Barış Manço’nun şarkı sözlerindeki gizli hazineler 🎵

Gençlik yıllarında Rock'n Roll ve Twist şarkılar seslendiren Barış Manço, 'Neden Türkçe değil?' düşüncesiyle bir yandan da 'Çıt Çıt Çedene', 'Urfa'nın Etrafı Dumanlı Dağlar', 'Kirpiklerin ok ok eyle' ve 'Kızılcıklar Oldu mu?' isimli türküleri bu müzik tarzı ile harmanladı. Dönemin aranjman modasına karşı çıkan Barış Manço, 1970'li yıllarda sadece Türkçe şarkı söyleme kararı aldı. Onun bu kararı, müzikte açtığı yolun yanı sıra şarkı sözlerinin derinliklerine de yansıyacaktı. Bir 'modern çağ ozanı' olarak Barış Manço, müziği bir mesaj iletme aracı olarak kullandı. Şarkı sözlerinin pek çoğunda unutulan değerleri hatırlattı; toplumsal konulara ve ailenin önemine dikkat çekti. Şarkılarında tasavvufi deyişlere yer verdi, atasözleri ve deyimler kullanarak toplumsal hafızada canlı kalmalarını sağladı. Barış Manço, müziği için 'Ben doğru bildiğini yapan bir insanım. Doğruluk; ister istemez ürettiğin şeylerde kendini gösterir' demişti. Onun bu sözü, müziğinin felsefesini de yansıtır. Şarkılarından 'Her yazdığım besteyi önden bir hikâye, bir kurgu olarak kafamda toparlarım' şeklinde bahsetmişti. Barış Manço, şarkılarında dini literatürde ve gelenekte yer alan pek çok unsura yer verdi. Tevhid inancı, peygamber hayatları, yaşam, ölüm, ahiret gibi kavramlar onun şarkılarının bir parçasıydı. Türk toplumunu ayakta tutan değerleri de şarkılarında sık sık zikretti, sözlerine toplumsal mesajlar yükledi. Hz. İbrahim, misafir ağırlayan ve sofrasında ikramı bol olan bir peygamberdi. Barış Manço, şarkısında bu kavram ile pek çok metafora yer verdi. Nakarat kısmındaki 'Buyurun dostlar buyurun Halil İbrahim sofrasına!' sözüyle insanları davet etti. 'Daha çatal, bıçak, kaşık icat edilmemişken / İsmail'e inen koç kurban edilmemişken' sözleriyle Hz. İbrahim'in Hz. İsmail'i kurban etme hikâyesine değindi. 'Nefsine hâkim olursan kurulursun tahtına / çalakaşık saldırırsan ne çıkarsa bahtına!' sözleriyle gözü tok, nefse hâkim olmanın önemine çekti. Kula kulluk etmemek, haramı bilmemek, para ve ihtişama aldanmamak gibi değerleri şarkıda işledi. Hz. İbrahim ve oğlu İsmail'in büyük imtihanı Paylaşmayı öğütleyen bu şarkıda, manevi olarak kazanç elde edeceğini vurgulamıştı: 'Hele destur maşallah bu ne bolluk böyle / Hele destur helalinden kazandıysan söyle / Hele destur gözümüz yok Allah daha çok versin/ Ama paylaş, gel beni dinle, paylaşırsan sevaba girersin.' Şarkının ikinci bölümünde 'Hele destur maşallah bu ne iştah böyle / Hele destur yetim hakkım yemedin mi söyle / Hele destur gözümüz yok afiyet şeker olsun / Ama paylaş, gel beni dinle, gariplerin karnı doysun' sözleriyle yetim hakkına dikkat çekmiş ve paylaşmayı nasihat etmişti. Nakaratta 'Aç gözünü daha vakit erken gör şeytanın gör dediğini' sözüyle zararın neresinden dönülse kâr olacağının altını çizmişti. 📌 Nisa suresi, 10. ayet şöyle buyurur: Yetimlerin mallarını haksız olarak yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş dolduruyorlar. Zaten onlar alevlenmiş ateşe gireceklerdir. Hayatı 'yol' kelimesi ile özdeşleştiren Barış Manço, 'Bir gün olur devran döner / Vade gelir yollar biter / Zengin fakir burdan geçer / Kara toprak ver yârimi' dünya yaşamının geçiciliğine işaret etmişti. 'Bir gün elbet dolar çilem / Ben bu yola kurban olam' sözleriyle hayatın bir gün biteceğine ve teslimiyete vurgu yapmıştı. Barış Manço kimdir? Barış Manço'nun hayatı Sanatçı, 'Sabret, gönül sabret, sakın isyan etme / Bir gün elbet bitecek bu çile, isyan etme' sözleriyle isyan etmemeyi ve sabretmeyi öğütlemişti. Dört kutsal kitaba 'Dört kitaptan başlayalım istersen gel söze / Orda öyle bir isim var ki kuldan öte kuldan ziyade / Onu düşün ona sığın, o senden öte benden ziyade' sözleriyle işaret etmiş; insanın içinde bir güç olduğunu, ona düşünüp ona sığınmanın gerekliliğine vurgu yapmıştı. 📌 Kâf suresi 16. ayette şöyle buyurur: İnsanı biz yarattık ve elbette içinden geçenleri biliriz; sağında solunda oturmuş iki alıcı (yaptığını) alıp kaydederken biz ona şah damarından daha yakınız. Şarkısında yer alan 'Barış isyan eyleme / Yıllar akıp gidiyor / Ömrümün sonbaharında / Fazla vaktin kalmadı / Giden geri dönmüyor / Ömrümün sonbaharında' sözleri ile aynı zamanda geçen zamanın geri gelmeyeceği vurgusunu yapmış, isyan etmemek gerektiğini söylemişti. İnsanların, diğer insanların hallerine duyarsız olduklarını söyleyerek; ırkçılık yapanları ve savaşa sürükleyenleri şu sözlerle eleştirmişti: 'Kardeşlik ve eşitlik üstüne uzun uzun nutuklar çekip / Niye senin derin benden daha koyu diyen çok / Kaşının altında gözün var diye silahlanıp ölüme koşarken / Kalan dul ve yetim ne yer, ne içer soran yok.' Şarkısında rızık kavramına dikkat çekmiş ve Kul Ahmet'in nasibini aradığını şu sözlerle ifade etmişti: 'Tanrı bütün kullara rızkını dağıtırken / Kimi sırtüstü yatar, kimi boşta gezerken / Kul Ahmet erken kalkar, haydi ya nasip derdi / Kimseler anlamazdı, ya nasip ne demekti.' Cem Karaca'ya dair 15 ilginç bilgi Şarkısında insanın hayat yolunu yalnız yürüdüğünü söyleyerek, herkesten helallik istemiş; ayrıca dünya hayatının bitse bile ölümden sonra yaşamın devam edeceğini söylemişti: 'Uçsuz bucaksız bir yolda / Yürüyorum tek başıma / Herkes hakkını helal etsin / Kalmasın tek bir lokma / Bu yolda ölmek var / Belki de dönmemek / Ömür bitse bile / Yol bitmeyecek.' 📌 Kehf suresi 46. ayette şöyle buyurur: Servet ve oğullar, dünya hayatının süsüdür; kalıcı olan iyi davranışlar ise rabbinin nezdinde hem sevapça daha hayırlı hem de ümit bağlamaya daha lâyıktır. 'Unutma ki dünya fani / Veren Allah alır canı' diyerek ölümü hatırlatmış; 'Böyle yazmışsa yaratan / Kara toprak yeter bana' sözleriyle de Allah'ın takdirine olan teslimiyetini dile getirmişti. 'Güzel sevmeyene adam denir mi? / Selam almayana yiğit denir mi? / Altı üstü beş metrelik bez için, boşa geçmiş ömre yaşam denir mi?' sözleriyle mesajlar vermiş ve asıl vurgulamak istediğini sona saklayarak 'kefeni' kast etmiş ve ölümü hatırlatmıştı. 'Yoksul görsen besle kaymak bal ile / Garipleri giydir ipek şal ile / Öksüz görsen sar kanadın kolunu / Kimse göçmez bu dünyadan mal ile' sözleriyle toplumsal değerlere sahip çıkma yolunda nasihatler vermişti. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa'nın ise bilinmeyen bir insan olduğunu vurgulamıştı. Şarkısında çocuklara 'Bugün bayram / Çabuk olun çocuklar / Annemiz bugün bizi bekler / Bayramlarda hüzünlenir melekler / Gönül alır bu güzel çiçekler' sözleriyle seslenmiş, yaşarken değeri bilinmeyen güzellikleri hatırlatmaya çalışmıştı. Şarkıdaki mesaj, aslında yaş fark etmeksizin anne babası hayatta olan tüm çocuklaraydı. 'Tuz ekmek hakkı bilene / Sofra kurmasan da olur / Ilık bir tas çorba yeter / Rızkım buymuş der içerim / Kadir kıymet anlayana / Sandık açmasan da olur / Kırk yamalı hırka yeter / İdris biçmiş der giyerim' sözleriyle şarkıda halk kültürümüzde kendine geniş yer bulan 'tuz ekmek hakkına' dikkat çekmişti. 'İdris biçmiş' diyerek ise Hz. İdris'in mesleği olan terziliğe vurgu yapmış, kanaatkâr davranmayı, kırk yamalı hırkayı bile İdris'in biçtiği bir eşya gibi göreceğini söylemişti. Devamında 'Bana bir harf öğret yeter / Kırk yıl sana hizmet ederim' diyerek Hz. Ali'nin sözüne değinmişti. ------------------------------------------------------------------------------ ** Fikriyat.com'un ürettiği özel içeriklere ulaşmak için tıklayınız: https://www.fikriyat.com/fikriyat-ozel ***Podcast kayıtlarıyla İslam'dan fıkha, edebiyata, tarihe dair bilgiler içeren programları dinleyebilir ve güncel olayların tarihte yer alan örnekleriyle, edebiyattan sanata dair birçok içeriği de takip edebilirsiniz: https://www.fikriyat.com/podcast ***Dijital medyanın tüm mecralarında yer alan Fikriyat.com sosyal medyada da aktif olarak faaliyet gösteriyor: TWITTER: https://twitter.com/fikriyatcom INSTAGRAM: https://www.instagram.com/fikriyat/ FACEBOOK: https://www.facebook.com/fikriyat/ PODCAST'LER: https://www.fikriyat.com/podcast MOBİL UYGULAMASI https://play.google.com/store/apps/details?id=com.turkuvaz.fikriyat Ayrıntılı bilgi: https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2020/07/10/dijital-medyaya-yeni-bir-soluk-getiren-mecralar-fikriyatcom-ve-vav-radyo

Barış Manço’nun şarkı sözlerindeki gizli hazineler 🎵

BARIŞ MANÇO VE MÜZİKTE AÇTIĞI YOL 🎵