Türk-İslam tarihinde Halep

◼ Yakın zamanda özgürlüğüne kavuşan Halep, Türk-İslam tarihinde 637 yılında İyaz b. Ganm tarafından fethidilir. İslam'ın ilk dönemlerinde hakimiyet altına alınan Suriye bölgesi, oldukça stratejik bir noktada yer aldığı için, pek çok savaşa sahne olmuştur. ◼ İyaz b. Ganm döneminde Mescidü'l- Etras yani 'Kalkanlar Mescidi' gibi kıymetli yapılar inşa edilmiştir. Emeviler döneminde, bu şehre oldukça değer verilse de hiçbir zaman ne siyasi ne de idari bir merkezleri olmuştur. İyaz b. Ganm kimdir? İslam döneminde yaşayan ünlü kumandan ve sahâbîdir. Emeviler Emeviler, 632-661 arası hüküm süren Müslüman Arap devletidir. NAAŞI ÜÇ KERE TAŞINAN SÜLEYMAN ŞAH ◼ Mimari ve iktisadi açıdan oldukça gelişmiş olan bu şehir, Emevi Devleti'nin yıkılmasından sonra Suriye'nin diğer kentleri gibi ihmal edilmiştir. Emevilerin yıkılmasının ardından, 878 yılında Halep'i, Mısır valisi Ahmed b. Tolun istila eder. ◼ Bu durum çok uzun sürmez, Abbasiler 884 senesinde şehri geri alır. Halep, 903 yılında Karmatiler tarafından kuşatılır, 936 senesinde ise İhşidilerin eline geçer. Ahmed b. Tolun kimdir? Ahmed bin Tolun, 868-905 yılları arasında Mısır ve Suriye'yi yöneten Tolunoğulları hanedanının kurucusudur. Aslen bir Türk köle askeri olan İbn Tolun, 868'de Abbasi valisinin vekili olarak Mısır'a gelmiş ve Mısır valisi olmuştur. ◼ İhşidilerin kurucu ve hükümdarı olan Muhammed b. Tuğç, Halep'e vali olarak Benî Kilâb reisini atamıştır. Fakat o dönemde, güzelim şehir büyük bir tahribata maruz kalır. İHŞİDİLER KİM? ◼ Türkistan'dan Bağdat'a gelen bir Türk ailesi olan İhşîdîler Hanedanı diğer adıyla Akşitler, 935'ten 969'a kadar Mısır, Filistin ve Suriye yöneten devlettir. İhşidiler, bir Türk Memlûk ailesidir. TÜRK MEZARI İLE ÜNLÜ CABER KALESİ ◼ Güzide kentin yaşadığı tahribattan sonra Hamdânî Emîri Seyfüddevle, Kâfûr el- İhşîdî'nin valisi olan el- Mü'nis ile barış antlaşmasının ardından Halep'in hakimi olur. ◼ Ardından şehri Hamdânîler'in başkenti olarak tayin eder. Seyfüddevle, Halep'i başkent olarak ilan ettiği günden itibaren, Bizans'ın tüm saldırılarından canı pahasına bu kadim beldeyi korumuştur. ◼ Fakat tüm direnişe rağmen Nikephoros Phokas 962 senesinde Halep'i ele geçirmiştir. Uzun yıllar Hamdâniler ve Bizans arasında şehir için saldırılar yaşanır. ◼ Bu kargaşa ortamını fırsat bilen Fâtimîler, 1014 yılında Halep'i işgal eder. Fakat kentin kaderi tüm bu yaşananlar ile sınırla kalmayacak daha çok değişecektir. Nikephoros Phokas kimdir? II. Nikiforos Fokas olarak da bilinen Phokas, 963-969 arasında Bizans imparatoru olmuş bir isimdir. 10. yüzyılda Müslüman devletlere karşı elde ettiği askerî başarı, Bizans İmparatorluğu'nun yeniden güçlenmesini sağlamıştır. GEÇMİŞTEN BUGÜNE 13 YILDA SURİYE'DE NELER OLDU? ◼ 1070 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan adına hutbe okunmasının ardından Mısır seferi dönüşünde şehri kuşatır. Çok kısa bir zaman sonra da Mahmûd, şehrin anahtarlarını teslim ederek Selçuklu Devleti'ne bağlılığını bildirir. ◼ Oldukça stratejik bir konumda olan Halep, 1086 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah zamanında tamamen Selçuklu himayesine girmiştir. Melikşah kimdir? Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı olan I. Melikşah, hükümdarlık döneminde devletini en geniş sınırlarına ulaştırmıştır. ◼ 11. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti'nin hakimiyetine giren Halep'i diğer beldelerden ayıran çok önemli bir özelliği vardır. O da, 3 Selçuklu sultanının Halep'i almak isterken vefat etmesidir. ◼ İlki, Anadolu Selçuklu Sultanı olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Halep'i Büyük Selçuklu Devleti'nden almak için yola çıkar ve yolda vefat eder. Kutalmışoğlu Süleyman Şah kimdir? Babası Kutalmış Bey olan Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusudur. Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabgu'nun torunudur. Erhan Afyoncu'nun tespitlerine göre mezarı Halep Kapısı'nda yer almaktadır. GÖRÜLMESİ GEREKEN 5 SELATİN CAMİ ◼ İkincisi, Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu Kılıçarslan, Halep'i almak ister fakat Tutuş'un kuvvetlerine mağlup olmuş ve o da vefat etmiştir. Üçüncüsü ise İzzeddin Keykavus'tur. ◼ Eyyûbilerin Halep'e hakim olduğu dönemde İzzeddin Keykavus Halep'i almak ister. Fakat o dönemki Eyyûbi Devleti'nin emiri vefat etmiş ve emirin yerine çocuk yaştaki oğlu geçmiştir. Tutuş kimdir? Tutuş, Suriye Selçuklu Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Kılıçarslan kimdir? I. Kılıç Arslan ya da Kılıçarslan olarak bilinen, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu ve ikinci Anadolu Selçuklu sultanıdır. ◼ İzzeddin Keykavus'un yanındaki emirler, 'o çocuk yetim, yetimin elinden malını almayalım' demiş, sultan ise 'tam sırasıdır, daha rahat alabiliriz' demiştir. Fakat Halep'i vermek istemeyen Eyyûbiler, birtakım hilelere başvurmuştur. ◼ Eyyûbi emirleri, sanki Anadolu Selçuklu emirleri ile bir plan yapmış gibi mektuplar yazdırmışlar ve bunları da sağa sola dağıtmışlardır ki İzzeddin Keykavus bunları yakalasın ve seferden vazgeçsin diye. İşte, tam da böyle olmuştur. İzzeddin Keykavus kimdir? I. İzzeddin Keykavus olarak da bilinen kişi, Türkiye Selçuklu Sultanı'dır. Saltanatı döneminde ülkesini dünyaya ve denizlere açan sahil ve limanlara kavuşturmuştur. ◼ İzzeddin Keykavus mektupları yakalamış ve seferi iptal etmiştir. Anadolu'ya kendi topraklarına geldiğinde ise emirlerini bir çadıra kapatmış ve orayı yaktırmıştır. Daha sonra işin aslını öğrenmiş ve derin bir pişmanlık yaşamıştır. Bunun üzerine o konuma bir mescit inşa ettirmiştir. ◼ Türk-İslam döneminde Halep' inşa edilen tarihi yapılar: Mescidü'l-etrâs, Şeref Camii'nin minaresi, Meydânî Camii'nin minaresi, Halep Kalesi'dir. YIKICI BATI KURUCU DOĞU

Türk-İslam tarihinde Halep

TÜRK - İSLAM TARİHİNDE HALEP