300 yıl saklanabilen Semerkant kağıdı

UZUN YILLAR SAKLANABİLEN KAĞIT TÜRÜ 🔹 Uzun yıllar boyunca kullanılan Semerkant kağıdı, Çinli esirlerden öğrenilmişti ve ilkel yöntemler kullanılarak elde edilen bir maddeydi. Dut ağacının bu serüveni öyle kola değildi, bunun için tam 10 güne ihtiyaç vardı. 🔹 Dut ağacından elde edilen kağıt türü, diğer çeşitlere göre çok daha dayanıklı ve uzun ömürlüydü. Özbekistan'ın kadim kentlerinden birinin adını alan Semerkant kağıdı, 300 yıldan fazla da saklanabilmekte. İPEK YOLU'NUN KALBİ ÖZBEKİSTAN VE TARİHİ ESERLERİ 8. YÜZYILDA ÇİNLİLER ARACILIĞIYLA KEŞFEDİLDİ 🔹 Özbekistan'ın gözde kenti Semerkant, Türk tarihinin en önemli unsuru olarak kabul edilen gelenek ve göreneklere ışık tutmakta. Bahsettiğimiz bu kültürel envanterlerden biri de dut ağacı kabuğundan kağıt üretim serüveniydi. 🔹 Dut ağacı kağıdı veya Semerkant kağıdı olarak bilinen bu kağıt türü, 8. asırdan itibaren bölgede kullanılmaya başlanmış ve kısa süre içinde meşhur olmuştu. DOĞU VE BATI KÜLTÜRÜNÜN KESİŞTİĞİ NOKTA 🔹 Tarihi İpek Yolu güzergahında yer alan Semerkant, uzun yıllar doğu ve batı kültürünün ortak noktasını temsil etti. İşte tam olarak bu konumda üretilen kağıtlar, geçmişte gördüğü ilgiyi günümüzde de devam ettirdi. 🔹 İpek Yolu'nun bilinen en eski tarihi M.Ö. 130 olarak bilinmekte. Dut ağacının kabuğundan elde edilen kağıt üretiminin tarihini de böylece bu kadar eskiye götürmemiz mümkün. ÖZBEKİSTAN'IN HÜRRİYET MEŞALELERİ DUT AĞACINDAN ÜRETİLEN KAĞIDIN SERÜVENİ 🔹 Tarihi kaynaklarda edinilen bilgilere göre; 751 senesinde Özbekistan topraklarında meydana gelen savaşta, Semerkant Beyliği askerleri bir grup Çinliyi esir almıştı. Onlarda kurtulmak adına, askerlere geleneksel zanaatlarından olan dut ağacı kabuğundan kağıt üretiminden bahsedilmişti. 🔹 Hatta kurtuldukları takdirde bu zanaatı onlara öğreteceklerini dile getirmişlerdi ve dedikleri gibi de yaptılar. Çinliler tarafından öğretilen üretim türü, Semerkant bölgesinde yaygınlaştı. EN İYİ ÖZELLİKLERE SAHİP KAĞIT TÜRÜ 🔹 Semerkant adı verilen bu kağıt çeşidinin ünü, bilindiği kadar 9. ve 10. asırlarda Asya kıtası dışında Avrupa'ya kadar ulaştı. Hatta kaynaklarca, o dönemlerde kaleme alınan eserlerin çoğunun, Semerkant kağıdı üzerine yazıldığı bilinmekte. 🔹 10. yüzyıla gelindiğinde ise dünyadaki en pürüzsüz, dayanıklı, ince ve hatta mürekkebi fazla emmeyen kağıt çeşitleri, Semerkant merkezli kağıt üretim atölyelerinde, üretilir hale gelmişti. ORTA ASYA DEĞİL TÜRKİSTAN 10 GÜNDE KAĞIDA DÖNÜŞÜM 🔹 Dut ağacı kabuğunun kağıda dönüşümü oldukça sabır gerektiren bir iş çünkü bu dönüşüm tam 10 günü sürmekte. Günümüzde de Semerkant'ın İpek Yolu turizm bölgesinde, kağıt atölyesinde bu işi devam ettiren Nekruz Nimetiyev, bu zanaat için yüzyıllar öncesinin teknikleriyle çalıştıklarını dile getirdi. 🔹 Eskiden bu iş, Doğu Türkistan'ın başta Hotan şehri olmak üzere pek çok kent ve köylerde devam ederken günümüzde dut ağacı kabuğundan kağıt üretimi yalnız Semerkant'ta yaşatılmakta. SARAY KAĞIDI 🔹 Dut ağacı kabuğundan üretilen kağıdın kullanılmaya başlandığı ilk günden beri saraylardaki üst düzey yöneticiler ve emirler dahi bundan yararlanmıştı. 🔹 Semerkant kağıdının ilginç bir özelliği de sallandığında kendine has bir ses çıkarması. Dut ağacı kabuğundan yapılan kağıt, en az üç yüz sene muhafaza edilebiliyor. CAMİ VE TÜRBELERİYLE DOĞU TÜRKİSTAN KAĞIDA DÖNÜŞÜM AŞAMALARI 🔹 Semerkant kağıdının serüveni evvela dut ağacı dallarının ilkbahar aylarında kesilmesiyle başlar. Kesildikten sonra kurutulan dallar daha sonra depolanır. 🔹 Aradan belli bir zaman geçtikten sonra dut ağacından soyulan kabuklar, yumuşaması ve küçücük parçalara bölünmesi için büyük kazanlarda kaynatılır. 🔹 Dut ağacı parçaları ahşapla çerçevelenmiş eleklerle süzülür ve ham madde kurutulmaya bırakılır. Ardından ametist taşı ile cilalanarak hazır hale getirilir. DOĞAL TEKNİKLER 🔹 Dut ağacı kabuğundan dönüşen kağıdın temel özelliğinin en önemli özelliği şüphesiz yalnızca doğal ham maddelerin kullanılmasıdır. Kağıdın üretiminde doğal maddelerin kullanılmasından ötürü Semerkant kağıdı kimyasal maddelerle ağırtmak mümkün değildir bundan dolayı rengi hafif sarıya çalar. 🔹 Semerkant kağıdının günümüzde kullanılan kağıtlara göre çok daha dayanıklı olduğunu ve uzun ömürlü olduğunu söyleyebiliriz. DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDAN RAĞBET 🔹 Geçmişte yazı yazmak için kullanılan bu kağıdın günümüzde de bu işlevi kullanıldığını biliyoruz. Semerkant kağıdı yalnız hediyelik eşya yapımında değil, aynı zamanda eski el yazmalarının restorasyonunda da kullanılmaktadır. 🔹 Dut ağacının kabuğundan meydana gelen bu kağıt türü, Özbekistan'da bulunan el yazmaları enstitülerinin yanı sıra yurt dışından da siparişler almaktadır.