İslam'da cihad ve şehadet anlayışı

'Allah yolunda öldürülenlere sakın 'ölü' demeyin. Onlar diridirler. Ancak siz bunu idrak edemezsiniz.' (Bakara, 2/154) 💠 Çanakkale ve Kurtuluş Savaşı'nda olduğu gibi bugün de vicdanı körelmiş, insafını ve insanlığını kaybetmiş güçlere, bizi tarih sahnesinden silmek isteyenlere karşı amansız bir mücadele veriyoruz. 💠 Bizleri başarılı kılacak olan; Allah'a karşı sarsılmaz imanımız; vatana, ezana, bayrağa ve bağımsızlığa olan sevdamızdır. Yüreğimizdeki şehitlik ve gazilik arzusudur. Peki İslam'da cihad ve şehadet anlayışı nasıldır? Sizler için ayet ve hadisler ışığında cihad ve şehadet konularını ele aldık. 💠 İslam'da cihadın; nefis terbiyesinden, toplumsal görev ve sorumlulukların yerine getirilmesine kadar çok farklı yönleri vardır. Cihadın en son şekli olan savaş ise ancak zorunlu hallerde başvurulabilecek bir yöntemdir ve Kur'an'da 'kıtal' kelimesiyle ifade edilir. 💠 Cihad, haksız bir saldırı, yok etme, sömürme ya da zulmetme mücadelesi değildir; Allah yolunda harcanan emeğin, Hak uğrunda verilen mücadelenin adıdır. Cihad, müminin, bütün varlığını seferber ederek Yüce Rabbinin rızasını kazanma çabasıdır. 💠 Cihad, mukaddesatı korumak için beden, dil, fikir ve gönülle kararlılık göstermektir. Bir Müslümanın, vatanında şerefi, kimliği ve özgürlüğüyle var olma; imanını, bayrağını, istiklâlini ve haysiyetini muhafaza etme azmidir; zulme ve zalime karşı, bir milletin hukukunu savunma gayretidir. 'Müşrikler ile mallarınız, canlarınız ve dilleriniz ile cihat edin.' (Ebû Dâvûd, Cihâd, 17, III, 22, No: 2504; Ahmed, III, 124; Nesâî, Cihâd, 3, VI, 7.) 💠Yüce Rabbimiz, Kur'an-ı Kerim'de Allah'a ve Resulüne iman eden kimselerin mallarıyla ve canlarıyla Allah yolunda cihad ettiklerini anlatmaktadır. 💠 Peygamberimiz (sav) de 'Ellerinizle, dillerinizle ve mallarınızla cihâd ediniz!' buyurmaktadır. Bu ayet ve hadis göstermektedir ki; cihâd, sadece canı feda etmekle değil, kimi zaman elle, kimi zaman dille, kimi zaman da malla hakka hizmet etmekle olur. 💠 Nefsin kötülüğe, hataya ve isyana teşvik eden vesvesesi ile mücadele etmek de cihâddır. Allah'ın dinini en doğru kaynaktan öğrenip en güzel şekilde yaşamak da cihâddır. 💠 Bizi fıtratımızdan uzaklaştıracak, uçurumlara sürükleyecek arzu ve isteklere karşı durmak da cihâddır. Mümin, eğer kendi nefsi ile olan cihâdında başarılı olabilirse, o zaman İslâm düşmanlarına karşı cihâdında da zafer elde edebilir. 'Hz. Aişe, ey Allah'ın elçisi! Biz amellerin en fazîletlisinin cihat olduğunu görüyoruz. Biz cihat yapmayalım mı? diye sorar. Bunun üzerine Hz. Peygamber, 'Cihâdın en fazîletlisi makbul bir hacdır' buyurur. (Buhârî, Cihâd, 1, III, 200. Bir başka rivayet şöyledir: 'Hz. Aişe, Hz. Peygamberden cihat etmek için izin istedi. Hz. Peygamberi, ona, 'Sizin cihâdınız, hacdır' buyurdu. Buhârî, Cihâd, 63, III, 270.) 💠Arapçada 'güç ve gayret sarf etmek, bir işi başarmak için elinden gelen bütün imkânları kullanmak' manasındaki cehd kökünden türeyen cihad, İslâmî literatürde 'dinî emirleri öğrenip ona göre yaşamak ve başkalarına öğretmek, iyiliği emredip kötülükten sakındırmaya çalışmak, İslâm'ı tebliğ, nefse ve dış düşmanlara karşı mücadele vermek' şeklindeki genel ve kapsamlı anlamı yanında fıkıh terimi olarak daha çok müslüman olmayanlarla savaş; tasavvufta ise nefs-i emmâreyi yenme çabası için kullanılmıştır. Abdullah ibn Amr anlatıyor: Bir sahâbî Hz. Peygambere geldi ve ondan cihâda (savaşa) katılmak için izin istedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber ona, 'Annen-baban var mı' diye sordu, Adamın 'evet' demesi üzerine, 'Sen onlara hizmet ederek cihâd et' buyurdu. Müslim, Birr, 5, III, 1975; Tirmizî, Cihâd, 2, IV, 191-192, No: 1671; bk, Nesâî, Cihâd, 5, 6, VI, 10-11 💠 Cihad, Kur'an-ı Kerim'de isim olarak dört, bundan türeyen fiil şeklinde yirmi dört yerde geçer; 'cihad eden' anlamındaki mücahid ise iki ayette zikredilir. 💠 Cihadla ilgili birçok hadis mevcut olup, bunlar bazı müstakil eserlere konu olduğu gibi hadis mecmualarında da 'kitâbü'l-cihâd' veya 'fezâilü'l-cihâd' başlıkları altında toplanmıştır. ŞEHİTLİKLE İLGİLİ AYET VE HADİSLERİ OKUMAK İÇİN TIKLAYIN 💠 ' … Kim, (emredilmedikleri şeyleri yapanlar ve yapmadıkları şeyleri söyleyenler ile) eliyle cihat ederse o mümindir, kim onlarla diliyle cihat ederse mümindir, kim onlarla kalbi ile cihat ederse mümindir, bunun dışında hardal tanesi kadar iman yoktur.' anlamındaki hadis İslam'ı tebliğ etmenin, hakkı ve doğruyu söylemenin ve anlatmanın da en büyük cihat olduğunu ifade etmektedir. (Müslim, İman, 80; I, 70.) 💠 'Ey insanlar! Düşmanla karşılaşmayı arzu etmeyiniz, Allah'tan sağlık isteyiniz…' anlamındaki hadis ile barış teşvik edilmektedir, çünkü İslam'da barış, esastır. (Müslim, Cihâd, 20, II, 1363; bk. Buhârî, Cihâd, 112, 156; Ebû Dâvûd, Cihâd, 89.) 💠'Mümin, kılıcı ve dili ile cihad eder.' (Ebû Dâvûd, Cihâd, 104, III, 101) 'Kim Allah'ın kelimesinin yücelmesi için savaşırsa o, Allah yolundadır.' (İbn Hıbbân bi Tertîbi İbn Belbân, Siyer, Fedâilü'l-Cihâd, X, 493, No: 4636; Buhârî, Cihâd, 15, III, 206; Ebû Dâvûd, Cihâd, 26, III, 31, No: 2517; Nesâî, Cihâd, 21, VI, 23.) 💠Şehâdet, Arapça bir kelime olup 'Şe-hi-de' fiilinden türeyen bir mastardır. Aynı zamanda, müstakil bir isim olarak da kullanılır. 'Şühûd' ile eş anlamlıdır. Zıddı, 'gayb'dır. Bilinen, görünen âleme şehâdet alemi (âlemü'ş-şehâde) dendiği gibi, görünmeyen âleme de gayb âlemi denir. 💠 Sözlükte 'kesinlik derecesinde haber vermek; bir yerde hazır bulunmak' anlamlarında masdar, 'tanıklık yapma; duyularla algılanan şey' manalarında isim şeklinde kullanılan şehadet ile âlem (yaratıcısının varlığına alâmet teşkil eden şey) kelimelerinden oluşan şehâdet âlemi 'duyularla idrak edilen her şey' demektir. 💠Şehadet kelimesi, 'Eşhedu en la ilâhe illâllah ve eşhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu' olarak bilinen tevhid cümlesidir. 'Allah'tan başka ilâh olmadığına ve Hz. Muhammed (s.a.s)'in onun kulu ve resulü olduğunu şehâdet ederim' demektir. 💠Şehadet kelimesinde, Allah (cc) ve Resulü (sav) hakkındaki iman ve inanç duyguları itiraf edildiği, dile getirildiği için, ona şehadet kelimesi denmiştir. Şehadet kavramı yedi âyette fiil kalıplarıyla, iki âyette şâhid ve on dokuz âyette şehîd biçiminde Allah'a nisbet edilmiş, bir âyette zât-ı ilâhiyye ism-i tafdîl ile 'en büyük şâhid' (ekberu şehâde) diye nitelendirilmiştir. 💠Yüce Allah, Kur'an'da: '(O gün) şahidlik edene, şahidlik edilene (görenlere ve görülenlere) andolsun ki' (el-Bürûc, 85/3) diye buyurarak şahâdetin önemine işâret buyurmuştur. 💠 Şehadet kavramı Allah'ı niteleme bağlamında başka hadis rivayetlerinde de yer almaktadır. 'Allah yolunda öldürülmek' şeklinde de ifade edilmiştir (Bakara, 2/154). Âlimler, şehîd isminin temel manasının 'bilen' olduğu ve şâhidden daha zengin bir muhtevaya sahip bulunduğu hususunda ittifak etmiştir. Şehîd 'müşahede yoluyla meydana gelmiş ilme sahip olan varlık' demektir. Buradaki müşahede Ebû Bekir İbnü'l-Arabî'ye göre işitme dışındaki duyu vasıtalarıyla elde edilen bilgidir. 💠Gazali de asıl anlamı 'bilen' olan şehîd ile muhteva yakınlığı içinde bulunan diğer ilâhî isimlerin özelliklerini şöyle belirtmiştir: 'İlim kavramı kayıtsız olarak düşünüldüğünde alim ismi, bâtıni hususlara nisbet edildiğinde habîr, zâhirî konulara izâfe edildiğinde ise şehîd isimleri kullanılır.' 💠 Humeyd diyor ki, 'Enes b. Mâlik'ten (ra) işittiğime göre, Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: 'Ölüp de Allah katında hayırlı bir mertebeye erişen kullar içinde, şehitten başka hiç kimse kendisine içindekilerle birlikte dünya verilecek olsa bile yeniden dünyaya gelmek istemez. Şehit, şehitliğin ne kadar üstün bir mertebe olduğunu gördüğü için, dünyaya dönüp bir kez daha şehit olmayı arzular.' ' (Buhârî, Cihâd, 6) 💠 Birçok ayette şehitliğin önemine ve Allah katındaki değerine dikkat çekilmiştir. Mesela, 'Allah yolunda öldürülenlere ölüler demeyin. Zira onlar diridir, fakat siz farkında değilsiniz' (el-Bakara 2/154); 'Sakın Allah yolunda öldürülenlerin ölü olduklarını sanma! Onlar diridir ve Rableri katında rızıklara mazhar olmaktadır' (Âl-i İmrân 3/169); 'Allah yolunda öldürülenlere gelince Allah onların amellerini zayi etmez (…) Allah onları kendilerine tanıtmış olduğu cennete koyacaktır.' (Muhammed 47/4-6) mealindeki ayetlerde bu husus vurgulandığı gibi bazı ayetlerde şehidlerin Allah katındaki derecesinin peygamberler ve sıddıklardan sonra geldiği ifade edilmiştir. 💠 Bir seferinde Hz. Peygamberin (sav) 'Siz kimi şehit sayıyorsunuz?' sorusuna sahabenin 'Allah yolunda öldürülenler şehittir' diye cevap vermeleri, onların da şehitliği bu dar manada anladıklarını veya kelimenin önceleri böyle anlaşıldığını göstermektedir. 💠Hz. Peygamber (sav), aldığı bu cevap üzerine şehit kelimesinin kapsamının daha geniş olduğunu belirtip 'Kim Allah yolunda öldürülürse şehittir. Kim Allah yolunda ölürse şehittir. Kim tâûn (vebâ, bulaşıcı hastalık) sebebiyle ölürse şehittir. Kim karın (hastalığı) sebebiyle ölürse şehittir' demiştir. 💠Müslümanlar, Allah Resûlü'ne (sav) şehitlerin âhirette nasıl bir muamele ile karşılaşacaklarını sordukları gibi şehit yakınları da şehitlerinin durumlarını merak ederek sorular soruyorlardı. 💠Enes b. Mâlik'in anlattığına göre, Hârise b. Sürâka'nın annesi ve Enes'in halası olan Rubeyyi', Peygamber Efendimize (sav) geldi. Oğlu Hârise Bedir günü kim tarafından atıldığı belli olmayan bir ok ile öldürülmüştü. Rubeyyi' dedi ki: 'Ey Allah'ın Resûlü! Hârise'nin gönlümdeki yerini bilirsin. Eğer o cennetteyse onun için ağlamam. Ama değilse ne yapacağımı (nasıl yas tutup ağlayacağımı) göreceksin. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz ona, 'Sen aklını mı yitirdin? Cennet bir tane mi? Birçok cennet var ve senin oğlun en yüce (olan) Firdevs cennetindedir.' buyurdu. (Buhârî, Rikâk, 51) ÜNLÜ ŞAİRLERİN KALEMİNDEN 'ŞEHADET' İLE İLGİLİ ŞİİRLERİ OKUMAK İÇİN TIKLAYIN