsediyorum. 'Kalbin ameli' olan niyet, neden önemlidir? Samimi ol ▶ 'İnsan ilişkileri üzerine yazanlar bir konu üzerinde çok duruyorlar, Stephen Covey, Russel Go ilk aklıma gelen örnekler. Diyorlar ki, bizim insanlar arası ilişkilerde, daha çok böyle piyasa işi kitaplarda teknikler anlatılır. İşte bir yere girdiğinizde 'çok canlı bir şekilde selam verin, tokalaşmayı şöyle yapın, konuşurken karşınızdaki kişinin gözünün içine bakın' böyle teknik ve taktikler var biliyorsunuz. Mesela aile ilişkilerinde güler yüzlü olacağız. Bu bir teknik. Ama gözleriniz gülmüyor ya da yapay ve zoraki bir gülümseme. Ya da manidar gülümseme, çeşit çeşit gülümsemeler var değil mi? O gülümsemenin temelinde alçakgönüllü, şefkat, merhamet, iyilik duyguları yoksa o gülümseme yani alay yerine bile geçebilir. Bir gülümseme icabında alay yerine geçebilir. Uzmanlar diyorlar ki, 'temelinde iyilik yoksa taktikler bir işe yaramaz' bunu da çok iyi öğrenmemiz, içselleştirmemiz gerekiyor.' Estetik bir ölçü olarak 'sünnet' İçimiz mutlaka yansır ▶ Mesela özünde o insanı küçümsemeye devam ediyorsunuz. Ama işte aranızı da düzeltmek için bir hediye aldınız gittiniz mesela. O hediyeyi veriş tarzınıza yansır, o hediyeden bahsediş tarzınıza yansır, yani her halinize yansır. İslam sanatları kimden etkilendi? Duyguların rolü olmaz ▶ 'Stephen Covey diyor ki, 'duygular konusunda rol yapamazsın, bir alt yazı gibi geçer, ne derseniz deyin, hangi taktiği uygularsanız uygulayın rol yapamazsınız.' Bu nedenle temeldeki iyilik üzerinde durmamız lazım.' Biz'den Ben'e: Kişisel gelişim Nefsimizi terbiye etmek ▶ Şems Suresinde Allah (CC) diyor ya, 'biz insana hem fücuru hem takvayı ilham ettik' yani bizim içimizde hem azgınlık ve günahkârlık potansiyeli var hem de Allah (CC) saygısı ve takva potansiyeli var. O azgınlık ve günahkârlık potansiyelimizi terbiye edip, eğitip kendimizi tekâmül ettirmediğimiz zaman, istediğiniz taktiği uygulayın, işte çok cömert, nazik olmaya çalışıyorsanız umduğunuz neticeye ulaşamayacaksınız. Çünkü temel malzeme kötü. Yani et bozulmuş. Diğer baharatlarla örtülebilecek gibi değil. Devamı haftaya... İnsanın aynası: Güzel söz