Orucun çeşitleri
Oruç, insana ahlaki güzellikleri kazandırması bakımından çok ehemmiyetlidir. Çünkü oruç insana sabır, takva ve şükretmeyi öğretir. Bu mübarek ay ile birlikte oruç hakkında merak edilen her şeyi Diyanet'e göre sizlere hazırladık. Orucun çeşitleri nelerdir? Bunlardan vacip oruçlar nedir? Nafile oruçlar hangileridir? İşte, ayet ve hadislerle birlikte tüm merak edilen soruların yanıtı...
🔹 İnsan, Allah'ın (cc) rızasını kazanmak maksadıyla ibadet sayılacak bazı şeyleri kendi kendine vacip kılabilir, bu dinen makbul bir davranıştır. Nezredilen şeyin yerine getirilmesi vaciptir. İşte bu sebeple nezredilen orucun yerine getirilmesi vacip olur.
🔹 Nezredilen oruç için gün belirlenirse, mesela "falan ayın falan gününde oruç tutacağım" denilirse bu nezir muayyen nezir olur ve belirlenen günde tutulması gerekir. Böyle bir belirleme yapılmamışsa nezredilen oruç, Ramazan ayı ile oruç tutmak yasak olmayan günler dışında her zaman tutulabilir.
b) Başlanıp Bozulan Nafile Oruçların Kazası
🔹 Başlanan nafile bir ibadeti tamamlamak vacip olur. Tamamlanmadan bozulan böyle bir ibadetin kaza edilmesi gerekir. Bu sebeple başlanan ve bozulan nafile orucun kazası da vaciptir. Şafiî mezhebine göre başlanan nafile ibadetlerin tamamlanması vacip olmadığı için tamamlanmadan bozulan nafile orucun kazası gerekmez. (Şirbinî, II, 186)
c) Hac Kurbanı Yerine Tutulan Oruç
🔹 Temettü veya kıran hedyi (kurbanı) kesmesi vacip olan ancak kurbanlık hayvan bulamayan veya bulup da satın alma imkânı olmayan kimselerin, üç gün hac sırasında, yedi gün de hacdan sonra olmak üzere toplam on gün oruç tutmaları gerekir. Konuyla ilgi ayet-i kerimede şöyle buyrulmaktadır:
"Hacca kadar umreden yararlanan kişi, kolayına gelen bir kurban kessin. (Kurban alma imkânı) bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüzde (memleketinizde) olmak üzere tam on gün oruç tutsun." (Bakara Suresi, 196. Ayet)
KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
CÜZ, MEAL, SURE, AŞR-I ŞERİF DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
🔹İlk üç günlük orucun hac ayları içinde, ihrama girdikten sonra ve Kurban Bayramı'ndan önce tutulması gerekir. Bu üç günlük orucun peş peşe tutulması daha faziletli ise de şart değildir. Üç gün oruç tutulduktan sonra, kurban kesme günlerinde henüz tıraş olmadan kurban kesme imkânı doğarsa kurban kesilmesi gerekir. Kurban kesme imkânı bulunması halinde oruç tutmak kurban kesmek yerine geçmez. Ancak tıraş olduktan (ihramdan çıktıktan) veya kurban kesme günlerinden sonra kurban kesme imkânı elde etmekle kurban kesmek gerekmez.
🔹 Yaşlılar ile tedavisi imkânsız hastalığı olanların, oruç yerine fidye vermeleri caiz olmaz. Bu durumda olanlar, kurban kesmeden ve oruç tutmadan ihramdan çıkabilirler. Ancak -yapılan hac çeşidine göre- biri kıran veya temettü kurbanı, diğeri de kurban kesmeden ihramdan çıkmaları sebebi ile ceza kurbanı olmak üzere zimmetlerinde iki kurban borcu kalır. Daha sonra imkân bulduklarında bu kurbanları kestirirler. Hacdan sonra tutulması gereken yedi günlük orucun Mekke'den ayrılmadan tutulması mümkün ise de döndükten sonra tutulması daha faziletlidir. Bu yedi günlük orucun peş peşe tutulması daha iyi olmakla birlikte şart değildir.
Nafile (Tatavvu') Oruçlar
🔹 "Nafile oruçlar" farz ve vacip olmayarak fazladan tutulan oruçlardır. Rasulullah'ın (SAV) tutmaya devam ettiği nafile oruçlara "mesnun oruçlar", bazen tutup bazen ara verdiği oruçlara da "mendup / müstehap oruçlar" denir.
🔹 Bir de zamanı ve miktarı oruç tutan tarafından belirlenen nafile oruçlar vardır ki bunlara "mutlak nafile oruçlar" denir. Yasak günler dışında dileyen dilediği kadar tutar. Aşağıda mesnun ve mendup olan nafile oruçları sıralayacağız.
KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
CÜZ, MEAL, SURE, AŞR-I ŞERİF DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
a) Aşure Orucu
🔹 Muharrem ayının onuncu gününde tutulan mesnun oruçtur. Hz. Aişe (RANHA) şöyle demiştir:
🔹 "Kureyşliler cahiliye döneminde Aşure gününde oruç tutarlardı. Rasulullah (SAV) de bu orucu tutardı. Medine ye hicret ettikten sonra da tutmaya devam etti ve ashabına da tutmalarını emretti. Ramazan orucu farz kılınınca dileyen bu orucu tuttu, dileyen terk etti." (Müslim, "Sıyam", 113)
Bir hadis-i şerifte Rasulullah (SAV) şöyle buyurmuştur:
"Aşure orucu sebebi ile Allah'ın geçmiş yıldaki günahları affetmesini bekliyorum." (Tirmizî, "Savm", 48) Yalnızca Aşure günü oruç tutulması Yahudilere benzeme endişesi ile mekruh görülmüş, Muharrem ayının 10. günü ile birlikte 9. veya 11. gününü de oruçlu geçirmek tavsiye edilmiştir. Peygamberimiz (SAV) Muharrem ayının sadece 10. günü oruç tutmamış (Tirmizî, "Savm", 50) ve "Muharremin 9. ve 10. günü oruç tutunuz. Yahudilere muhalefet ediniz" buyurmuştur. (Tirmizî, "Savm", 49)
