İnsanı felakete götüren haslet: Kibir

📌 İnsanların kişiliğini, ahlakını oluşturan duygular iyi ve kötü olarak ikiye ayrılır. Kibir, gurur, ikiyüzlülük, riya, gösteriş kötü; tevazu, alçak gönüllülük, sevgi, merhamet, cesaret, sabır ise iyi huylardır. ➡ Kötü hasletlerden biri olan kibir, sözlükte büyüklük anlamına gelir ve kişinin kendini üstün görmesi ve bu duyguyla başkalarını aşağılayıcı davranışlarda bulunmasıdır. Kibir hakkında ayet ve hadisler 📌 Yüce Allah, insan onurunu zedeleyecek her türlü davranışı ve huyu yasaklamıştır. Kibir, insanı felakete götüren bu hasletlerden biridir, aynı zamanda. Bu duygu adeta gönülleri kör eden manevi bir hastalıktır. ➡ Kendisine sonsuz nimetleri sunan Rabbini unutarak yaşamasına ve en nihayetinde de helakine sebep olur. ➡ İnsanda üç türlü kibir mevcuttur. Birincisi Yüce Allah'a ve peygamberine karşı gösterilen kibirdir ki en tehlikesi de budur. İkincisi insana karşı gösterilen, üçüncüsü ise kişinin kendi nefsinde oluşturduğudur. #Kibir, insanı felakete götüren bu hasletlerden biridir. Öyle ki, gönülleri kör ederek adeta manevi hastalığa neden olur. #Pazartesi https://t.co/N0moTuNwFU — Fikriyat (@fikriyatcom) February 8, 2021 📌 Kibrin altında küfrün bir yansıması görülmektedir. Çünkü büyüklük taslayan insanlar, boyun eğmeyi kabul etmez. Kulluk, kendinden yüce bir makama itaat etmeyi ve mütevazı olmayı gerektirir. ➡ Allah'a ve peygamberine karşı gösterilen kibir, insanı şeytanlaştırır. Yeryüzünde ve göklerde ilk isyan, şeytanın Hz. Adem'i kıskanarak Allah'a karşı gelmesi, büyüklük taslamasından dolayı çıkmıştır. ➡ Yüce Allah, Hz. Adem'i yarattıktan sonra meleklere şöyle buyurdu: 'Onun şeklini tamamladığım ve ona ruhumdan üflediğim vakit siz de hemen onun için secdeye kapanın.' Bunun üzerine bütün melekler secde etse de iblis karşı çıktı. Büyüklük taslayarak, kendi aciz aklıyla varlığını Allah'ın buyruğundan daha önemli saydı. Kibrine esir olan şeytan; 'Ben, şekillenebilir özlü balçıktan, (şekil verilip) kurutulmuş çamurdan yarattığın bir insana asla secde etmem! Çünkü ben ondan daha üstünüm, beni ateşten yarattın, onu ise çamurdan yarattın.' dedi. ➡ Uzun yıllar ibadet etse de Hz. Adem'e duyduğu çekememezlikten dolayı yüce Allah'ın katındaki değerini yitirdi. Rabbimiz şöyle buyurdu: 'Öyle ise oradan (cennetten) çık, artık kovuldun. Muhakkak ki kıyamet gününe kadar lânet senin üzerine olacaktır.' 📌 Bir diğer kibir çeşidi de kişinin kendi nefsine karşı yaptığıdır ki, Peygamber Efendimiz (sav) tarafından kınanmıştır. ➡ Kibirli fakir, Peygamber Efendimiz (sav) tarafından hoş karşılanmaz. Nitekim o kimse, kibrinden dolayı ihtiyacını gideremeyecek durumda kalır ve iyiliğin kendisine ulaşmasına engel olur. Aynı zamanda muhtaç durumdaki ailesini de mağdur eder. 'Yeryüzünde böbürlenerek dolaşma! Ne yeri yarabilir ne de dağlarla boy ölçüşebilirsin.' (İsra suresi, 37. ayet) ➡ Yüce Allah, bu ayet-i kerime ile insanların acizliğini hatırlatarak kibir gibi gözü kör edici hasletlerden uzak durması konusunda uyarmıştır. Nitekim insanlar ne kadar başarıya imza atarsa atsın, yapacaklarının sınırı bellidir. Ne ölümsüzlüğü bulabilir ne de yoktan var etme gücüne sahiptir. ➡ Kibir, boş kuruntudan ibarettir. Nitekim Peygamber Efendimiz (sav) kibrin tehlikesi hakkında müminleri şöyle uyardı: 'Müslüman kardeşini küçük görmesi, kişiye kötülük olarak yeter.' (Müslim, Birr, 32) 📌 Hiç kimsenin bir başkasına üstünlük taslamaya hakkın yoktur. Nitekim Peygamber Efendimiz de (sav); 'Ey insanlar! Dikkat ediniz; Rabbiniz birdir, atanız da birdir. Takva dışında Arab'ın Arap olmayana, Arap olmayanın Arab'a; beyazın siyaha, siyahın beyaza bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvadadır.' buyurmuştur. 📌 Kibir, nice kavmin helak olmasına neden oldu. Kur'an-ı Kerim'de insanların ibret alması için kibirli kimseler arasında Karun örnek gösterilir. O, Hz. Musa'nın kavmindendi. 'Gerçek şu ki, Karun da Musa'nın kavmindendi ama o kendini üstün görüp halkına zulmediyordu. Çünkü Biz ona öyle hazineler vermiştik ki, sadece (bu hazinelerin) anahtarlarını taşımak bile bir manga adama, hatta daha fazlasına zor geliyordu. Aynı soydan gelen halkı ona: '(Servetinden ötürü) böyle böbürlenip şımarma, çünkü Allah şımaranları sevmez!' (Kasas, 76. ayet) ➡ Karun, sahip olduğu mal, mülk ve saltanatın kendisini azgınlaştırdığı ve büyüklüğe taslayan bir kimseydi. Yaşadığı refahı, kendi meziyeti saydı. 'Oysa Allah'ın, ondan önceki kuşaklardan, ondan daha güçlü ve ondan daha fazla servet toplamış nicelerini (kendilerini bu üstünlük ve büyüklük duygusuna kaptırmaları yüzünden) yok ettiğini bilmiyor muydu? Ama şu var ki, suçluluğu kesinleşmiş olanlara (artık) günahlarından sual olunmaz!' (Kasas, 78. ayet) ➡ Kazandığı servet ile böbürlenen Karun, uyarılara kulak asmaz, kendi bilgisiyle elde ettiğini ileri sürerdi. Aslında bu tavrı ile Hz. Musa'nın getirdiği ilahi sisteme üstü örtülü savaş vermekteydi. En sonunda kendisi ve evi yerin dibine geçirildi. Bu akıbetten onu kimse kurtaramadı. Karun'un helak olmasının sebepleri nelerdi? ➡Kur'an-ı Kerim'de bu kıssa şöyle anlatılır: 'Karûn Mûsâ'nın kavmindendi. O, gücüne dayanarak onlara haksızlık etmekteydi. Biz ona öyle hazineler vermiştik ki sadece anahtarlarını güçlü kuvvetli bir ekip bile zor taşırdı. Halkı ona şöyle demişti: 'Sakın şımarma! Bil ki Allah şımarıkları sevmez. Allah'ın sana verdiğinden âhiret yurdunu kazanmaya bak ve dünyadan nasibini unutma! Allah sana ihsan ettiği gibi, sen de insanlara ihsanda bulun. Yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışma! Şüphesiz Allah bozguncuları sevmez. Karûn, 'Bu serveti sahip olduğum bilgi sayesinde elde ettim' diye karşılık verdi. Bilmiyor muydu ki Allah ondan önceki kuşaklardan, ondan daha güçlü ve daha çok servet biriktirmiş kimseleri helâk etmişti. Ama suçluluğu kesinleşmiş olanlara artık günahları sorulmaz! Karûn gösterişli bir şekilde kavminin karşısına çıkardı. Dünya hayatını arzulayanlar, 'Keşke Karûn'a verilenin bir benzeri bize de verilseydi! Doğrusu o çok şanslı!' derlerdi. Kendilerine ilim verilmiş olanlar ise şöyle derlerdi: 'Yazıklar olsun size! İman edip iyi işler yapanlar için Allah'ın mükâfatı daha üstündür. Ona da ancak sabredenler kavuşabilir.' Sonunda biz onu ve evini barkını yerin dibine geçirdik. Artık Allah'a karşı ona yardım edecek adamları olmadığı gibi, kendi kendini kurtarabilecek durumda da değildi. Daha dün onun yerinde olmayı isteyenler bu defa, 'Yazıklar olsun bize! Demek ki Allah rızkı kullarından dilediğine bol, dilediğine de ölçülü veriyormuş. Allah bize lütufta bulunmuş olmasaydı, bizi de mutlaka yerin dibine geçirmişti. Vah ki vah! Demek inkârcılar iflâh olmazmış!' der oldular.' (Kasas suresi, 76-82. ayetler) ➡ Karun kıssası, mal ve mülküne güvenerek büyüklük gösteren, kibirlenip Allah'a isyan eden, sınırları aşanlar için bir ibret tablosudur. Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Kasas suresini okumak için tıklayın 📌 Peygamberimiz (sav) bir gün, 'Kalbinde zerre miktarı kibir bulunan kimse cennete giremez.' buyurdu. Bunun üzerine bir sahabe elbise, ayakkabı ve benzeri eşyalardan hoşlanmanın kibir olup olmayacağını ima eden bir soru sordu. Buna Resulullah (sav) şöyle cevap verdi: 'Şüphesiz ki Allah güzeldir, güzelliği sever. Gerçek anlamda kibir, hakkı inkâr etmek ve insanları hakir görmektir.' Bu sözleriyle Allah Resulü (sav), insana her daim kulluk bilinciyle hareket etmesi gerektiğini gösteriyordu. 📌 Kibrin en büyük örnekleri arasında en azılı müşriklerden Ebû Leheb gösterilir. ➡ Ebû Leheb, Hz. Peygamber'in (sav) baba bir amcasıydı. Hz. Muhammed'i (sav) çok sevdiği halde ilahi emirler geldikten sonra kibirlenerek İslam'ın en azılı düşmanı oldu. Çünkü Hz. Peygamber (sav), insanların Allah katında eşit olduğunu, onların dinî ve ahlâkî erdemlerine göre değerlendirileceklerini söylüyordu. Kibirli, gururlu ve zengin biri olan Ebû Leheb, fakir insanlarla aynı seviyede tutulmayı kabullenemiyordu. ➡ Efendimiz (sav), insanları imana çağırdığında o arkasından gidip; 'Ey ahalî! Bu yeğenimdir, yalan söylüyor, ondan uzak durun.' diyerek iftiralarda bulunuyordu. ➡ Bununla da sınırlı kalmıyor çirkin hareketlere başvuruyordu. Bir gün, komşusu olan Peygamber Efendimizin (sav) kapısına pislik ve kokmuş şeyler attı. O sırada sütkardeşi ve amcası olan Hamza, henüz iman etmemiş olmasına rağmen, o pisliklerin ve kokmuş maddelerin hepsini Ebû Leheb'in başından aşağıya döktü. *Hz. Hamza kimdir? Hz. Hamza, Peygamber Efendimizin amcasıydı. Annesi ise Hz. Âmine'nin amcasının kızı olan Hâle bint Vüheyb'di. Hz. Peygamber ve Hz. Hamza, amca-yeğen olmanın yanı sıra Ebû Leheb'in câriyesi Süveybe'den süt emdikleri için Hz. Peygamber ile sütkardeşi, aynı zamanda çocukluk ve gençlik yıllarında arkadaş ve dosttular. 📌 Yüce Allah, Peygamber Efendimize (sav) yakınlarını uyarıp İslam'a çağırmasını emredince Safâ tepesine çıkarak Kureyş kabilesini yanına çağırdı ve İslam'ı tebliğ etti. Fakat Ebû Leheb kibirlenerek; 'Kuruyup yok olasıca! Bizi bunun için mi çağırdın?' demesi üzerine Tebbet suresi nazil oldu. ➡ Tebbet suresinde 'Ebû Leheb'in elleri kurusun!' ayetiyle beddua da bulunulur. Bu ifadenin mecaz olduğu ve 'işinde zarar etsin, işleri kötüye gitsin' anlamına geldiği de söylenir. ➡ Ebû Leheb, hicretin ikinci yılında çiçek hastalığına yakalandı. Hastalığın kendilerine bulaşacağı korkusuyla ailesinden hiç kimsenin ona yaklaşmadı. Öldüğünde ise para ile tuttukları kişiler onu gömdü. 'Ebû Leheb'in elleri kurusun! Kurudu zaten. Ona ne malı fayda verdi ne de kazandığı başka şeyler. O, alev alev yanan ateşe atılacak! Dedikodu yapıp söz taşıyan karısı da. Boynunda da ipten bükülmüş bir halat bulunacak.' (Tebbet suresi) Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Tebbet suresini dinlemek için tıklayın 📌 'Hz. Sevban (ra) anlatıyor: 'Resulullah (sav) buyurdular ki: 'Kim şu üç şeyden berî olarak ölürse cennete girer: Kibir, gulûl, borç' (Tirmizî, Siyer 21, (1572, 1573) 4, 138-139) *Gulûl: Ganimet malına hıyanet etmek ➡Allah'a yalvarmamak, dua etmemek de kibrin bir çeşididir. ➡Kibir, insanın yolundan şaşmasına ve bambaşka kimselere dönüşmesine neden olur. Peygamber Efendimizin hadislerine ulaşmak için tıklayın 📌 Peygamber Efendimiz (sav), kibre karşı alçak gönüllülüğü, kin ve nefrete karşı sevgi ve şefkati öğretti. Nitekim O'nun (sav) yaşamı en güzel örneği oluşturur. Erdemli ve bilgili kimselere bakıldığında kibirden uzak mütevazi, alçak gönüllü ve ağır başlı olduğu görülür. ➡O (sav) gelenlere ikramda bulunur, konuklarını kendisi ağırlardı. Bundan dolayı sahabeler ile otururken gelen bir yabancı, 'Hanginiz Muhammed?' diye sorma ihtiyacını duyardı. O'nun alçak gönüllüğüne en güzel örnek huzuruna gelen bir adamın verdiği cevaptır. Bir gün adamın biri, Allah Resulü'nün (sav) ziyaretine geldi. Bir Peygamberin huzurunda olduğundan heyecanlandı ve titremeye başladı. Peygamberimiz (sav) ona yaklaştı: 'Heyecanlanma, ben bir hükümdar değilim. Kureyş kabilesinde kuru ekmek yiyen bir kadının oğluyum.' diyerek sakinleşmesini sağladı. 📌 Âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed (sav), insanların kalbini karartan bir haslet olan kibri hoş görmezdi. Müslümanların kendisini 'Anam babam sana feda olsun yâ Resulallah!' diyecek kadar çok sevmelerinde alçak gönüllü olmasının büyük bir rolü vardı. Nitekim Yüce Allah Resulullah'a Al-i İmran suresinin 159. ayetinde şöyle seslenir: 'Sen onlara sırf Allah'ın lutfu sayesinde yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı kalpli olsaydın, hiç şüphesiz etrafından dağılır giderlerdi. Onları affet, onların bağışlanmasını dile, iş hakkında onlara danış, karar verince de Allah'a güven, doğrusu Allah kendisine güvenenleri sever.' ➡Bundan dolayı da tevazu, müfessirler tarafından peygamber sıfatı olarak da tanımlanır. Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Al-i İmran suresini okumak için tıklayın Kur'an-ı Kerim'de Lokman'ın (a.s.) oğluna verdiği öğüt aslında tüm insanlığa yöneliktir: 'Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah, kendini beğenmiş övünüp duran kimseleri asla sevmez.' (Lokman suresi, 18.ayet) ➡Adeta insanın kalbinde bir hastalık gibi büyüyen kibri yok etmenin yolu, her konuda mütevazı olmakla başlar. Var olan her şeyin Allah'tan geldiğini, kendisinin bir aracı olduğunu bilmelidir. ➡İnsan, geçici bir ömür sürdüğünü ve varlığının asıl nedeni olan kulluğunu hatırdan çıkarmamalıdır. ➡Mümin nimetlerin asıl sahibine şükretmelidir.

İnsanı felakete götüren haslet: Kibir

KİBİR NEDİR?