Orucun çeşitleri

Vacip Oruçlar 🔹 Yerine getirilmesi gerekliliğinin kuvveti bakımından farz oruçlardan sonra vacip oruçlar gelir. Vacip oruçlar iki kısımda incelenebilir. a) Nezredilmiş Oruçlar 🔹 'Nezir' sözlükte adamak demektir. Dinî bir terim olarak, Allah Teâlâ'yı (cc) yüceltme amacı ile mübah olan bir fiilin yapılmasını insanın üstlenmesi, onu kendine vacip kılmasıdır. Allah'ın (cc) rızasını kazanmak maksadı ile İslâmî ölçülere göre ibadet cinsinden olan fakat yerine getirilmesi zorunlu olmayan bir işi yapma konusunda Allah'a (cc) söz verilebilir, mesela 'on gün nafile oruç tutmayı neşrediyorum' denilebilir. KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN 🔹 İnsan, Allah'ın (cc) rızasını kazanmak maksadıyla ibadet sayılacak bazı şeyleri kendi kendine vacip kılabilir, bu dinen makbul bir davranıştır. Nezredilen şeyin yerine getirilmesi vaciptir. İşte bu sebeple nezredilen orucun yerine getirilmesi vacip olur. 🔹 Nezredilen oruç için gün belirlenirse, mesela 'falan ayın falan gününde oruç tutacağım' denilirse bu nezir muayyen nezir olur ve belirlenen günde tutulması gerekir. Böyle bir belirleme yapılmamışsa nezredilen oruç, Ramazan ayı ile oruç tutmak yasak olmayan günler dışında her zaman tutulabilir. b) Başlanıp Bozulan Nafile Oruçların Kazası 🔹 Başlanan nafile bir ibadeti tamamlamak vacip olur. Tamamlanmadan bozulan böyle bir ibadetin kaza edilmesi gerekir. Bu sebeple başlanan ve bozulan nafile orucun kazası da vaciptir. Şafiî mezhebine göre başlanan nafile ibadetlerin tamamlanması vacip olmadığı için tamamlanmadan bozulan nafile orucun kazası gerekmez. (Şirbinî, II, 186) c) Hac Kurbanı Yerine Tutulan Oruç 🔹 Temettü veya kıran hedyi (kurbanı) kesmesi vacip olan ancak kurbanlık hayvan bulamayan veya bulup da satın alma imkânı olmayan kimselerin, üç gün hac sırasında, yedi gün de hacdan sonra olmak üzere toplam on gün oruç tutmaları gerekir. Konuyla ilgi ayet-i kerimede şöyle buyrulmaktadır: 'Hacca kadar umreden yararlanan kişi, kolayına gelen bir kurban kessin. (Kurban alma imkânı) bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüzde (memleketinizde) olmak üzere tam on gün oruç tutsun.' (Bakara Suresi, 196. Ayet) KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN 🔹İlk üç günlük orucun hac ayları içinde, ihrama girdikten sonra ve Kurban Bayramı'ndan önce tutulması gerekir. Bu üç günlük orucun peş peşe tutulması daha faziletli ise de şart değildir. Üç gün oruç tutulduktan sonra, kurban kesme günlerinde henüz tıraş olmadan kurban kesme imkânı doğarsa kurban kesilmesi gerekir. Kurban kesme imkânı bulunması halinde oruç tutmak kurban kesmek yerine geçmez. Ancak tıraş olduktan (ihramdan çıktıktan) veya kurban kesme günlerinden sonra kurban kesme imkânı elde etmekle kurban kesmek gerekmez. 🔹 Yaşlılar ile tedavisi imkânsız hastalığı olanların, oruç yerine fidye vermeleri caiz olmaz. Bu durumda olanlar, kurban kesmeden ve oruç tutmadan ihramdan çıkabilirler. Ancak -yapılan hac çeşidine göre- biri kıran veya temettü kurbanı, diğeri de kurban kesmeden ihramdan çıkmaları sebebi ile ceza kurbanı olmak üzere zimmetlerinde iki kurban borcu kalır. Daha sonra imkân bulduklarında bu kurbanları kestirirler. Hacdan sonra tutulması gereken yedi günlük orucun Mekke'den ayrılmadan tutulması mümkün ise de döndükten sonra tutulması daha faziletlidir. Bu yedi günlük orucun peş peşe tutulması daha iyi olmakla birlikte şart değildir. Nafile (Tatavvu') Oruçlar 🔹 'Nafile oruçlar' farz ve vacip olmayarak fazladan tutulan oruçlardır. Rasulullah'ın (SAV) tutmaya devam ettiği nafile oruçlara 'mesnun oruçlar', bazen tutup bazen ara verdiği oruçlara da 'mendup / müstehap oruçlar' denir. 🔹 Bir de zamanı ve miktarı oruç tutan tarafından belirlenen nafile oruçlar vardır ki bunlara 'mutlak nafile oruçlar' denir. Yasak günler dışında dileyen dilediği kadar tutar. Aşağıda mesnun ve mendup olan nafile oruçları sıralayacağız. KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN a) Aşure Orucu 🔹 Muharrem ayının onuncu gününde tutulan mesnun oruçtur. Hz. Aişe (RANHA) şöyle demiştir: 🔹 'Kureyşliler cahiliye döneminde Aşure gününde oruç tutarlardı. Rasulullah (SAV) de bu orucu tutardı. Medine ye hicret ettikten sonra da tutmaya devam etti ve ashabına da tutmalarını emretti. Ramazan orucu farz kılınınca dileyen bu orucu tuttu, dileyen terk etti.' (Müslim, 'Sıyam', 113) Bir hadis-i şerifte Rasulullah (SAV) şöyle buyurmuştur: 'Aşure orucu sebebi ile Allah'ın geçmiş yıldaki günahları affetmesini bekliyorum.' (Tirmizî, 'Savm', 48) Yalnızca Aşure günü oruç tutulması Yahudilere benzeme endişesi ile mekruh görülmüş, Muharrem ayının 10. günü ile birlikte 9. veya 11. gününü de oruçlu geçirmek tavsiye edilmiştir. Peygamberimiz (SAV) Muharrem ayının sadece 10. günü oruç tutmamış (Tirmizî, 'Savm', 50) ve 'Muharremin 9. ve 10. günü oruç tutunuz. Yahudilere muhalefet ediniz' buyurmuştur. (Tirmizî, 'Savm', 49) b) Pazartesi-Perşembe Orucu 🔹 Üsame b. Zeyd (RA) şöyle demiştir: 'Allah'ın Rasûlü (SAV) pazartesi ve perşembe günleri oruç tutardı. Bunun sebebi sorulunca 'Kulların amelleri pazartesi ve perşembe günleri Allah'a arz edilir' dedi.' (Ebû Dâvûd, 'Savm', 60) c) Eyyam-ı Bîd Orucu 🔹 Her aydan üç gün oruç tutmak tavsiye edilmiştir. Bu üç günün 'eyyam-ı bîd'a denk getirilmesi daha iyidir. Kamerî ayların 13,14 ve 15. günlerine 'eyyam-ı bîd' denir. Bu günlerde oruç tutmak menduptur. Sahabilerden Milhân el-Kaysi 'Rasûlullah (SAV) bize bîd günlerinde yani her ayın 13, 14 ve 15'inde oruç tutmamızı söylerdi' dediği rivayet edilmiştir. (Ebû Dâvûd, 'Savm', 68) ↪ Ebû Hureyre (RA) de bu konuda şöyle demiştir: 'Dostum (Hz. Muhammed SAV) bana her aydan üç gün oruç tutmamı, iki rekât kuşluk namazı ve uyumadan önce de vitir namazı kılmamı tavsiye etti.' (Buhârî, 'Savm', 59) KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN d) Şevval Ayı Orucu 🔹 Kamerî aylardan Şevval ayında tutulan altı günlük bir oruçtur. Rasûlüllah (SAV) şöyle buyurmuştur: 'Kim Ramazanı oruçla geçirir peşinden de buna Şevval ayında tutacağı altı günlük orucu eklerse bütün yılı oruçlu geçirmiş gibi olur.' (Müslim, 'Sıyam', 204) e) Haram Aylarda Tutulan Oruçlar 🔹 Kur'ân'ın 'Haram Aylar' (eşhûr-i hurûm) diye atıfta bulunduğu Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep aylarının perşembe, cuma ve cumartesi günlerinde ve ayrıca Zilhicce ayının ilk on gününde tutulan oruçlardır. Bu oruçların tutulması da mendup / müstehaptır. Peygamber Efendimiz (SAV) bu oruçlar ile ilgili olarak şöyle buyurmuştur: 'Ramazan orucundan sonra en faziletli oruç Allah'ın ayı Muharrem'de tutulan oruçtur.' (Müslim, 'Sıyam', 202; Tirmizî, 'Savm', 39) f) Şaban Ayı Orucu 🔹 Rasûlullah (SAV) Şaban ayında çokça oruç tutardı. Hz. Aişe'nin (RA) şöyle dediği rivayet edilmiştir: 🔹 'Rasûlullah oruç tuttu mu 'bir daha bırakmayacak' derdik. Bırakınca da 'bir daha tutmayacak' derdik. Allah'ın Rasûlünün Ramazan ayından başka bir ayı tam olarak oruçlu olarak geçirdiğini görmedim. Yine onun hiçbir ayda Şaban ayında olduğu kadar (nafile) oruç tuttuğunu görmedim.' (Ebû Dâvûd, 'Savm',59) KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN g) Dâvud Orucu 🔹 Bir gün oruç tutup bir gün tutmamak esasına dayanır. Bu isimlendirme Hz. Davud'un uygulaması esas alınarak sevgili Peygamberimiz (SAV) tarafından yapılmıştır. Bolca nafile oruç tutmak isteyen sahabi Abdullah b. Amr'a (RA) Peygamberimiz bu yöntemi tavsiye etmiştir. Sahabeden Abdullah b. Amr (RA) şöyle demiştir: Rasûlullah (SAV) bana şöyle dedi: — 'Haber aldığıma göre sen geceleri namaz kılarak, gündüzleri de oruç tutarak geçiriyormuşsun. — 'Evet, ya Rasûlallah!' dedim. Rasûlallah; — 'Bazen oruç tut, bazen tutma, geceleri hem namaz kıl, hem uyu. Çünkü bedeninin senin üzerinde hakkı vardır, eşinin senin üzerinde hakkı vardır, ziyaretçilerinin (misafirlerinin) senin üzerinde hakkı vardır. Her aydan üç gün oruç tutman sana yeter' dedi. Ben artırılmasını istedim o da artırdı. — 'Ya Rasûlallah! Benim gücüm yerinde' dedim. O, — 'Haftada üç gün oruç tut' dedi. Ben yine ısrar ettim, o ısrar etti. Ben yine; — 'Ya Rasûlallah! Benim gücüm yerinde' dedim, Bu sefer o; — 'Allah'ın peygamber'i Davud'un orucu gibi oruç tut' dedi. — 'Ya Rasûlallah! Davud orucu nedir?' diye sordum. — 'Bir gün oruç tutar, bir gün tutmazdı' dedi. (Ahmed, II, 198) h) Arefe Günü Orucu 🔹 Peygamberimiz (SAV), 'Allah'tan, arefe günü tutulacak orucun bir önceki yılda işlenen günahlar ile bir sonraki yıla ait günahlara kefaret olmasını umarım.' buyurmuştur. (Tirmizî, 'Savm', 45) 'Hac yapanlar Arefe günü oruç tutmazlar.' (Tirmizî, 'Savm', 46)

Orucun çeşitleri

ORUCUN ÇEŞİTLERİ